Ανεμοδαρμένοι στην θάλασσα της Νότιας Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ανεμοδαρμένοι στην θάλασσα της Νότιας Κίνας

Το υψηλό κόστος της διακοπής της Επιχείρησης Ελευθερία Ναυσιπλοΐας
Περίληψη: 

Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες πάψουν να υπερασπίζονται την ελευθερία της ναυσιπλοΐας, άλλοι δεν θα αντισταθούν εν τη απουσία τους. Τα κράτη της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των εταίρων των ΗΠΑ, θα βλέπουν όλο και περισσότερο την Κίνα ως την πιο αξιόπιστη δύναμη της περιοχής, παρά την κακή διαγωγή της στην θάλασσα. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια κλίση της ισορροπίας ισχύος της Ασίας προς το Πεκίνο.

Η MIRA RAPP-HOOPER είναι ανώτερη συνεργάτις στο Πρόγραμμα Ασφάλειας Ασίας-Ειρηνικού στο Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια. Ακολουθήστε την στο Twitter @MiraRappHooper [1].
Ο CHARLES EDEL είναι αναπληρωτής καθηγητής Στρατηγικής και Πολιτικής στο Κολλέγιο Ναυτικού Πολέμου των ΗΠΑ. Από το 2015 ως το 2017, υπηρέτησε ως στρατηγικός σύμβουλος του Υπουργού Εξωτερικών για την Ασία-Ειρηνικό στην Υπηρεσία Πολιτικής Σχεδιασμού του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Στις 10 Μαΐου, επτά Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί γερουσιαστές έστειλαν επιστολή [2] στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump [3], ζητώντας από την διοίκησή του να συνεχίσει την Επιχείρηση Ελευθερίας Ναυσιπλοΐας των Ηνωμένων Πολιτειών [4] ή FONOP (Freedom Of Navigation OPeration) στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η συγκυρία της διακομματικής επιστολής ήταν εντυπωσιακή. Οι ανώτεροι νομοθέτες επέλεξαν μια στιγμή που η Ουάσιγκτον αναλωνόταν από μια σειρά πολιτικών κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης του πρώην διευθυντή του FBI, James Comey, για να πιέσουν για την υπόθεσή τους για ναυτικές επιχειρήσεις χιλιάδες μίλια μακριά.

Είχαν βάσιμους λόγους να το πράξουν. Η κυβέρνηση Trump δεν έχει πραγματοποιήσει ακόμη FONOP στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας [5], εγκαταλείποντας ένα από τα βασικά εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να διαμαρτυρηθούν για τις επεκτατικές εδαφικές αξιώσεις της Κίνας εκεί. Αποτυγχάνοντας να στείλει αμερικανικά πλοία και αεροσκάφη πέρα από τα κινεζικά προκεχωρημένα φυλάκια στην θαλάσσια οδό, η Ουάσινγκτον παραμέλησε να υπενθυμίσει στο Πεκίνο ότι δεν θεωρεί την θέση της Κίνας εκεί ως νόμιμη ή θεμιτή.

23052017-1.jpg

Μια άποψη του νησιού Thitu, ενός από τα αμφισβητούμενα νησιά Spratly, στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, τον Ιούλιο του 2011. ROLEX DELA PENA / POOL / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Είναι πιθανό ότι οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ περιόρισαν την εστίασή τους στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας ως τμήμα ενός ευρύτερου παιγνίου για να κερδίσουν την εύνοια της Κίνας, ίσως ελπίζοντας να εξασφαλίσουν την συνεργασία του Πεκίνου για την Βόρεια Κορέα και για παραχωρήσεις στο εμπόριο. Μια τέτοια συναλλαγή, ωστόσο, θα υπονόμευε την θέση των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ασία. Και ακόμα κι αν αυτό δεν είναι ο συλλογισμός της διοίκησης Trump, η παύση των FONOP θα έχει παρά ταύτα σοβαρό κόστος.

ΚΑΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Αν και η δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών για την ελευθερία των θαλασσών εκτείνεται στην αρχική ιστορία της χώρας, η Ουάσινγκτον ανέπτυξε το πρόγραμμα ελευθερίας ναυσιπλοΐας μόλις το 1979. Το πρόγραμμα επιδιώκει να αμφισβητήσει διεκδικήσεις επί θαλάσσιου και εναέριου χώρου που δεν συμμορφώνονται με το διεθνές δίκαιο. Κάθε χρόνο, ο στρατός των ΗΠΑ διεξάγει δεκάδες FONOP, οι περισσότερες από τις οποίες πραγματοποιούνται χωρίς φανφάρες, προκειμένου να διακόψει τις προσπάθειες διαφόρων κρατών να περιορίσουν την πρόσβαση στους ωκεανούς του κόσμου.

Το 2015, καθώς η Ουάσιγκτον και οι εταίροι της στην Ασία αναζητούσαν τρόπους για να αντιδράσουν στα σχέδια της Κίνας για διεκδίκηση εδαφών στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ κατέληξαν στις FONOP ως κατάλληλη απάντηση. Τον Οκτώβριο του 2015, ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εξουσιοδότησε την πρώτη FONOP των ΗΠΑ στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας από τις αρχές του 2012. (Η κυβέρνηση Obama αργότερα υποσχέθηκε να πραγματοποιεί δύο τέτοιες επιχειρήσεις [6] ανά τρίμηνο, αλλά διέταξε μόνο τέσσερις FONOP μεταξύ τελών του 2015 και τέλους του 2016, εν μέρει επειδή ανησυχούσε ότι οι επιχειρήσεις θα παρεμπόδιζαν την πρόοδο σε άλλα ζητήματα της σχέσης ΗΠΑ-Κίνας).

23052017-2.jpg

Κινεζικές δομές στα νησιά Spratly, τον Απρίλιο του 2017. ERIK DE CASTRO / REUTERS
------------------------------------------------------------

Οι FONOP δεν επιδιώκουν να εξαναγκάσουν την Κίνα να εγκαταλείψει τα τεχνητά νησιά της [7] ούτε να σταματήσουν το Πεκίνο να κατασκευάσει στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα εδάφη που κατέχει. Όμως, οι επιχειρήσεις στέλνουν ένα σημαντικό νομικό μήνυμα -ότι η Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι μια διεθνής υδάτινη οδός πάνω στην οποία η Κίνα δεν έχει το δικαίωμα να προωθεί κίβδηλες ναυτικές αξιώσεις- και η αποτυχία να διεξαχθούν [οι FONOP] υποδηλώνει στο Πεκίνο ότι μπορεί να επεκτείνει την επικράτειά του ατιμωρητί. Ακόμα χειρότερα, θα μπορούσε να οδηγήσει τους γείτονες της Κίνας να δεχθούν τα στρατιωτικά φυλάκια και τις επεκτατικές αξιώσεις του Πεκίνου ως νόμιμα. (Πέρυσι, ένα διεθνές δικαστήριο [8] έκρινε ότι οι ισχυρισμοί αυτοί δεν είχαν καμία βάση στο διεθνές δίκαιο).

Ο Τραμπ είπε λίγα για την Θάλασσα της Νότιας Κίνας κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του για την προεδρία. Ωστόσο, ο ίδιος υιοθέτησε μια σκληρή στάση κατά της Κίνας και, ως εκλεγμένος πρόεδρος, περιέγραψε τα σχέδια ανάκτησης γης του Πεκίνου στην περιοχή ως «αυθάδη» και «φοβερά» [9]. Δεδομένου ότι οι συντηρητικοί επικριτές της πολιτικής της κυβέρνησης Ομπάμα για την Κίνα συχνά υποστήριζαν ότι η προσέγγισή της στις FONOP ήταν ανεπαρκής, φαινόταν πιθανό ότι το Trump θα αγκαλιάσει τις επιχειρήσεις μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, υποστηρίζοντας επίμονα το δικαίωμα των αμερικανικών δυνάμεων να πετούν ή να πλέουν οπουδήποτε το επιτρέπει το διεθνές δίκαιο.

Η πραγματικότητα ήταν αρκετά διαφορετική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν διεξήγαγαν FONOP στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας από τότε που ο Τραμπ έγινε πρόεδρος, τον Ιανουάριο. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την εφημερίδα The New York Times, αξιωματούχοι της Άμυνας απέρριψαν αρκετά αιτήματα για την διεξαγωγή FONOP που υποβλήθηκαν από την Διοίκηση του Ειρηνικού των ΗΠΑ.