Το Ιράν και οι Κούρδοι

Και είναι μια απειλή που το Ιράν έχει δει και στο παρελθόν. Το 1946, Ιρανοί και Ιρακινοί Κούρδοι ίδρυσαν ένα βραχύβιο ανεξάρτητο κράτος γνωστό ως Δημοκρατία του Μαχαμπάντ. Η Δημοκρατία του Μαχαμπάντ ιδρύθηκε στο Ιράν και συμπεριέλαβε Ιρακινούς Κούρδους, κυρίως τον πιο εξέχοντα Κούρδο ηγέτη στην σύγχρονη ιστορία, τον Μουσταφά Μπαρζανί. Η δημοκρατία υποστηρίχθηκε από την Σοβιετική Ένωση, αλλά κατέρρευσε σε λιγότερο από έναν χρόνο. Και ο Μπαρζανί και ο σάχης θα εξακολουθήσουν να έχουν μια ταραχώδη σχέση, μια σχέση συνεργασίας σε ένα πλαίσιο καχυποψίας. Η συνεργασία και η καχυποψία διαρκούν μέχρι σήμερα. Στην πορεία προς το κουρδικό δημοψήφισμα, ο επικεφαλής της Δύναμης Quds του Ιράν, Qasem Soleimani, συναντήθηκε [14] με τον Masoud Barzani, τον γιο του Mustafa Barzani, πρόεδρο της Κουρδικής Περιφέρειας και αρχιτέκτονα του δημοψηφίσματος, ακόμα κι όταν οι ιρανικές δυνάμεις αύξαναν την πίεση στους Κούρδους.

Εάν οι Κούρδοι του Ιράκ κατορθώσουν να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα λειτουργικό κράτος, το Ιράν σίγουρα θα επηρεαστεί βαθιά. Πρώτον, ένα επιτυχημένο κίνημα ανεξαρτησίας στο Ιράκ σίγουρα θα αναζωογονήσει παρόμοιες προσπάθειες των Κούρδων στο Ιράν. Και αυτό, με την σειρά του, θα μπορούσε να παρακινήσει άλλες μειονότητες να πιέσουν για ανεξαρτησία. Δεύτερον, η κουρδική περιοχή που μοιραζόταν το Ιράν και το Ιράκ ήταν από καιρό μια εύκολη ζώνη για να την διασχίσει κάποιος -ένα χαρακτηριστικό που εκτιμάται από τους λαθρεμπόρους και τους αντιφρονούντες. Στην πραγματικότητα, στο αποκορύφωμα των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν, η πόλη Μαχαμπάντ ήταν ένας κόμβος για επιχειρήσεις που έφερναν αγαθά από το ιρακινό Κουρδιστάν στην κουρδική περιοχή του Ιράν πριν τα στείλουν σε άλλες περιοχές της χώρας. Η ευκολία κινήσεων, η κοινή γλώσσα και τα κοινά μέσα μαζικής ενημέρωσης μεταξύ του ιρακινού και του ιρανικού κουρδικού πληθυσμού θα κάνει της πολιτική επίδραση πιθανή. Τρίτον, οι Κούρδοι είναι γνωστοί στις Ηνωμένες Πολιτείες ως μετριοπαθής δύναμη. Στο κάτω-κάτω, έχουν συνηθίσει να συμπαρατάσσονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενάντια σε τυράννους και τρομοκράτες, συμπεριλαμβανομένων του Σαντάμ και του ISIS. Αλλά και αυτοί, επίσης, έχουν πιο αμφίβολες ομάδες στις τάξεις τους. Οι κουρδικές περιοχές του Ιράν φιλοξενούν διάφορες ομάδες σαλαφιστών, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων με δεσμούς με την αλ Κάιντα και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Και οι προσπάθειες στρατολογήσεων του ISIS στην περιοχή έχουν προσθέσει λάδι στην φωτιά. Το δημοψήφισμα θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την ενδυνάμωση αυτών των ομάδων, και γι’ αυτό, σύμφωνα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει ήδη βλάψει [15] τις προσπάθειες κατά του ISIS.

Το δημοψήφισμα θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις στις σχέσεις του Ιράν με την υπόλοιπη περιοχή. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι η πρώτη εξέλιξη μέσα σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να φέρει μαζί τους βασικούς παίκτες. Ο Μπαρζανί και άλλοι Κούρδοι ηγέτες υποστηρίζουν ότι ο στόχος του δημοψηφίσματος δεν είναι να αρχίσει να επαναπροσδιορίζει τα σύνορα τώρα. Αντ’ αυτού, έχει ως στόχο να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μεταξύ των Κούρδων και της Βαγδάτης. Αλλά για το Ιράν (και για άλλες χώρες της περιοχής), το δημοψήφισμα θα έκανε τον τροχό να γυρίσει και θα ήταν δύσκολο να τον σταματήσουν προτού χτυπήσει σε άλλα εδραιωμένα σύνορα. Ως αποτέλεσμα, το Ιράν και η Τουρκία έχουν ήδη δεσμευτεί [16] να λάβουν μέτρα για την εξάλειψη των ιρακινών κουρδικών προσπαθειών για ανεξαρτησία.

Ένα άγαλμα φόρος τιμής στους Κούρδους πεσμεργκά, στο Κιρκούκ, τον Σεπτέμβριο του 2017. AKO RASHEED / REUTERS
-----------------------------------------------------

Στο πλαίσιο αυτό, θα συνεργαστούν με το Ιράκ, έναν από τους βασικούς στρατηγικούς εταίρους του Ιράν στην περιοχή. Στην πραγματικότητα, το δημοψήφισμα ενδέχεται να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ Ιράν και Ιράκ. Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά με το Ιράν στα περισσότερα θέατρα της περιοχής, από το Αφγανιστάν έως την Συρία και την Υεμένη. Αλλά οι Σαουδάραβες εντάχθηκαν στον χορό [17] των περιφερειακών ηγετών καλώντας τους Κούρδους να αναβάλουν το δημοψήφισμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επίσης δήλωσαν [15] ότι θα μπορούσαν να περιορίσουν την υποστήριξή τους και την βοήθεια προς τους Κούρδους εάν εκείνοι προχωρήσουν με την ανεξαρτησία. Και σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να διατηρούν την επίσημη θέση τους ότι η εδαφική ακεραιότητα και η εθνική ενότητα του Ιράκ είναι οι κορυφαίες προτεραιότητές της. Αυτά αφήνουν εκτός έναν βασικό περιφερειακό παράγοντα –το Ισραήλ. Ο πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, του οποίου η κύρια έγνοια της εξωτερικής πολιτικής ήταν η ανάσχεση του Ιράν, είναι ίσως ο μοναδικός σημαντικός ηγέτης της περιοχής που υποστήριξε [18] την δημιουργία ενός κουρδικού κράτους, το οποίο θεωρεί πιθανό φράγμα ενάντια στην ιρανική επέκταση και επιθετικότητα.

Το δημοψήφισμα δημιούργησε σημαντική προσέλευση. Αλλά μακράν του να δώσει μια οριστική απάντηση στο κουρδικό ζήτημα, το δημοψήφισμα είναι μόνο η αρχή μιας μακράς διαδικασίας. Και αυτή η διαδικασία θα ξεδιπλωθεί, καθώς οι βασικοί παίκτες στην περιοχή προσπαθούν να σταματήσουν την κουρδική ανεξαρτησία. Ήδη, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε [19] ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας είναι έτοιμες στα σύνορα. Από την πλευρά του, το Ιράν έκανε επίδειξη δύναμης με μια σημαντική άσκηση στα σύνορα και ανέπτυξε τους Φρουρούς και συμβατικό στρατό καθώς και πλήθος συστημάτων όπλων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων και αεροσκαφών. Προσπάθησε επίσης κάποια παρασκηνιακή διπλωματία. Πράγματι, το Ιράν ενδέχεται να αντιμετωπίζει την μέχρι σήμερα μεγαλύτερη περιφερειακή πρόκλησή του μετά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, μια εξέλιξη που το Ιράν πιστεύει ότι θα χρησιμεύσει μόνο για να επιδεινώσει ένα ήδη άθλιο τοπίο ασφαλείας στην περιοχή.