Επιστροφή από το ενεργειακό μέλλον

Για αυτούς (μεταξύ άλλων) τους λόγους, εξακολουθούν να είναι απαραίτητα έκτακτα μέτρα για την διατήρηση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ακόμη και στα σχετικά χαμηλά επίπεδα διείσδυσης που έχουν επιτύχει σήμερα και παρά την δραματική πτώση του κόστους κατασκευής τουρμπίνων [ανεμογεννητριών] και πάνελ [φωτοβολταϊκών] που σημειώθηκε κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Με ποικίλους τρόπους -οι φορολογικές εκπτώσεις και τροφοδοτικά τέλη (feed-in tariffs), εντολές εξάπλωσης και κανόνες αξίας παραγγελίας (merit order rules), αγορές χωρητικότητας και πολιτικές καθαρής μέτρησης (net metering), για να αναφέρουμε μερικές- το πλήρες κόστος της αυξανόμενης εξάρτησης από τις μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές επιβαρύνουν άλλους ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους φορολογούμενους, τους πληρωτές, τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και άλλους παραγωγούς.

Αυτά τα κόστη ήταν διαχειρίσιμα στα χαμηλά επίπεδα εξάπλωσης [των μονάδων αιολικής και ηλιακής ενέργειας]. Αλλά καθώς η εξάπλωσή τους αυξάνεται, το ίδιο συμβαίνει και με το κόστος. Η Ισπανία, η Ιταλία, η Ιαπωνία και ακόμη και η Γερμανία έχουν μειώσει τις επιδοτήσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και επιβραδύνουν την εξάπλωσή τους ενόψει της αυξανόμενης δαπάνης. Ακόμα και οι συνεχείς και δραματικές μειώσεις του κόστους των πάνελ και των στροβίλων είναι απίθανο να λύσουν αυτό το πρόβλημα. «Ακόμη και αν δώσετε δωρεάν τα [φωτοβολταϊκά] υλικά», είπε στο MIT Technology Review ο συγγραφέας μιας πρόσφατης μελέτης του MIT για το μέλλον της ηλιακής ενέργειας δήλωσε [6], «και πάλι δεν θα μπορούσατε να παράγετε ηλεκτρισμό τόσο φτηνά όσο με τον άνθρακα ή το φυσικό αέριο».

Τίποτε από αυτά δεν σημαίνει ότι οι ηλιακοί, αιολικοί και άλλοι τύποι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ενδέχεται να μην διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μας μέλλον. Αλλά σημαίνει ότι είναι απίθανο να πλησιάσουμε το 100% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ή οτιδήποτε κοντά σε αυτό, όπως πρότειναν ο Jacobson και άλλοι προφήτες της επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η βαθιά απαλλαγή της παγκόσμιας οικονομίας από τον άνθρακα θα απαιτήσει και άλλες τεχνολογίες μηδενικού άνθρακα.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΡΑ

Εάν ο τελευταίος μισός αιώνας των αποτυχημένων ενεργειακών προγνώσεων θα πρέπει να μετριάσει τον ενθουσιασμό για σαρωτικά ενεργειακά οράματα παντός είδους, είναι επίσης αλήθεια ότι ο σημαντικός μετριασμός της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει την μεταμόρφωση της παγκόσμιας ενεργειακής οικονομίας με άνευ προηγουμένου κλίμακα και ρυθμό. Και παρ’ όλο που παραμένει τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας και των ενεργειακών τεχνολογιών, υπάρχουν πολλά που μπορούμε να μάθουμε τόσο από την αποτυχία των προηγούμενων ενεργειακών προβλέψεων όσο και από την μακροπρόθεσμη εξέλιξη του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος, που μπορούν να μας βοηθήσουν να σχεδιάσουμε καλύτερα για το μέλλον και να μετριάσουμε την κλιματική αλλαγή.

Ας ξεκινήσουμε με την πιθανότητα ότι, παρ’ όλο που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το ακριβές μέγεθος, η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας είναι πιθανό να αυξάνεται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και να παραμείνει πολύ ψηλά για πολύ περισσότερο. Αυτό είναι απλά δημογραφικά και οικονομικά. Υπό τις καλύτερες συνθήκες, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα σταθεροποιηθεί στα περίπου εννέα δισεκατομμύρια ανθρώπους κάποια στιγμή στα μέσα του αιώνα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους είναι σήμερα πολύ φτωχοί και δεν καταναλώνουν πολλή ενέργεια. Επομένως, είναι ασφαλές το στοίχημα ότι ένας μεγαλύτερος πληθυσμός θα συνεχίσει να επιδιώκει ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο και, κατά την διαδικασία επίτευξης αυτών των επιπέδων, θα καταναλώσει περισσότερη ενέργεια, ακόμη και με συνεχείς βελτιώσεις στην αποδοτικότητα.

Ως εκ τούτου, τα μελλοντικά σενάρια ενέργειας και απο-ανθρακοποίησης που υποθέτουν ότι η παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση θα είναι σταθερή τις επόμενες δεκαετίες θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με έναν δίκαιο βαθμό σκεπτικισμού. Η κλίμακα της ενεργειακής υποδομής χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα πρέπει να αναπτυχθεί για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης και την αντικατάσταση της υπάρχουσας υποδομής ορυκτών πόρων είναι τεράστια, και δεν θα εξαφανιστεί με ευχές, μέσω έξυπνων μοντελοποιημένων παραδοχών.

Άνδρας περπατά μπροστά από ηλιακούς συλλέκτες σε ένα σύντομα ολοκληρωμένο ηλιακό πάρκο στην Sanlucar La Mayor, κοντά στην Σεβίλλη, στις 13 Φεβρουαρίου 2008. MARCELO DEL POZO / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------------------

Ένα δεύτερο σημαντικό μάθημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε το τεχνολογικό μέλλον και δεν θα πρέπει να δεσμευόμαστε υπερβολικά σε οποιαδήποτε δεδομένη οδό χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ενώ οι υπερασπιστές των ανανεώσιμων πηγών και της πυρηνικής ενέργειας πέρασαν τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 επιχειρηματολογώντας για το ποια τεχνολογία αντιπροσώπευε το μέλλον, μια αφανής ποικιλία επιχειρηματιών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και ομοσπονδιακών επιστημόνων εργάστηκαν ήσυχα για να βρουν τρόπους οικονομικής εξόρυξης αερίου από σχιστολιθικούς σχηματισμούς.

Λίγοι άνθρωποι, ακόμη και μέσα στην βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, πίστευαν ότι το σχιστολιθικό φυσικό αέριο θα μπορούσε ποτέ να ανακτηθεί οικονομικά. Η ομοσπονδιακή στήριξη για την σχιστολιθική έρευνα και ανάπτυξη ήταν ένα μικρό μέρος του [αμερικανικού] ομοσπονδιακού προϋπολογισμού μη συμβατικών καυσίμων, ο περισσότερος από τον οποίο δαπανάτο για συνθετικά καύσιμα και πετρελαιοφόρα πετρώματα, τα οποία οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούσαν ως πιο ελπιδοφόρα.