Τι σημαίνει για την Ιαπωνία μια σύνοδος κορυφής ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας

Όταν στις 8 Μαρτίου κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, συμφώνησε να συναντηθεί με τον αρχηγό της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un [1], ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, είχε πολλούς λόγους να ανησυχεί. Η Ιαπωνία [2], φυσικά, θα ήταν ικανοποιημένη εάν η συνάντηση Trump-Kim έθετε την Πιονγκγιάνγκ σε πορεία προς μια επαληθεύσιμη και μη αναστρέψιμη αποπυρηνικοποίηση, αλλά οι Ιάπωνες ηγέτες ήταν ανήσυχοι από καιρό, και θα συνεχίσουν να ανησυχούν, για το οπλοστάσιο των βορειοκορεατικών πυραύλων που θα μπορούσαν να τους φτάσουν. Από την οπτική του Τόκιο, το πρόβλημα στην Κορεατική Χερσόνησο δεν είναι απλώς ότι οι πυρηνικές και οι πυραυλικές ικανότητες της Πιονγκγιάνγκ αυξάνονται˙ είναι επίσης ότι ο Kim επιθυμεί προδήλως να επιδείξει αυτές τις δυνατότητες, και να το πράξει σε βάρος της ιαπωνικής ασφάλειας. Η Βόρεια Κορέα έχει την φήμη ότι δεν τηρεί τις συμφωνίες, και σήμερα έχει ένα θανατηφόρο στρατιωτικό οπλοστάσιο για να το δείξει. Έτσι, ακόμα και αν ο Trump και ο Kim συζητήσουν μια συμφωνία, ο Abe δεν έχει κανέναν λόγο να πιστεύει ότι ο Kim θα εγκαταλείψει τις ικανότητές του σε πυρηνικά και πυραύλους, δεδομένου του πόσο σκληρά έχει εργαστεί για να τις αναπτύξει μέχρι τώρα. Είναι αναμενόμενο ότι η Ιαπωνία θα είναι πολύ επιφυλακτική και θα απαιτήσει αξιόπιστες αποδείξεις για τις προθέσεις του Κιμ. Όπως και οι εμπειρογνώμονες των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής του Τόκιο έχουν λίγους λόγους για να εμπιστεύονται την ταχεία μεταστροφή του Κιμ.

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Mike Pence, και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, σε κοινή ανακοίνωση στην επίσημη κατοικία του Abe στο Τόκιο, τον Φεβρουάριο του 2018. KIYOSHI OTA / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------------------

ΣΤΟΧΟΣ ΙΑΠΩΝΙΑ

Η Ιαπωνία αισθάνθηκε την ορμή των εντατικών δοκιμών πυραύλων του Κιμ για περισσότερο από ένα χρόνο. Από τις 11 επιτυχημένες εκτοξεύσεις πυραύλων της Βόρειας Κορέας το 2017, πέντε έπεσαν σε απόσταση 200 ναυτικών μιλίων από τα ιαπωνικά νησιά. Στα τέλη Αυγούστου, ο Κιμ εκτόξευσε τον πρώτο από τους δύο βαλλιστικούς πυραύλους μέσης εμβέλειας που ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσαν τελικά να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον Σεπτέμβριο προχώρησε περισσότερο και διενήργησε πυρηνικό τεστ, επιδιώκοντας και πάλι να αποδείξει ότι η Βόρεια Κορέα έφθασε ακριβώς στον στόχο της για ένα πυρηνικό όπλο -μια αρκετά σοβαρή απειλή ώστε να αποσυνδέσει την Σεούλ και το Τόκιο από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ιαπωνία ανησυχεί πολύ για το πρόγραμμα πυραύλων της Βόρειας Κορέας. Το 1998, η πρώτη εκτόξευση ενός βορειοκορεατικού πυραύλου μέσου βεληνεκούς πάνω από την ιαπωνική επικράτεια προειδοποίησε την κοινότητα ασφάλειας της Ιαπωνίας για την ευαλωτότητά της. Το Τόκιο αγωνίστηκε να συμβαδίσει με τους πολλαπλασιαζόμενους πυραύλους της Βόρειας Κορέας. Νέοι δορυφόροι κατασκευάστηκαν για να εξασφαλίσουν δυνατότητες έγκαιρης προειδοποίησης και, το 2002, ο πρωθυπουργός Junichiro Koizumi επισκέφθηκε την Πιονγκγιάνγκ για να συναντηθεί με τον πατέρα του Kim, Kim Jong Il, σε μια προσπάθεια να μειώσει τις εντάσεις. Οι δύο ηγέτες εξέδωσαν την Δήλωση της Πιονγκγιάνγκ Ιαπωνίας-Βόρειας Κορέας (Japan–North Korea Pyongyang Declaration ), η οποία περιελάμβανε μια υπόσχεση ότι η Βόρεια Κορέα θα έθετε μορατόριουμ [στμ: δηλαδή προσωρινή αναστολή ενεργειών] στην δοκιμή πυραύλων -μια υπόσχεση που σύντομα αθέτησε η Πιονγκγιάνγκ, εκτοξεύοντας μια ομοβροντία πυραύλων τον Ιούλιο του 2006.

Ο σημερινός ηγέτης της Βόρειας Κορέας μόνο κλιμάκωσε την κατάσταση από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Κατά την διάρκεια της 17ετούς διακυβέρνησης του Kim Jong Il, η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε 46 δοκιμές πυραύλων˙ από τότε που ο Kim Jong Un ήρθε στην εξουσία το 2012, διεξήγαγε 99 [4]. Σήμερα, η Πιονγκγιάνγκ έχει μεγαλύτερο οπλοστάσιο πυραύλων ικανό να φθάσει στην Ιαπωνία, από όσο πριν από μια δεκαετία. Όχι μόνο αυτό, οι πύραυλοι αυτοί αναπτύσσονται σε κινητούς εκτοξευτήρες, καθιστώντας πιο δύσκολη την ανίχνευση μιας επικείμενης επίθεσης πυραύλων.

Ως απάντηση σε αυτή τη νέα απειλή, η Ιαπωνία έχει αρχίσει να επενδύει περισσότερο στην άμυνα έναντι βαλλιστικών πυραύλων. Ο προϋπολογισμός για το 2017 έδωσε 67,9 δισεκατομμύρια γιεν (περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια) για την πυραυλική άμυνα, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων μεγάλου υψόμετρου για τους καταστροφείς AEGIS που είναι εγκατεστημένοι σε πλοία, και τους -βασισμένους στην ξηρά- αναχαιτιστές πυραύλων (missile interceptors) PAC-III. Από το 2016 μέχρι σήμερα, όλα αυτά είναι σε υψηλό επίπεδο συναγερμού. Πέρυσι, ο Abe διέταξε μια νέα προσπάθεια κινητοποίησης και άμυνας των πολιτών. Όταν, στις 29 Αυγούστου, ένας πύραυλος της Βόρειας Κορέας πέταξε πάνω από το Χοκάιντο, το σύστημα ειδοποίησης «J» της Ιαπωνίας προειδοποίησε τους πολίτες εκεί να καλυφθούν. Από τότε, οι επιχειρήσεις, τα σχολεία και οι δήμοι σε εθνικό επίπεδο έχουν αρχίσει να εξετάζουν το πώς να αναζητούν καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης της Βόρειας Κορέας. Στο νέο πενταετές αμυντικό σχέδιο της Ιαπωνίας που θα ανακοινωθεί αργότερα φέτος, αναμένεται πρόσθετη χρηματοδότηση για ένα χερσαίο σύστημα για την ενίσχυση της απάντησης σε βαλλιστικούς πυραύλους.

ΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΟΝΓΚΓΙΑΝΓΚ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ ΜΕ ΤΟ ΤΟΚΙΟ

Η Βόρεια Κορέα έχει προσθέσει στις οπισθοδρομήσεις στην σχέση ΗΠΑ-Ιαπωνίας. Από τον Δεκέμβριο του 2002, όταν ο Kim Jong Il ανακοίνωσε ότι η Βόρεια Κορέα δεν θα ανέχεται πλέον τις επιθεωρήσεις των πυρηνικών εγκαταστάσεων της από την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία αρχικά συντόνισαν και μετά αποσυντόνισαν τις προσεγγίσεις τους προς την Πιονγιάνγκ. Η Ιαπωνία συνεργάστηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Κορέα στην πρώτη τους προσπάθεια να διαπραγματευτούν μια αλλαγή στον τρόπο συμπεριφοράς της Πιονγκγιάνγκ στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Υπό το Συμφωνημένο Πλαίσιο (Agreed Framework) το 1994, το Τόκιο χρηματοδότησε τους αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος που ο Κορεάτικος Οργανισμός Ενεργειακής Ανάπτυξης (Korean Energy Development Organization, KEDO) επρόκειτο να δώσει στην Βόρεια Κορέα προκειμένου να τροφοδοτήσει τις ενεργειακές ανάγκες της. Τότε, το Τόκιο και η Σεούλ μοιράστηκαν μια αντίληψη του προβλήματος και μια δέσμευση να διαπραγματευτούν μια διέξοδο μακριά από το πυρηνικό ξέσπασμα του καθεστώτος Κιμ.

Ωστόσο, η βορειοκορεατική αθέτηση υπονόμευε όχι μόνο αυτή την ρύθμιση, αλλά και, τελικά, την διπλωματική ενότητα της Σεούλ, του Τόκιο και της Ουάσινγκτον. Ένας νέος πρόεδρος στην Σεούλ, ο Kim Dae-jung, ήθελε να επιδιώξει μια επιθετική στρατηγική δέσμευσης, αλλά αυτό, επίσης, σκόνταψε. Στην συνέχεια ανέλαβε καθήκοντα η κυβέρνηση των ΗΠΑ του Τζορτζ Μπους, που χαρακτήρισε την Βόρεια Κορέα το 2002 ως μέρος ενός «άξονα του κακού» και, το 2005, επέβαλλε κυρώσεις σε μια τράπεζα του Μακάο που κρατούσε τα οικονομικά του καθεστώτος Κιμ. Ανησυχώντας για την αποτυχία του δικού του ρόλου στο πρόγραμμα του KEDO και με την αυξανόμενη επιβεβαίωση ότι το καθεστώς της Βόρειας Κορέας είχε απαγάγει συστηματικά Ιάπωνες πολίτες την δεκαετία του 1970, το ιαπωνικό κοινό έχασε το ενδιαφέρον του για την χρηματοδότηση οποιασδήποτε συμβιβαστικής λύσης με την Πιονγκγιάνγκ. Η Ιαπωνία απομακρύνθηκε από την υποστήριξη των διαπραγματεύσεων με τον Βορρά προς μια πολύ πιο σκληρή και πιο επιφυλακτική άποψη των προθέσεων του καθεστώτος Κιμ. Η βούληση της Ιαπωνίας να παράσχει οικονομική βοήθεια στο πλαίσιο μιας περιφερειακής διευθέτησης εξαφανίστηκε και, όπως και οι εξαμερείς συνομιλίες που ξεκίνησαν το 2003 -μια περαιτέρω προσπάθεια διπλωματίας που περιλάμβανε την Κίνα, την Ιαπωνία, την Κορέα, την Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες- οι Ιάπωνες διαπραγματευτές παρέμειναν ιδιαίτερα δύσπιστοι στις προθέσεις της Βόρειας Κορέας. Για πρώτη φορά, το Τόκιο αισθάνθηκε επίσης αποστασιοποιημένο από την Ουάσιγκτον, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να δοκιμάσουν την ευκαιρία για μια διμερή διευθέτηση με τους Βορειοκορεάτες.

Επομένως, ο Abe έγινε μάρτυρας του πόσο εύκολα οι διαπραγματεύσεις με την Βόρεια Κορέα μπορούν να πιέσουν τους συμμαχικούς δεσμούς. Στην πραγματικότητα, έχει σημαντική εμπειρία στις διακυμάνσεις των διεθνών προσπαθειών για διαπραγματεύσεις με την οικογένεια Kim. Υπηρέτησε ως επικεφαλής γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου υπό τον Koizumi κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεών του με την Πιονγκγιάνγκ και έγινε ανοιχτά σκληροπυρηνικός σχετικά με τον συμβιβασμό της Ιαπωνίας με την Βόρεια Κορέα, όταν ο Kim Jong Il κατάφερε να μην λογοδοτήσει για επιπλέον απαχθέντες. Μιλώντας σθεναρά για την ανάγκη η Ιαπωνία να επιλύσει το ζήτημα των απαχθέντων, ο Abe προχώρησε στο να γίνει ένας από τους πιο ομιλητικούς επικριτές των διαπραγματεύσεων της χώρας του με την Πιονγκγιάνγκ.

Ωστόσο, από τότε που επέστρεψε στο γραφείο του πρωθυπουργού, ο Άμπε έχει δοκιμάσει για λίγο το πεδίο των διαπραγματεύσεων. Όταν ο Kim Jong Un πρότεινε να ξαναρχίσει συνομιλίες για την τύχη των Ιαπώνων που εξακολουθούν να ζουν στην Βόρεια Κορέα, ο Abe ενέκρινε μια απάντηση της ιαπωνικής κυβέρνησης, και μια ομάδα διαπραγματεύσεων -η οποία περιλάμβανε αξιωματούχους του Υπουργείου Εξωτερικών καθώς και της Εθνικής Αστυνομικής Υπηρεσίας- επισκέφθηκε την Πιονγκγιάνγκ τον Οκτώβριο του 2014. Τίποτα όμως δεν προέκυψε από αυτή την προσπάθεια, καθώς η Βόρεια Κορέα παρέλειψε για άλλη μια φορά να παράσχει αξιόπιστες νέες πληροφορίες σχετικά με την τύχη των Ιαπώνων που ζουν ακόμα μέσα από τα σύνορά της.

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΡΑΜΠ-ΚΙΜ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΜΠΕ

Από τον Φεβρουάριο του 2017, όταν η Βόρεια Κορέα εκτόξευσε έναν πύραυλο στην Θάλασσα της Ιαπωνίας κατά την διάρκεια της επίσκεψης του Abe στο Mar-a-Lago [στμ: Το θέρετρο ιδιοκτησίας Τραμπ στην Φλόριντα των ΗΠΑ], ο πρωθυπουργός βασιζόταν στις στενές διαβουλεύσεις με τον Trump για να σιγουρέψει ότι οι ανησυχίες της Ιαπωνίας για την ασφάλειά της εκτιμώνται και εκπροσωπούνται στην ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας απέναντι στην απειλή. Και υπό τον Abe, η ιαπωνική κυβέρνηση ήταν περισσότερο από πρόθυμη να αποδείξει πόσο σοβαρά εκλαμβάνει αυτή την αυξανόμενη πυραυλική απειλή. Κατά το παρελθόν έτος, ο τριμερής στρατιωτικός συντονισμός ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Νότιας Κορέας επέκτεινε τον ρόλο των Δυνάμεων Αυτοάμυνας της Ιαπωνίας. Και στις συζητήσεις για το επόμενο ιαπωνικό πενταετές αμυντικό σχέδιο, που αναμένεται να ανακοινωθεί μέχρι το τέλος του 2018, έχουν γίνει εκκλήσεις για την ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση της άμυνας έναντι βαλλιστικών πυραύλων. Η Ουάσινγκτον και το Τόκιο συζητούν επίσης τι είδους συμβατικές επιλογές χτυπημάτων θα μπορούσαν να αποτρέψουν την Πιονγκγιάνγκ από το να υπολογίσει λανθασμένα την αποφασιστικότητα της Ιαπωνίας να αμυνθεί.

Ωστόσο, παρ’ όλη αυτή την ενισχυμένη συνεργασία, η Ιαπωνία παρακολουθούσε με αγωνία τον Τραμπ που έγραφε απειλές στο tweeter τον τελευταίο Αύγουστο για «πυρ και μανία» αντιποίνων, και έγινε ιδιαίτερα ανήσυχη με την ιδέα ότι η κυβέρνηση του Τραμπ εξέταζε μια προληπτική επίθεση στην Βόρεια Κορέα. Ενώ ήταν στο Τόκιο τον Νοέμβριο, ο Τραμπ αναρωτήθηκε φωναχτά γιατί η Ιαπωνία δεν κατέρριψε τους πυραύλους της Βόρειας Κορέας, αποκαλύπτοντας μια έλλειψη κατανόησης της αμυντικής στρατιωτικής στάσης της Ιαπωνίας. Στις αρχές του 2017, η ιαπωνική κυβέρνηση υπενθύμισε στη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ένα μνημόνιο συνεννόησης που συνόδευε την συνθήκη διμερούς ασφάλειας των χωρών, η οποία δεσμεύει την αμερικανική κυβέρνηση να διαβουλεύεται με το Τόκιο εάν θέλει να χρησιμοποιήσει δυνάμεις των ΗΠΑ σε ιαπωνικό έδαφος για μάχη σε τρίτες χώρες.

Τώρα ο κίνδυνος για τον Abe είναι διαφορετικός. Ένα διπλωματικό άνοιγμα στο οποίο πρωτοστάτησε ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Pyeongchang, οδήγησε στο να αποδεχθεί ο Trump μια συνάντηση με τον Kim. Ο Άμπε επείσθη να συμμετάσχει στην Ολυμπιακή διπλωματία του Moon και ήταν μαζί με τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας και τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Mike Pence, στην πλατφόρμα των VIP με την αντιπροσωπεία της Βόρειας Κορέας στην τελετή έναρξης. Σε ιδιωτικές συναντήσεις με τον απεσταλμένο του Κιμ, ο Abe επανέλαβε την επιθυμία του για αποπυρηνικοποίηση, παραμένοντας σταθερός στην αρχή ότι πρέπει να καμφθεί η Πιονγκγιάνγκ, και όχι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ.

Όταν ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας της Νότιας Κορέας, Chung Eui-yong, στάθηκε μπροστά από τον Λευκό Οίκο για να ανακοινώσει την ιστορική συνάντηση Trump-Kim, ο Abe κάλεσε τον Trump την ίδια ημέρα. Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας σχεδιάζει να επισκεφθεί την Ουάσινγκτον στις αρχές Απριλίου, πριν από την σύνοδο κορυφής του Moon με τον Kim εκείνον τον μήνα, και πολύ νωρίτερα από οποιαδήποτε συνάντηση μεταξύ Trump και Kim που έχει προγραμματιστεί για τον Μάιο. Κατά την διάρκεια της συνάντησής του, ο Abe πιθανότατα θα παροτρύνει τον Trump να επιμείνει στην αποπυρηνικοποίηση και να είναι ακλόνητος στην δέσμευσή του για την υπεράσπιση των συμμάχων της Αμερικής. Ο ηγέτης της Ιαπωνίας, όπως και οι προκάτοχοί του, πρέπει να ανησυχούν ότι η διοίκηση του Trump θα επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος και θα συμβιβαστεί πολύ εύκολα σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί μια στρατιωτική σύγκρουση.

Αλλά ο Abe θα πρέπει επίσης να εξετάσει την στάση της χώρας του σε περίπτωση που η συνάντηση Trump-Kim οδηγήσει σε σοβαρές διαπραγματεύσεις. Όπως και άλλα μέλη στις παλιές εξαμερείς συνομιλίες, η Ιαπωνία θα θέλει η αποπυρηνικοποίηση να είναι πλήρης, επαληθεύσιμη και μη αναστρέψιμη, [όπως ήταν] οι συνθήκες που ορίστηκαν στον τελευταίο γύρο συνομιλιών με την Πιονγκγιάνγκ. Παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να επικεντρωθούν στην αποπυρηνικοποίηση, η Ιαπωνία θα πρέπει να μειώσει την βορειοκορεατική πυραυλική απειλή. Πρέπει λοιπόν να περιμένουμε από το Τόκιο να εξαρτήσει την υποστήριξή του σε μια συμφωνία από ένα μορατόριουμ πυραύλων και ένα είδος πλαισίου αφοπλισμού που θα μείωνε το υφιστάμενο πυραυλικό οπλοστάσιο της Πιονγκγιάνγκ. Ο Άμπε θα πιεστεί επίσης σκληρά να μην αναφερθεί στη μοίρα των απαχθέντων Ιαπώνων, κάτι που θα μπορούσε να περιπλέξει τις συνομιλίες με την Ουάσινγκτον και την Σεούλ σχετικά με τις διπλωματικές προτεραιότητες.

Δεν πρόκειται για μια ευνοϊκή εποχή για το υπουργικό συμβούλιο του Abe. Ένα πολιτικό σκάνδαλο κτίζεται στο Τόκιο, το οποίο συνδέει τον πρωθυπουργό με μια αμφισβητήσιμη πώληση κρατικής γης. Την Δευτέρα, το Υπουργείο Οικονομικών παραδέχτηκε ότι τροποποίησε έγγραφα προτού τα υποβάλει για εξέταση στην Δίαιτα, δημιουργώντας υποψίες ότι διέγραψε αποδεικτικά στοιχεία παρατυπιών. Ένας γραφειοκράτης του Υπουργείου Οικονομικών που συμμετείχε στην πώληση έχει αυτοκτονήσει και ο υπουργός Οικονομικών και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Abe, ο Taro Aso, αντιμετωπίζουν εκκλήσεις να παραιτηθούν. Η μοίρα του Abe στις εκλογές για την ηγεσία του κόμματός του τον Σεπτέμβριο φαίνεται να είναι υπό αμφισβήτηση.

Ο Άμπε θα πρέπει να διαφυλάξει την θέση του ως ο πιο στενός έμπιστος του Trump στην Ασία. Στις εκλογές της κάτω βουλής της Ιαπωνίας το περασμένο φθινόπωρο, ο Abe έκανε προεκλογική εκστρατεία εστιασμένη στην ικανότητά του να κρατήσει την Ιαπωνία ασφαλή έναντι της Βόρειας Κορέας. Το ιαπωνικό κοινό εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο πρωθυπουργός του μπορεί να εκπληρώσει αυτή την υπόσχεση, κυρίως επειδή έχει τόσο στενή σχέση με τον απρόβλεπτο πρόεδρο των ΗΠΑ. Η απροσδόκητη αποδοχή από τον Trump ενός διπλωματικού ανοίγματος προς την Πιονγκγιάνγκ δημιουργεί ένα πολύ πιο δύσκολο μέλλον για τον Abe –ένα μέλλον που όχι μόνο δοκιμάζει την ικανότητά του να μειώσει την απειλή της Βόρειας Κορέας προς την Ιαπωνία αλλά επίσης δοκιμάζει την κληρονομιά του ως ο πιο αξιόπιστος υπερασπιστής της Ιαπωνίας.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2018-03-14/what-us-north-k...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-08-09/wolf-pyon...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2017-03-15/japans-north-ko...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-12-21/north-kor...
[4] https://missilethreat.csis.org/north-korea-missile-launches-1984-present/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition