Οι νόθες εκλογές της Αιγύπτου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι νόθες εκλογές της Αιγύπτου

Ο Sisi θα κερδίσει πιθανώς την ψηφοφορία, αλλά με ποιο κόστος;

Οι προεδρικές εκλογές της Αιγύπτου, στις 26-28 Μαρτίου, θα αποτελέσουν ουσιαστικά μια θεατρική παράσταση, σκηνοθετημένη από το καθεστώς, προκειμένου να δημιουργήσει μια λαϊκή εντολή για την δεύτερη θητεία του ισχυρού άνδρα, προέδρου Abdel Fattah el-Sisi. Ο Σίσι, ο οποίος ως υπουργός Άμυνας διεξήγαγε το πραξικόπημα του 2013 εναντίον του Ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, έχει εξαναγκάσει σε έξοδο κάθε αξιόπιστο υποψήφιο –συμπεριλαμβανομένων δύο εξεχόντων διεκδικητών από το στρατιωτικό κατεστημένο, τον Ahmed Shafiq και τον Sami Anan- χρησιμοποιώντας απειλές και μέχρι και φυλάκιση. Ο Moussa Mustafa Moussa, ο οποίος εισήλθε στον [προεκλογικό] αγώνα την τελευταία στιγμή για να παίξει τον συμβολικό αντίπαλο του Σίσι, είναι ένας σκοτεινός πολιτικός και ένας ομολογημένα υποστηρικτής του προέδρου, ο οποίος θεωρείται ότι έχει μακροχρόνιους δεσμούς [1] με τις αιγυπτιακές υπηρεσίες ασφαλείας.

Επιπλέον, η ψηφοφορία διεξάγεται με φόντο μια τεράστια καταστολή υπό τον Sisi. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στην φυλακή με πολιτικοποιημένες ή κατασκευασμένες κατηγορίες. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καταδιώκονται από την αστυνομία και το καθεστώς εξαγοράζει ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης και τιμωρεί εκείνα τα μέσα που τολμούν να αποστασιοποιηθούν από την οργουελιανή αφήγηση του κράτους. Με τις υπηρεσίες ασφαλείας να είναι εξαπολυμένες, η συχνότητα των βασανιστηρίων αυξήθηκε δραματικά και, με μια τρομακτική τακτική που είναι καινούργια στην Αίγυπτο, εκατοντάδες «εξαφανίστηκαν» [2] από τους δρόμους ή τα σπίτια τους. Μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης έχει περαιτέρω διαβρώσει τα πενιχρά δικαιώματα των Αιγυπτίων. Οποιαδήποτε ψηφοφορία διεξάγεται υπό τέτοιες βίαιες κατασταλτικές συνθήκες αποκαλύπτει πολύ λίγα πράγματα σχετικά με την θέση του Σίσι [σύμφωνα] με τον αιγυπτιακό λαό.

25032018-1.jpg

Αφίσες του Αιγύπτιου προέδρου, Abdel Fattah el-Sisi, για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, στο Κάιρο της Αιγύπτου, στις 19 Μαρτίου 2018. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------------------------

Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΩΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ο Sisi έχει διαχειριστεί τις εκλογές, εντείνοντας την καταστολή [3] και συντρίβοντας με θυμό και αδίστακτα υποψηφίους που συνδέονται με τον στρατό, αποδεικνύει ότι η λαβή του στην εξουσία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αφοσίωση του στρατού ή τουλάχιστον από την συναίνεσή του. Το γεγονός ότι οι αμφισβητίες αναδύθηκαν ακόμη και από το στρατιωτικό κατεστημένο, καταρχήν υποδηλώνει ότι η στήριξη αυτή έχει μειωθεί, μια τάση που κλόνισε τον Sisi.

Οι ένοπλες δυνάμεις παραμένουν ο ισχυρότερος θεσμός της Αιγύπτου και ο Σίσι έγινε πρόεδρος το 2014 με την ισχυρή υποστήριξη τους. Αλλά πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά ότι ο στρατός θα μπορούσε να στραφεί εναντίον του. Εξάλλου, ο στρατός ανέτρεψε τους άμεσους προκάτοχους του Σίσι, τον Morsi και τον Hosni Mubarak, όταν κατέληξε να τους δει ως βλαπτικούς για τα δικά του συμφέροντα.

Κατά κάποιο τρόπο, ο Sisi μπορεί να εξαρτάται ακόμη περισσότερο από τις ένοπλες δυνάμεις από ό, τι ο Mubarak, καθώς ήρθε στην εξουσία μέσω στρατιωτικού πραξικοπήματος και δεν έχει δημιουργήσει εναλλακτικές βάσεις υποστήριξης εκτός του θεσμού αυτού. Αντίθετα, ενώ ο Μουμπάρακ επίσης ήρθε από τον στρατό, ως πρόεδρος, πέρασε χρόνια καλλιεργώντας εκλογικά σώματα στην επιχειρηματική κοινότητα και την κρατική γραφειοκρατία, ειδικά στις υπηρεσίες ασφαλείας. (Υπάρχουν ενδείξεις [4] ότι κάποιοι εντός των κρατικών θεσμών έχουν επιφυλάξεις για τον Σίσι, ο οποίος τα έβαλε με τις υπηρεσίες ασφαλείας, έδειξε απογοήτευση με τις παραφουσκωμένες αλλά μεγάλης επιρροής δημόσιες υπηρεσίες της Αιγύπτου και περιόρισε την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος). Ο Μουμπάρακ έκανε το πρόσθετο βήμα της κινητοποίησης αυτών των ομάδων συμφερόντων και της εξάπλωσης της πατρωνίας μέσω της ίδρυσης ενός νομιμόφρονος κυβερνώντος κόμματος. Ο Σίσι, ο οποίος περιφρονεί τους πολιτικούς, αρνήθηκε να δημιουργήσει ένα τέτοιο κόμμα και, με το να αυξήσει τον ρόλο του στρατού στην οικονομία, έχει σπαταλήσει ευκαιρίες για σημαντικούς παίκτες του ιδιωτικού τομέα. Αναμφισβήτητα, έχει επίσης αποξενώσει και άλλα πιθανά εκλογικά σώματα μέσω της ανεξέλεγκτης καταστολής του.

Παρόλο που είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να αποκτηθεί μια σαφής εικόνα των πολιτικών που εκτυλίσσονται μέσα στον αιγυπτιακό στρατό και το καθεστώς, υπήρξαν επεισοδιακά, αν και κάπως αινιγματικά, σημάδια από τον στρατό για δυσαρέσκεια με τον Σίσι, και ακόμη και ενδεχόμενη διαφωνία. Οι φήμες για απολύσεις και εκκαθαρίσεις στο σώμα των αξιωματικών έχουν κυκλοφορήσει περιοδικά κατά την διάρκεια της κυριαρχίας του Σίσι. Το 2015, 26 στρατιωτικοί και συνταξιούχοι αξιωματικοί του στρατού αναφέρθηκε ότι [5] καταδικάστηκαν για συνωμοσία για την ανατροπή του καθεστώτος. Η αμφιλεγόμενη απόφαση του Σίσι να παραδώσει δύο αιγυπτιακά νησιά της Ερυθράς Θάλασσας στην Σαουδική Αραβία, τον κύριο προστάτη του καθεστώτος, ιδιωτικά έτυχε της αντίθεσης [6] κορυφαίων στρατιωτικών, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Άμυνας, Sedki Sobhy, και ο αρχηγός του στρατού, Mahmoud Hegazy, και ήταν ευρέως αντιδημοφιλής στις τάξεις των πολιτικών της Αιγύπτου.

Πιο πρόσφατα, τον Οκτώβριο του 2017, ο Sisi απέλυσε αιφνιδίως τον Hegazy (του οποίου η κόρη είναι παντρεμένη με έναν από τους γιους του Sisi) και τον έθεσε υπό κατ’ οίκον περιορισμό, επειδή ο Hegazy είχε αντιδράσει σε κάποιες από τις πολιτικές του Sisi. Τους τελευταίους μήνες, προσωπικότητες υπέρ του Σίσι έχουν διακινήσει την ιδέα της τροποποίησης του συντάγματος για την κατάργηση των ορίων της προεδρικής θητείας. Επιπλέον, ορισμένες αναφορές υπονόησαν ότι ο Sisi μπορεί επίσης να αλλάξει το σύνταγμα για να του επιτραπεί να απομακρύνει τον υπουργό Άμυνας, ο οποίος διορίζεται σήμερα από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (Supreme Council of the Armed Forces, SCAF). Αυτό σημαίνει ότι ο Sisi δεν έχει πλήρη εμπιστοσύνη στον Sobhy και ότι δεν μπορεί να υπολογίζει στο SCAF για να τον απολύσει.

Ότι δύο αμφισβητίες υψηλού προφίλ με στρατιωτικό υπόβαθρο προσπάθησαν να βγουν μπροστά για τις προεδρικές εκλογές του 2018, ωστόσο, παρέχει ίσως το σαφέστερο σημάδι της απογοήτευσης σε τμήματα του στρατού. Ο πρώην πρωθυπουργός και διοικητής των αεροπορικών δυνάμεων Shafiq, ο οποίος έχασε για λίγο τις εκλογές του 2012 στην Αίγυπτο και παραμένει δημοφιλής σε μερικούς Αιγυπτίους, ανακοίνωσε τον Νοέμβριο ότι σκόπευε να αμφισβητήσει τον Σίσι. Τον Ιανουάριο, ο Ανάν, ο οποίος ήταν επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων από το 2005 ως το 2012 (και ανώτερος του Σίσι στον στρατό), δήλωσε ότι σχεδίαζε να κατέβει [στις εκλογές].

Είναι εξαιρετικά απίθανο ο Shafiq και ο Anan να έπαιρναν το ρίσκο να βγουν μπροστά, εκτός εάν ήταν βέβαιοι ότι έχουν τουλάχιστον κάποια υποστήριξη στον στρατό. Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες ότι οι υποψηφιότητές τους αποσκοπούσαν στην αποκήρυξη της ηγεσίας του Sisi, αμφότεροι οι άνδρες επέκριναν άμεσα ή έμμεσα τον Σίσι για τις δικτατορικές του τάσεις και τις οικονομικές αποτυχίες του. Ο Ανάν μέχρι που εξέφρασε την προσεκτική του αποδοκιμασία όσον αφορά τον χειρισμό του Sisi για την μεταβίβαση των νησιών της Ερυθράς Θάλασσας και άλλα ευαίσθητα ζητήματα εθνικής ασφάλειας.

Ο Sisi αντέδρασε σε αυτές τις εξελίξεις με έναν συνδυασμό οργής και πανικού. Για να αναγκάσει τον Shafiq να παραιτηθεί από την κίνησή του, ο Sisi τον είχε κρατούμενο για εβδομάδες και έβαλε τον ίδιο και την οικογένειά του υπό έντονη πίεση. Ο Ανάν τοποθετήθηκε σε στρατιωτική κράτηση αμέσως μετά την άρνησή του να τερματίσει την εκστρατεία του και ο υποψήφιος αντιπρόεδρός του δέχθηκε επίθεση από άγνωστους «κακοποιούς» και στην συνέχεια φυλακίστηκε. Σε μια ασυνήθιστη ομιλία στις 31 Ιανουαρίου, ο Sisi ξέσπασε εναντίον «οποιουδήποτε προσπαθεί να υπονομεύσει την ασφάλεια της Αιγύπτου» και, κοιτάζοντας απειλητικά τον υπουργό Άμυνας, δήλωσε ότι μια εξέγερση όπως του 2011 δεν θα επαναληφθεί ποτέ. Μετά την σύλληψη του Anan, υπήρξαν ανεπιβεβαίωτες αναφορές για περισσότερες στρατιωτικές κρίσεις και εκκαθαρίσεις.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν αυτά τα αρχικά σημάδια διαφωνίας θα εξελιχθούν σε μια πιο σημαντική στρατιωτική αντιπαράθεση με τον Sisi, πολλώ δε μάλλον σε υποστήριξη για την ενδεχόμενη απομάκρυνσή του. Ο αιγυπτιακός στρατός είναι γενικά ένας θεσμός που αποφεύγει το ρίσκο και θα ήταν ιδιαίτερα απρόθυμος να ενεργήσει εναντίον του. Όπως είδαμε το 2011, ο στρατός δεν ανέτρεψε τον Μουμπάρακ παρά μέχρι να καταλήξει, μετά από 18 ημέρες μαζικών διαδηλώσεων, ότι δεν είχε άλλη επιλογή. Και μέχρι στιγμής, ο Σίσι μπόρεσε να εξαλείψει κάθε εκκολαπτόμενη δυσαρέσκεια στον στρατό.

Ωστόσο, όπως έδειξε και η εξέγερση του 2011, υπάρχουν συνθήκες υπό τις οποίες ο αιγυπτιακός στρατός είναι έτοιμος να εξαναγκάσει μια αλλαγή. Οι ένοπλες δυνάμεις φοβούνται περισσότερο την αστάθεια και η πιθανότητα χάους, με τη μορφή διαρκών μεγάλων διαδηλώσεων ή γενικής αναταραχής, μπορεί να τον αναγκάσει να δράσει. Η στάση του στρατού προς τον Σίσι πιθανότατα θα καθοδηγηθεί από την εκτίμησή του για το τι είναι πιο επικίνδυνο: Να κρατήσει τον πρόεδρο στην εξουσία ή να τον ανατρέψει. Προχωρώντας μπροστά, αυτό υποδηλώνει ότι η πολιτική επιβίωση του Σίσι εξαρτάται κυρίως από το αν μπορεί να κρατήσει το αντιληπτό κόστος της απομάκρυνσής του -όπως η έλλειψη αποδεκτών εναλλακτικών ηγετών και η πολιτική αβεβαιότητα- υψηλότερο από το κόστος της παραμονής του στην εξουσία, όπως η ζημιά που θα μπορούσε να υποστεί ο στρατός στην φήμη του από την συνέχιση της υποστήριξης ενός προέδρου ο οποίος προδήλως έχει χάσει την δημόσια υποστήριξη.

25032018-2.jpg

Στρατιώτες του αιγυπτιακού στρατού στο προβληματικό βόρειο τμήμα της χερσονήσου του Σινά κατά την διάρκεια μιας μεγάλης επίθεσης εναντίον μαχητών στο Al Arish της Αιγύπτου. EGYPTIAN MINISTRY OF DEFENSE VIA REUTERS
---------------------------------------------------------------------------------

ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΙΣΙ

Το εάν η στρατιωτική ηγεσία τελικά θα κινηθεί εναντίον του Σίσι μπορεί να εξαρτάται από το πώς βλέπει την διαχείριση δύο μεγάλων προκλήσεων: Την οικονομία και την ασφάλεια. Σε περίπτωση που οποιοδήποτε από αυτά τα θέματα απειλήσει να διαταράξει την στρατιωτική συνοχή -η ενότητα του σκοπού των ενόπλων δυνάμεων και ο σεβασμός για την εξουσία της ηγεσίας- οι ανώτεροι ηγέτες [του στρατού] μπορεί να είναι ακόμη περισσότερο διατεθειμένοι να κάνουν το δραστικό βήμα για να εξαναγκάσουν τον Σίσι να φύγει. Ο Sisi πρέπει να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ο οποίος, σε συνδυασμό με την λαϊκή κινητοποίηση για άλλα παράπονα, ίσως να προκαλέσει δημόσια αναταραχή που θα μπορούσε να προκαλέσει μια απάντηση από τον στρατό. Οι περισσότεροι από τα σχεδόν 100 εκατομμύρια Αιγυπτίων, πολλοί από τους οποίους πάλεψαν για μεγάλο χρονικό διάστημα με την φτώχεια, εξακολουθούν να υφίστανται ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες υπό τον Sisi [7]. Το κατεστημένο της ασφάλειας της Αιγύπτου φοβόταν εδώ και καιρό μια «επανάσταση των πεινασμένων», στην οποία οι οικονομικά στερημένοι θα ξεσηκώνονταν αυθόρμητα ενάντια στο πολιτικό σύστημα.

Προφητεύοντας αυτήν την πιθανότητα, τα οικονομικά παράπονα ήταν βασικά για την εξέγερση του 2011 εναντίον του Mubarak και οι ελλείψεις σε βασικά προϊόντα κατά την διάρκεια της προεδρίας Morsi έτυχαν εκμετάλλευσης από τους αντιπάλους του ισλαμιστή προέδρου ώστε να οικοδομήσουν λαϊκή υποστήριξη για το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2013. Εάν οι φθίνουσες συνθήκες διαβίωσης οδηγήσουν σε ολομέτωπες διαμαρτυρίες ή σε πολιτικές αναταραχές, ο στρατός θα μπορούσε να βρει κίνητρα για να απομακρύνει τον Σίσι, που πιθανόν θα φορτωθεί το βάρος της ευθύνης από τον λαό. Η αποπομπή του θα μπορούσε να κάνει πιο ήπια τα λαϊκά παράπονα και να αποστασιοποιήσει τον στρατό, ως θεσμό, από τις πολιτικές του. Ο Sisi, προφανώς γνώστης των κινδύνων αυτών, έχει εφαρμόσει μια σειρά δύσκολων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των επιδοτήσεων και της υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας, προκειμένου να βελτιωθεί η ευάλωτη μακροοικονομική θέση της Αιγύπτου. Αυτά τα μέτρα είχαν το άμεσο αποτέλεσμα να βλάψουν τις συνθήκες διαβίωσης για τον αιγυπτιακό λαό, πιο εμφανώς με τη μορφή του ξέφρενου πληθωρισμού που κορυφώθηκε πέρυσι στο 34,2% [8], αλλά πολλοί Αιγύπτιοι φαίνεται να έχουν δεχτεί το επιχείρημα του Σίσι ότι τα μέτρα βραχυπρόθεσμης λιτότητας είναι απαραίτητα για τη μακροπρόθεσμη ευημερία.

Ωστόσο, η υπομονή του λαού είναι απίθανο να είναι άπειρη, ειδικά εάν οι συνθήκες επιδεινωθούν, και απομένει να δούμε αν ο Sisi μπορεί να μετατρέψει τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής σταθεροποίησης σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τον αιγυπτιακό λαό. Αν το παρελθόν αποτελεί κάποιο είδος προλόγου, οι προοπτικές μπορεί να μην είναι ελπιδοφόρες. Ενώ τα προηγούμενα επεισόδια οικονομικής μεταρρύθμισης στην Αίγυπτο συνέβαλαν στην δημιουργία υψηλότερης συνολικής ανάπτυξης, πιο πρόσφατα στην δεκαετία του 2000, τα οφέλη από την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας δεν ήταν ευρέως διαδεδομένα, όπως αντανακλάται στα επίμονα υψηλά ποσοστά ανεργίας, στην διεύρυνση της φτώχειας και στην αύξηση της ανισότητας του πλούτου [9]. Θα πρέπει να είναι μια προειδοποιητική ιστορία για τον Sisi ότι η λαϊκή απογοήτευση σε μια προηγούμενη περίοδο οικονομικής μεταρρύθμισης και τεράστιας διαφθοράς της άρχουσας τάξης, αποτέλεσαν το υπόβαθρο για την εξέγερση του 2011.

Παράλληλα με την αναζωογόνηση της οικονομίας, ο Sisi πρέπει να αποτρέψει μια σημαντική χειροτέρευση των συνθηκών ασφάλειας στην καρδιά της Αιγύπτου. Η παροχή ασφάλειας αποτελεί κεντρικό στοιχείο της εικόνας του στρατού ως υπερασπιστή του αιγυπτιακού έθνους, και μια απεχθής αποτυχία στην εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος θα μπορούσε να προκαλέσει δημόσια απογοήτευση με το καθεστώς ή ακόμη και να σπείρει αμφιβολίες στον στρατό σχετικά με την ικανότητα του Σίσι να αντιμετωπίζει τις κορυφαίες απειλές της χώρας, όπως η βία από τζιχαντιστικές ομάδες. Αν και μια σημαντική επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει λαϊκές διαδηλώσεις παρά μια συνεχιζόμενη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, εάν η στρατιωτική ηγεσία καταστήσει τον Sisi υπεύθυνο για αυτή την επιδείνωση, θα νιώσουν αναγκασμένοι να δράσουν.

Η ανησυχία για την αντιτρομοκρατική απόδοση του αιγυπτιακού στρατού δεν είναι απλώς θεωρητική. Φαίνεται ότι οι ένοπλες δυνάμεις αποτυγχάνουν στο κύριο θέατρο μάχης της χερσονήσου του Σινά, αν και ο έλεγχος του καθεστώτος στα μέσα ενημέρωσης έχει καλύψει την πλήρη έκταση του αγώνα του. Η κατάσταση ασφαλείας στο απομακρυσμένο Σινά δεν επηρεάζει τους περισσότερους Αιγυπτίους και ο στρατός φαίνεται έτοιμος να δεχτεί ένα σταθερό ρεύμα θυμάτων μεταξύ των στρατιωτών που έχουν αποσταλεί εκεί για να πολεμήσουν την τοπική θυγατρική του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [3].

Αντιθέτως, ένα σενάριο στο οποίο οι τζιχαντιστικές ομάδες κάνουν μεγάλες επιδρομές στα πληθυσμιακά κέντρα της κοιλάδας του Νείλου, με αποτέλεσμα την απώλεια του ουσιαστικού ελέγχου του εδάφους από την πολιτεία ή την κατάρρευση του νόμου και της τάξης, θα αποτελούσε σοβαρή πρόκληση για το καθεστώς του Σίσι, και δημόσια και εντός του καθεστώτος. Σε αντίθεση με το Σινά, οι υπηρεσίες του στρατού και της ασφάλειας υπήρξαν πιο επιτυχημένες στο να διακόψουν τις απειλές εντός και γύρω από την κοιλάδα του Νείλου. Και ομάδες όπως το ISIS πιθανόν θα το βρουν πιο δύσκολο να ενσωματωθούν στα μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα της Αιγύπτου, όπου υπάρχει μεγαλύτερη αίσθηση του εθνικισμού. Ωστόσο, όπως καταδεικνύει μια σειρά θανατηφόρων επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς τους τελευταίους 16 μήνες, η εντατικοποίηση της τρομοκρατίας στην καρδιά των εδαφών [της Αιγύπτου] εξακολουθεί να αποτελεί μια ευδιάκριτη πιθανότητα.

Ο αυξανόμενος αυταρχισμός του Sisi, ενώ από μόνος του είναι απίθανο να ανησυχήσει τον αυταρχικό στρατό, θα μπορούσε να επιδεινώσει αυτές τις προκλήσεις της οικονομίας και της ασφάλειας. Οι Αιγύπτιοι πιθανότατα θα είναι λιγότερο πρόθυμοι να ανεχθούν την στέρηση των πολιτικών και των αστικών δικαιωμάτων τους, εάν δεν τηρηθούν η ασφάλεια και οι οικονομικές προσδοκίες τους. Στον βαθμό που η πολιτική καταστολή, όταν συνδυάζεται με την ανασφάλεια και τις οικονομικές δυσκολίες, αρχίζει να προκαλεί μια λαϊκή αντίδραση ενάντια στο καθεστώς, ο στρατός μπορεί να έχει λόγο για ανησυχία. Και ξέχωρα από το πόσο άσχημα το καθεστώς του Σίσι αντιμετωπίζει τους απλούς πολίτες, οι κινήσεις του για την εδραίωση της εξουσίας του μέσα στο κράτος θα μπορούσαν να ανταγωνίζονται κάποιους στον στρατό.

Ο ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΕΣ ΔΟΚΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΙΣΙ

Όπως αναφέρουν άλλοι αναλυτές [10], μετά την επανεκλογή του, ο Sisi αναμένεται να επιδιώξει την τροποποίηση του συντάγματος και συμφωνούμε ότι η συζήτηση στον στρατό σχετικά με μια τέτοια κίνηση θα παράσχει έναν πιο ουσιαστικό δείκτη υποστήριξης του Sisi από ό, τι οι ίδιες οι εκλογές. Αλλά ακόμα κι αν ο Σίσι πετύχει την επέκταση των εξουσιών του, δεν θα σημαίνει ότι η θέση του είναι τότε ασφαλής. Ο επερχόμενος αγώνας για τις συνταγματικές τροποποιήσεις είναι πιθανόν να είναι ένα σημαντικό, αν και όχι τελικό, εμπόδιο για την εδραίωση της εξουσίας του.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι μια άλλη δοκιμασία είναι ορατή –μια δοκιμασία ακόμη πιο επακόλουθη, διότι επηρεάζει άμεσα την ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα: Η ανταπόκριση στο νέο Μεγάλο Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης (Grand Ethiopian Renaissance Dam, GERD). Φαίνεται πιθανό ότι η Αιθιοπία θα αρχίσει να γεμίζει το φράγμα ήδη από αυτό το καλοκαίρι, μια διαδικασία που θα μπορούσε να μειώσει [11] την ροή του Νείλου και να οδηγήσει σε περικοπή της ήδη περιορισμένης ύδρευσης της Αιγύπτου κατά 25%. Αυτό θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων Αιγυπτίων, οι οποίοι έχουν ήδη ένα από τα χαμηλότερα μερίδια νερού ανά κάτοικο στον κόσμο, και για την οικονομία της Αιγύπτου. Λόγω της προφανούς απροθυμίας της Αιθιοπίας να αντιμετωπίσει τις δικαιολογημένες ανησυχίες της Αιγύπτου, υπάρχουν λίγες επιλογές για τον Sisi για να μετριάσει την απειλή που θέτει το GERD. Θα μπορούσε να ξεκινήσει μια μυστική ή φανερή στρατιωτική δράση εναντίον του φράγματος. Όμως, λόγω της περιορισμένης εκστρατευτικής ικανότητας του αιγυπτιακού στρατού, οι προοπτικές της χρήσης βίας για να σταματήσει ή και να καθυστερήσει την πλήρωση του φράγματος είναι περιορισμένες, και μια αποτυχημένη υψηλού προφίλ στρατιωτική επίθεση στην Αιθιοπία θα υπονόμευε τα διαπιστευτήρια ασφαλείας του Sisi και θα έβλαπτε το κύρος του στρατού.

Η προηγούμενη ανάλυση υποδηλώνει έντονα ότι η κατοχή της εξουσίας από τον Σίσι απέχει πολύ από την ασφάλεια, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η κατάρρευση του καθεστώτος του είναι επικείμενη ή ακόμα και αναπόφευκτη. Όλοι οι προηγούμενοι Αιγύπτιοι πρόεδροι που χαιρετίστηκαν από τον στρατό –ο Γκάμαλ Αμπντέλ Νάσερ, ο Ανουάρ ελ Σαντάτ και ο Μουμπάρακ- αντιμετώπισαν μείζονες προκλήσεις για την εδραίωση των καθεστώτων τους, που χρειάστηκαν χρόνια για να επιλυθούν πλήρως. Εάν, εκ των υστέρων, η τελική κυριαρχία αυτών των εξεχουσών προσωπικοτήτων της αιγυπτιακής πολιτικής σκηνής φαίνεται τώρα αναπόφευκτη, ο θρίαμβός τους φαινόταν στους συγχρόνους τους οτιδήποτε άλλο εκτός από σίγουρος. Για παράδειγμα, το ότι ο Μουμπάρακ, αφότου διαδέχθηκε τον Σαντάτ το 1981, θεωρείτο από ορισμένους κύκλους ως ένας ασήμαντος πρόεδρος, αποτελεί είναι πλέον μια μακρινή ανάμνηση.

Βεβαίως, ο Sisi απολαμβάνει ορισμένα πλεονεκτήματα στην προσπάθειά του να εξαλείψει τις απειλές κατά της κυριαρχίας του: Την εξουσία του νυν, την υποστήριξή του μεταξύ κάποιων Αιγυπτίων (αν και φαινομενικά ασθενέστερη από ό, τι όταν ανέλαβε την εξουσία) και του συντηρητισμού του στρατού. Ωστόσο, η αποτυχία του μέχρι στιγμής να καλλιεργήσει και να οργανώσει εναλλακτικές βάσεις υποστήριξης εκτός του στρατού, σε αντίθεση με τους στρατιωτικούς προκατόχους του, και η εξάρτησή του από την καταστολή, όπως και των προκατόχων του, μπορεί όχι μόνο να τον αφήσει περισσότερο εξαρτημένο από την συνεχή στρατιωτική υποστήριξη, αλλά ίσως επίσης επιδεινώνουν ακριβώς τις πιέσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον στρατό να δράσει. Τελικά, μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν οι αντιδράσεις του Sisi στις πρόσφατες προκλήσεις είναι απλώς ένα ακόμη βήμα προς την παγίωση του καθεστώτος ή η αρχή του τέλους.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/egypt/2018-03-23/egypts-sham-ele...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.nytimes.com/2018/02/01/world/middleeast/trump-sisi-egypt-str...
[2] https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/03/egypt-forced-disappea...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/egypt/2018-01-04/egypt-first
[4] http://foreignpolicy.com/2016/01/22/sisis-fracturing-regime/
[5] https://www.madamasr.com/en/2015/10/14/feature/politics/a-coup-busted/
[6] https://www.madamasr.com/en/2017/12/10/feature/politics/the-puzzling-dis...
[7] http://english.ahram.org.eg/NewsContent/3/12/245899/Business/Economy/Egy...
[8] https://www.madamasr.com/en/2017/08/10/news/u/annual-overall-inflation-b...
[9] https://www.madamasr.com/en/2016/05/23/feature/economy/egypts-widening-w...
[10] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2018/03/08/egypts-ele...
[11] http://carnegie-mec.org/diwan/73491

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition