Η Κούβα μετά τους Κάστρο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κούβα μετά τους Κάστρο

Η Ουάσιγκτον πρέπει να ασχοληθεί με τον νέο πρόεδρο του νησιού
Περίληψη: 

Στις 19 Απριλίου, ο πρώτος αντιπρόεδρος Miguel Díaz-Canel θα γίνει πρόεδρος, αντικαθιστώντας τον 86χρονο Ραούλ Κάστρο, ο οποίος ανέλαβε αντί του αδελφού του, Φιντέλ, το 2008. Ποιος είναι ο Díaz-Canel και τι είναι πιθανό να σημαίνει η προεδρία του για την Κούβα;

Η MARGUERITE JIMENEZ διευθύνει το Cuba Program στο Γραφείο της Ουάσινγκτον για την Λατινική Αμερική (Washington Office on Latin America, WOLA) και διδάσκει μαθήματα σχετικά με την Κούβα στο Πανεπιστήμιο Georgetown. Εργάστηκε στο παρελθόν για την πολιτική περί Κούβας στην διοίκηση του Ομπάμα ως ανώτερη σύμβουλος πολιτικής στον Υπουργό Εμπορίου.

Η Κούβα πρόκειται να εισέλθει σε μια νέα εποχή [1]. Για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 60 χρόνια, η χώρα θα οδηγηθεί από κάποιον που δεν φέρει το επώνυμο Κάστρο. Στις 19 Απριλίου, ο πρώτος αντιπρόεδρος Miguel Díaz-Canel θα γίνει πρόεδρος, αντικαθιστώντας τον 86χρονο Ραούλ Κάστρο, ο οποίος ανέλαβε αντί του αδελφού του, Φιντέλ [2], το 2008. Ποιος είναι ο Díaz-Canel και τι είναι πιθανό να σημαίνει η προεδρία του για την Κούβα;

ΙΔΟΥ ΤΟ ΝΕΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ

Ο Díaz-Canel διαφέρει από τον Κάστρο με διάφορους σημαντικούς τρόπους εκτός από το όνομα. Είναι πολύ νεώτερος από την ιστορική γενιά των ηγετών της Κούβας [3]: Θα αναλάβει καθήκοντα μια ημέρα πριν από τα 58α γενέθλιά του (ο Φιντέλ κυβέρνησε μέχρι την ηλικία των 81˙ ο Ραούλ από τα 76 έως τα 86). Όπως και το 70% του πληθυσμού της Κούβας, δεν έχει γνωρίσει ποτέ την Κούβα χωρίς έναν Κάστρο στο τιμόνι της. Δεν πολέμησε στην κουβανική επανάσταση και επομένως δεν έχει πρόσβαση στην πιο βασική μορφή νομιμοποίησης που απολαμβάνουν οι πρόεδροι της Κούβας και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι τα τελευταία 60 χρόνια. Εξάλλου, θα είναι ο πρώτος πολιτικός πρόεδρος της Κούβας από το 1952, όταν ο στρατηγός Fulgencio Batista ανέτρεψε την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Carlos Prio Socarras. Και παρότι είναι μέλος της ηγετικής ομάδας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας (PCC), θα είναι ο πρώτος πρόεδρος μετά την επανάσταση που δεν είναι και ο πρώτος γραμματέας του κόμματος, θέση που ο Κάστρο θα συνεχίσει να καταλαμβάνει.

29032018-1.jpg

Ο Miguel Díaz-Canel στην Αβάνα, τον Μάρτιο του 2018. REUTERS
------------------------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, ο Díaz-Canel δεν έρχεται ως «ταύρος εν υαλοπωλείο» [4]. Είναι πλήρως πολιτικός γνώστης. Κέρδισε εμπειρία στην κορύφωση της επονομαζόμενης «ειδικής περιόδου» της Κούβας -ένας ευφημισμός για την οικονομική καταστροφή που έπληξε την χώρα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης- όταν υπηρέτησε ως ηγέτης του PCC σε επαρχιακό επίπεδο, αναπτύσσοντας μια φήμη ως αποτελεσματικός διευθυντής, πραγματιστής, και άνθρωπος του λαού. Συχνά τον έβλεπαν να ποδηλατεί στην πόλη της Βίλλα Κλάρα (προηγούμενος ενός κυβερνητικού αυτοκινήτου), καθιστάμενος προσφιλής στην κοινότητα που υπηρετούσε και αποδεικνύοντας την δέσμευσή του στα ιδανικά της επανάστασης. Όπως εξήγησε στο Reuters ένας τοπικός δημοσιογράφος που τον γνώριζε τότε, [5] «Δεν το έκανε για να αναζητήσει δημοτικότητα. Το έκανε γιατί ήταν έτσι. Ήταν πολύ ευθύς».

Μετά την ένταξή του στην Κεντρική Επιτροπή του PCC το 1991, ο Díaz-Canel έγινε το νεώτερο μέλος του Πολιτικού Γραφείου (το ισχυρότερο σώμα στο PCC) το 2003, σε ηλικία 43 ετών. Διορίστηκε υπουργός Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης το 2009 και επιλέχθηκε ως ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κούβας το 2013. Έχει αναρρηθεί στην προεδρία σταδιακά και με μια σχετικά θεσμική και αξιοκρατική πορεία, σε αντίθεση με τόσους πολλούς νέους και άπειρους αλλά πιστούς ηγέτες που γαλουχήθηκαν από τον Φιντέλ και συχνά προωθήθηκαν βιαστικά. Παρόλο που ο Díaz-Canel μάλλον έχει επιλεγεί με συναίνεση και ως εκ τούτου έχει κερδίσει την στήριξη διάφορων παραγόντων του πολιτικού φάσματος της Κούβας, οι παρατηρητές μπορούν μόνο να κάνουν εικασίες σχετικά με τις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες που οδήγησαν στην επιλογή του για την προεδρία.

Πέραν του ότι είναι στον εσωτερικό κύκλο, ο Díaz-Canel είναι επίσης πολιτικός επιζών. Ενηλικιώθηκε στο κόμμα μαζί με τους Felipe Perez Roque και Carlos Lage, δύο πρώην ανερχόμενους αστέρες και δυνητικούς μεταρρυθμιστές που εκκαθαρίστηκαν το 2009 επειδή, σύμφωνα με τα λόγια του Fidel, είχαν δελεαστεί από το «μέλι της εξουσίας» [6]. (Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι απολύθηκαν επειδή μιλούσαν όποτε ήθελαν και βγήκαν μπροστά από την επίσημη κυβερνητική θέση σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις και τον ρυθμό των αλλαγών στο νησί). Αντίθετα, ο Díaz-Canel έχει μείνει ως επί το πλείστον εκτός του προσκηνίου μέχρι την πρόσφατη ανάρρησή του στον ρόλο του πρώτου αντιπροέδρου.

ΘΕΜΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ

Πέρα από τα διαπιστευτήρια και την απόκτηση εμπειρίας, ως κατά τεκμήριο επόμενος πρόεδρος της Κούβας, ο Díaz-Canel αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Η κουβανική οικονομία παλεύει (για να το πούμε ευγενικά), υπάρχουν μεγάλες διαφορές απόψεων στην ηγεσία σχετικά με τον ρυθμό και το εύρος των οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων, και η επέκταση του ιδιωτικού τομέα παράλληλα με την συρρίκνωση του κουβανικού κράτους δημιούργησαν νέες και επιδεινούμενες ανισότητες. Η Κούβα εξακολουθεί να ανακάμπτει από τον τυφώνα Irma [7], παλεύοντας να προσαρμοστεί με μια σημαντική μείωση των επιδοτήσεων από την Βενεζουέλα και να αντιμετωπίσει συνεχιζόμενους οικονομικούς περιορισμούς από το εμπάργκο των ΗΠΑ, το οποίο, υπό την διοίκηση του προέδρου Donald Trump, δεν είναι πιθανό να λήξει σύντομα.

29032018-2.jpg

Νεροποντή στην Αβάνα, τον Ιούλιο του 2010. DESMOND BOYLAN / REUTERS
------------------------------------------------------------------------------------