Η Ευρώπη κάνει το μεταναστευτικό πρόβλημά της χειρότερο

Επιπλέον, η ΕΕ επιδιώκει να εξωτερικοποιήσει τα σύνορά της, πιέζοντάς τα προς νότο: Οι πρόσφατες συμφωνίες της ΕΕ περιλαμβάνουν εκκλήσεις για την διερεύνηση [της δυνατότητας δημιουργίας] «περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης» -κέντρων στην Βόρεια Αφρική όπου οι μετανάστες θα περνούν διαδικασίες και όσοι θεωρούνται επιλέξιμοι για βίζα ή άσυλο θα μετακινούνται στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι πλατφόρμες παραμένουν μια πρόταση, καθώς ορισμένοι Ευρωπαίοι βουλευτές, διάφορες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αρκετά αφρικανικά κράτη αρνήθηκαν να υποστηρίξουν την καθιέρωσή τους.

Ακόμη και τα προγράμματα βοήθειας της ΕΕ που χαρακτηρίζονται ως αναπτυξιακά τείνουν να έχουν μια ισχυρή συνιστώσα ασφαλείας. Πάρτε, για παράδειγμα, τις δεκάδες εκατομμύρια ευρώ που αποστέλλονται σε πόλεις όπως το Agadez στον κεντρικό Νίγηρα, από μακρού χρόνου κόμβο για τους λαθροδιακινητές και τους μετανάστες καθ’ οδόν προς την Ευρώπη. Αν και φαινομενικά προοριζόταν να βοηθήσει τους φτωχούς της περιοχής δημιουργώντας θέσεις εργασίας σε περιοχές μεταναστευτικής διαμετακόμισης, το σχέδιο για τον Νίγηρα [13] είναι πολύ πιο περίτεχνο. Με το να υποστηρίζει την επιβολή του νόμου για να κλείνει διαδρομές σε όλη την Σαχάρα [13], ουσιαστικά διχοτομεί την χώρα σε βόρεια και σε νότια, τοποθετώντας ένα πολύ στρατιωτικοποιημένο σύνορο σε μια αόρατη γραμμή που ήταν προηγουμένως διαπερατή και σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη. Η Ευρώπη προσπαθεί [να επιβάλλει] παρόμοιες στρατηγικές στο Μάλι και αλλού, επενδύοντας τόσο στην τοπική ανάπτυξη όσο και σε δομές καταναγκασμού σε μια διττή προσπάθεια να κρατήσει τους ανθρώπους εκεί. Αν όμως η εμπειρία των Ηνωμένων Πολιτειών [14] στην προσπάθειά τους να σταματήσουν την ροή των μεταναστών στα νότια σύνορά τους είναι κάτι που αξίζει να συνεχιστεί, οι βελτιωμένοι συνοριακοί έλεγχοι μπορούν να κάνουν μόνο τόσα για να αποτρέψουν τη μετακίνηση των ανθρώπων. Στην πραγματικότητα, [οι άνθρωποι] συχνά δημιουργούν όλο και πιο περίπλοκους μηχανισμούς για να ανατρέψουν τέτοιους ελέγχους. Και αντί να εξασθενίζει τα δίκτυα λαθραίας διακίνησης, η στρατηγική της ΕΕ για εξωτερική ανάθεση του ελέγχου των συνόρων φαίνεται να τα ενισχύει. Τα κέντρα κράτησης της Λιβύης, όπου οι μετανάστες αγοράζονται και πωλούνται συχνά ως δούλοι, είναι το πιο περίεργο παράδειγμα, αλλά παρόμοιες τάσεις εμφανίστηκαν στο Σουδάν και στον Νίγηρα, ενώ οι κρατικές και παρακρατικές Αρχές σχημάτισαν κερδοφόρα λαθρεμπορικά δίκτυα και συνεργασίες.

Η στρατιωτικοποίηση που υποστηρίζεται από την ΕΕ στην Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ μέσω περιπολιών, απελάσεων και επιτήρησης, δεν είναι μόνο δαπανηρή αλλά εξαιρετικά επιζήμια για την παγκόσμια φήμη και την εικόνα της Ευρώπης ως περιοχή που δεσμεύεται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Επιπλέον, η ΕΕ έχει προωθήσει την ταχύτητα και την επιδεξιότητα σε βάρος της λογοδοσίας: Επειδή το Ταμείο της για την Αφρική πληρώνεται μέσω μηχανισμών έκτακτης ανάγκης, σχεδόν κανένας από τους πόρους αυτούς δεν υπόκειται στην εποπτεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ορισμένοι πολιτικοί δρώντες και παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών ζήτησαν αυξημένο δημοκρατικό έλεγχο, αλλά λόγω του πολιτικού επείγοντος και των πολύ αργών διαδικασιών λήψης δημοκρατικών αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ, οι εκκλήσεις τους πιθανότατα θα αγνοηθούν. Εν τω μεταξύ, η στρατηγική της ΕΕ για εξωτερική ανάθεση του ελέγχου των συνόρων καθιστά το μπλοκ ευάλωτο σε εκβιασμό από αυταρχικούς ηγέτες: Οι αρχές της Λιβύης είναι δυσαρεστημένες με την συμφωνία που πέτυχαν, και αρνήθηκαν να «υποδεχθούν περισσότερους παράνομους μετανάστες» [15]. Εν τω μεταξύ, τόσο η Κένυα [16] όσο και η Τανζανία [17] απείλησαν να κλείσουν μεγάλους καταυλισμούς προσφύγων και να διασπείρουν τους μετανάστες. Δηλώσεις αξιωματούχων της Κένυας υποδηλώνουν ότι ενδέχεται να επιδιώξουν να αντιγράψουν το μοντέλο της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας και να εξασφαλίσουν μεγάλα ποσά χρηματοδότησης από τις Δυτικές χώρες ως αντάλλαγμα για τον περιορισμό της ροής των ανθρώπων στην Ευρώπη.

Μην κάνετε λάθος: Οι προσπάθειες για την προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς και δίκαιης οικονομικής ανάπτυξης στην Αφρική μέσω της επαγγελματικής εκπαίδευσης, της βελτίωσης της αναπαραγωγικής υγείας ή της ενισχυμένης θεσμικής ικανότητας, θα μπορούσαν να επηρεάσουν θετικά το μέλλον της περιοχής. Ωστόσο, η επιτυχία σε ολόκληρη την ήπειρο θα εξαρτηθεί τελικά από την ικανότητα ορισμένων από τις πλέον επίμονα στάσιμες και κακοδιοικημένες οικονομίες του κόσμου να αναμορφωθούν. Αυτό, με την σειρά του, απαιτεί όχι αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα σε ολόκληρη την ήπειρο, αλλά το αντίθετο: Ανοικτά σύνορα που θα επιτρέπουν τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών, διευρυμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα, ολοκληρωμένες αγορές και μειωμένους δασμούς. Θα επέτρεπε επίσης σε όσους ζουν υπό αυταρχική εξουσία να υποδεικνύουν την άποψή τους μετακινούμενοι αλλού. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις -ιδιαίτερα στην υποσαχάρια Αφρική- αυτές οι κινήσεις θα παραμείνουν τοπικές. Ωστόσο, σε απόλυτους αριθμούς, ο αριθμός των ατόμων που κατευθύνονται προς την Ευρώπη θα συνεχίσει να αυξάνεται.