Πώς η κινεζική μεσαία τάξη βλέπει τον εμπορικό πόλεμο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς η κινεζική μεσαία τάξη βλέπει τον εμπορικό πόλεμο

Παρά το γεγονός ότι έχει επικρίνει τον Xi, μπορεί σύντομα να κατηγορεί τον Τραμπ
Περίληψη: 

Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία ήταν πιο ευνοϊκά για τον Trump από όσο οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί των ΗΠΑ κατά την διάρκεια του πρώτου έτους της προεδρίας του, αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό τις εμπορικές τριβές σε έναν «τρελό» και «άπληστο» Αμερικανό πρόεδρο. Εκεί που η κινεζική μεσαία τάξη έβλεπε τις Ηνωμένες Πολιτείες με φθόνο, τώρα τις βλέπει με απόγνωση.

Ο CHENG LI είναι διευθυντής και ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου John L. Thornton στο Ινστιτούτο Brookings. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Chinese Politics in the Xi Jinping Era: Reassessing Collective Leadership [1].

Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου αναλύθηκε σε μεγάλο βαθμό μέσω του πρίσματος των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Όμως, κάθε προσπάθεια να εκτιμηθεί πλήρως ο τρόπος με τον οποίο η διαμάχη θα επηρεάσει την εγχώρια ανάπτυξη της Κίνας και την δέσμευση των ξένων, θα πρέπει να λάβει υπόψη της την δυναμική μεσαία τάξη της χώρας, η οποία υπέστη το βάρος των αρνητικών επιπτώσεων του εμπορικού πολέμου. Η πολιτική επιρροή της κινεζικής μεσαίας τάξης και οι ευμετάβλητες απόψεις της είναι μεταξύ των πιο ενδιαφερόντων -και επακόλουθων- παραγόντων που επηρεάζουν τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Χωρίς μια σταθερή αντίληψη της περίπλοκης σχέσης της κινεζικής ηγεσίας με την μεσαία τάξη της χώρας, οι Αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αναλυτές ενδέχεται να έχουν δυσκολία να υπολογίσουν με ακρίβεια την αποτελεσματικότητα της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Κίνας.

11092018-1.jpg

Άνθρωποι περπατούν μετά την βροχή κατά μήκος της όχθης στον ποταμό Huangpu στην Σαγκάη, τον Αύγουστο του 2011. CARLOS BARRIA / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Κατά την διάρκεια των τελευταίων μηνών, τα μέλη της κινεζικής μεσαίας τάξης ήταν καταφανώς επικριτικά -ιδιαίτερα στον δημόσιο διαδικτυακό διάλογο- για τις οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές πολιτικές της κινεζικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο η ηγεσία χειρίστηκε τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάποιοι υπονοούν ότι αυτή η δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης απειλεί την ευρύτερη θέση και το οικονομικό όραμα του προέδρου Xi Jinping, και δείχνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το πλεονέκτημα [2] στην εμπορική διαμάχη με την Κίνα. Αλλά οι απόψεις της μεσαίας τάξης -οι οποίες αποτελούν το θεμέλιο της κινεζικής κοινής γνώμης γενικότερα- ίσως είναι έτοιμες να στραφούν ευνοϊκά προς το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αν και η ομάδα έχει επικρίνει την ηγεσία του Xi, μια σοβαρή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μπορεί να οδηγήσει σε μια ξαφνική αλλαγή επικρίσεων προς την Ουάσινγκτον.

Η ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΔΙΟΓΚΟΥΜΕΝΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ

Ποτέ νωρίτερα η ταχέως αυξανόμενη μεσαία τάξη της Κίνας δεν αντιμετώπισε τέτοιες τρομακτικές οικονομικές προκλήσεις, οι οποίες προέρχονται κυρίως από εγχώριες αιτίες, αλλά έχουν επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνουν κλιμακούμενες εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως αποτέλεσμα, τα μέλη αυτής της κρίσιμης ομάδας έχουν αναπτύξει μια οξεία αίσθηση άγχους.

Οι χρηματιστηριακές αγορές της Κίνας κατέγραψαν πτώση περίπου 24% από τα υψηλά επίπεδα του Ιανουαρίου και το κινεζικό γιουάν έχει πέσει κατά περίπου 10% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, από τότε που η διοίκηση Trump ανακοίνωσε για πρώτη φορά στις αρχές Απριλίου τους δασμούς κατά της Κίνας. Ο φόβος ότι θα μπορούσε να σκάσει μια πιθανή φούσκα στην αγορά ακινήτων, έχει εξαπλωθεί από μεγάλες μητροπόλεις όπως το Πεκίνο, η Shenzhen, η Guangzhou και η Σαγκάη, σε πόλεις δεύτερης και τρίτης βαθμίδας. Ένας χρηματοοικονομικός τεχνοκράτης [3] στο Πεκίνο συνέλαβε έξυπνα την ένταση λέγοντας ότι η αγορά ακινήτων «επικρέμεται σαν την Δαμόκλειο Σπάθη πάνω από το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Η οικονομική πίεση από τον εμπορικό πόλεμο είναι μόνο ο πιο πρόσφατος παράγοντας που προκαλεί ανησυχία μέσα στην κινεζική μεσαία τάξη. Τα τελευταία χρόνια, η επιβράδυνση της οικονομίας, σε συνδυασμό με συστημικά ζητήματα όπως η επίσημη διαφθορά, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τα σκάνδαλα για την ασφάλεια των τροφίμων και των φαρμάκων και ο αυστηρότερος πολιτικός και ιδεολογικός έλεγχος, προκάλεσαν παράπονα και αυξημένες επικρίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η κορυφαία αγγλόφωνη κινεζική τηλεοπτική εκπομπή Dialogue παρουσίασε ένα πάνελ συζήτησης υπό τον τίτλο «Age of Anxiety for the Chinese Middle Class» (Εποχή άγχους για την κινεζική μεσαία τάξη) [4] νωρίτερα φέτος. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν για την διαδεδομένη ανησυχία της κινεζικής μεσαίας τάξης, μια αξιοσημείωτη διαφορά από την σχετική αισιοδοξία του πρόσφατου παρελθόντος.

Το μέγεθος της μεσαίας τάξης της Κίνας και η ταχύτητα της επέκτασής της, την καθιστούν σημαντικό παράγοντα της οικονομικής υγείας και της πολιτικής τροχιάς της χώρας. Πρακτικά ανύπαρκτη πριν από τρεις δεκαετίες, η μεσαία τάξη περιλαμβάνει πλέον 400 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με επίσημους κινεζικούς υπολογισμούς [5]. Οι αναλυτές της McKinsey πρόβλεψαν ότι πάνω από το 75% των Κινέζων κατοίκων των πόλεων (πάνω από 550 εκατομμύρια άνθρωποι) θα είναι μέλη της μεσαίας τάξης έως το 2022.

Όσον αφορά την επαγγελματική σύνθεση, η κινεζική μεσαία τάξη περιλαμβάνει τρεις μεγάλες ομάδες. Η πρώτη είναι μια οικονομική ομάδα που αποτελείται από ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και επιχειρηματίες, κερδοσκόπους ακινήτων και μετοχών, καθώς και υπαλλήλους ξένων επιχειρήσεων και κοινοπραξιών. Στην συνέχεια είναι μια πολιτική ομάδα γεμάτη από κυβερνητικούς αξιωματούχους χαμηλού επιπέδου, υπαλλήλους γραφείων και διευθυντές του κρατικού τομέα. Η τρίτη ομάδα έχει προσανατολισμό γύρω από τον πολιτισμό και την εκπαίδευση και αποτελείται από προσωπικότητες των μέσων ενημέρωσης, ακαδημαϊκούς και δασκάλους, και άλλους διανοούμενους.

Αν και αυτά τα υποσύνολα της μεσαίας τάξης διαφέρουν πολύ το ένα από το άλλο, όλα μοιράζονται αυτό που μερικοί Κινέζοι αποκαλούν «κεντρικές αξίες και στάσεις της μεσαίας τάξης». Αυτές περιλαμβάνουν μια θετική εκτίμηση για τον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης, την εγγύτητα σε πολιτικές που προωθούν την εκπαίδευση και διασφαλίζουν το περιβάλλον, το δικαιολογημένο ενδιαφέρον για την προστασία των δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας, την δυσαρέσκεια για το κυβερνητικό «Great Firewall» [στμ: την λογοκρισία] στο διαδίκτυο, την ευνοϊκή στάση απέναντι στην οικονομική παγκοσμιοποίηση και την υπερηφάνεια για την άνοδο της Κίνας στην παγκόσμια σκηνή.