Το εμπόριο υπό τον Τραμπ

Ο Τραμπ μπορεί να κλωτσά για το έλλειμμα, αλλά η επιτυχία στη μείωσή του τού έχει ξεφύγει. Όπως κουρασμένα επισημαίνουν [κάποιοι] οικονομολόγοι, το εμπορικό ισοζύγιο καθοδηγείται από μακροοικονομικούς παράγοντες, όχι από το πόσο υψηλά είναι οι δασμοί ή από το πόσο ανοιχτή είναι η αγορά μιας χώρας. Ειδικότερα, εάν μια χώρα αποταμιεύει πολύ περισσότερα από όσα επενδύει, θα έχει εμπορικό πλεόνασμα, επειδή θα καταλήξει να στείλει μερικές από τις υπερβολικές της αποταμιεύσεις στο εξωτερικό, αγοράζοντας ξένα περιουσιακά στοιχεία αντί ξένων αγαθών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Κίνα, η Γερμανία και η Ιαπωνία –όλες τους έχουν υψηλά ποσοστά αποταμίευσης- διαθέτουν εμπορικά πλεονάσματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ελλείμματα επειδή αποταμιεύουν λιγότερο από άλλους, καταναλώνουν περισσότερο και προσελκύουν επενδύσεις από τον υπόλοιπο κόσμο.

Οι οικονομικές πολιτικές του Trump είναι πιθανό να αυξήσουν το εμπορικό έλλειμμα, επειδή θα μειώσουν τις εθνικές αποταμιεύσεις. Οι μεγάλες περικοπές εταιρικών και ατομικών φόρων που υπογράφηκαν πέρσι και η επακόλουθη άνοδος των κυβερνητικών δαπανών θα ενισχύσουν προσωρινά την κατανάλωση και την οικονομική ανάπτυξη, αλλά επίσης θα αυξήσουν το εμπορικό έλλειμμα με την αναζωπύρωση της εγχώριας ζήτησης. Επιπλέον, ο υψηλότερος κρατικός δανεισμός θα τείνει να οδηγήσει σε μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα. Το πώς θα αντιδράσει ο Trump σε αυτή την δυσάρεστη αριθμητική, ειδικά αν η ανάπτυξη επιβραδυνθεί, παραμένει να το δούμε.

Οι προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ συνήθως λάμβαναν προστατευτικά βήματα μόνο όταν υπέκυπταν σε εσωτερική πολιτική πίεση. Ο Τραμπ, αντιθέτως, ενεργεί από πεποίθηση και όχι από πολιτικό υπολογισμό. Πιστεύει αληθινά ότι οι υψηλότεροι δασμοί είναι καλό πράγμα, είτε επειδή παράγουν «καλύτερες» εμπορικές συμφωνίες είτε απλά επειδή προστατεύουν τις εγχώριες βιομηχανίες. Το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών του Trump επίσης διαφοροποιείται από την ιστορία˙ στο παρελθόν, οι πρόεδροι ανταποκρίθηκαν σε αιτήματα για βοήθεια από εγχώριους παραγωγούς κατά την διάρκεια δύσκολων οικονομικών περιόδων. Ο Τραμπ έχει γίνει προστατευτικός όταν η οικονομία βρίσκεται σε εξαιρετική υγεία και ακόμη και όταν οι σχετικές εγχώριες βιομηχανίες δεν του έχουν ζητήσει να ενεργήσει.

Ό, τι κι αν συμβεί στις ενδιάμεσες εκλογές, η διοίκηση είναι πιθανό να συνεχίσει να επιδιώκει μια ενεργό και διασπαστική εμπορική ατζέντα. Οι Ρεπουμπλικανοί -ακόμα και εκείνοι από τα μεσοδυτικά, όπου τα αντίποινα από το εξωτερικό κατά των γεωργικών εξαγωγών έχουν επιβάλει κόστος- ήταν απρόθυμοι να ελέγξουν τον πρόεδρο. Οι Δημοκρατικοί, εν τω μεταξύ, είναι πιθανό να υποστηρίξουν πολλές από τις κινήσεις του για την προστασία της εγχώριας παραγωγής. Σε κάθε περίπτωση, ο Trump έχει επικαλεσθεί ειδικούς νόμους που του επιτρέπουν να επιβάλλει δασμούς χωρίς να το λέει το Κογκρέσο, αν και θα χρειαστεί νομοθετική έγκριση για νέες εμπορικές συμφωνίες, όπως η αναμορφωμένη NAFTA.

Τι έπεται? Τώρα που η επαναδιαπραγμάτευση της NAFTA έχει γίνει, ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα γίνεται κρίσιμος. Μια αύξηση των δασμών στα κινεζικά προϊόντα θα έχει παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες. Η διοίκηση θα μπορούσε επίσης να θέσει τον ΠΟΕ στο στόχαστρό της. Ο Trump έχει υποσχεθεί περισσότερες εμπορικές συμφωνίες, ιδίως με την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά επειδή η διοίκηση έχει μια λιγότερο από πλήρη δέσμευση για το ελεύθερο εμπόριο -φαίνεται ότι προτιμά το πιο διαχειριζόμενο εμπόριο για να προστατεύσει προτιμώμενες ομάδες- οι διαπραγματεύσεις είναι πιθανόν να αποδειχθούν δύσκολες και να απαιτούν αρκετή υπομονή, κάτι που ο Trump έχει σε έλλειψη.

Ο Τραμπ μπορεί ακόμα να βρει νέους προστατευτικούς μοχλούς που να μπορεί να τραβήξει. Στα μέσα του 2018, το Υπουργείο Εμπορίου ξεκίνησε έρευνα για το αν τα εισαγόμενα αυτοκίνητα αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια. Η διοίκηση δεν θα είχε ξεκινήσει αυτή την διαδικασία αν δεν είχε εξετάσει σοβαρά την επιβολή δασμών στα ξένα αυτοκίνητα. Το αν έχει τα κότσια να το κάνει αυτό θα είναι ενδιαφέρον να το δούμε. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ δεν ζητούν μεγαλύτερη προστασία, επομένως οι δασμοί θα επιβληθούν σε βάρος της βούλησής τους. Σε αντίθεση με τους δασμούς στον χάλυβα που έπληξαν τις επιχειρήσεις που καταναλώνουν χάλυβα, οι υψηλότεροι δασμοί στα αυτοκίνητα θα έπλητταν άμεσα τα αμερικανικά νοικοκυριά και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αντίποινα από καταναλωτές και το Κογκρέσο. Οι Ευρωπαίοι εμπορικοί εταίροι θα είναι επίσης σίγουρο ότι θα αντιδράσουν εναντίον των Αμερικανών εξαγωγέων, όπως έκαναν μετά τους δασμούς στον χάλυβα.

Η διοίκηση Trump πέρασε το πρώτο έτος της για να προετοιμάσει τον δρόμο για όλες τις ενέργειες που έκανε στο δεύτερό της. Το διαρκές ενδιαφέρον του προέδρου για το εμπόριο καθιστά πιθανό ότι τα επόμενα δύο χρόνια δεν θα είναι ήσυχα. Το παγκόσμιο σύστημα εμπορίου δεν είναι ακόμα ασφαλές.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-11-06/trade-under-trump