Πώς η πολωνική αριστερά θα μπορούσε να επιστρέψει
Τα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι πολωνικές αριστερές ομάδες φέτος δεν είναι καινοφανή. Πώς θα πρέπει να μοιάζει ένα ισχυρό αντι-συντηρητικό κίνημα; Η μετριοπάθεια ή η πολεμική θα προσελκύσει περισσότερο ένα κοινό όλο και περισσότερο απρόθυμο να πάει να ψηφίσει; Και τι είδους πολιτική πλατφόρμα μπορεί να ενοποιήσει μια κατακερματισμένη, πολυγενεακή αριστερά;
Η MARTA FIGLEROWICZ είναι επίκουρη καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Αγγλικών στο Πανεπιστήμιο Yale και συγγραφέας των βιβλίων Flat Protagonists [1] και Spaces of Feeling [2].
Με τα δεξιά κόμματα να ανεβαίνουν σε ολόκληρη την Ευρώπη, πολλοί στην πολωνική αριστερά θεωρούν επείγουσα την ανάγκη ενοποίησης της αντιπολίτευσης και της παροχής αξιόπιστων υποψηφίων για τις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές που θα προκύψουν το 2019 και το 2020. Μια σειρά από νίκες φέτος και το επόμενο έτος θα σταθεί απέναντι στην δεξιά τάση [4] της ηπείρου. Ορισμένες δημοσκοπήσεις [5] και πολιτικοί προτείνουν το PO ως το κόμμα που είναι καλύτερα σε θέση να μεσολαβήσει μεταξύ των διαφόρων εκλογικών σωμάτων της αριστεράς. Ένας από τους ηγέτες του PO, ο Donald Tusk, προεδρεύει σήμερα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Σε προεδρικές δημοσκοπήσεις, οι ψηφοφόροι τον βλέπουν ως πιθανό πρωταγωνιστή το 2020. Αλλά οι χαμένες εκλογές του 2015 εξακολουθούν να ρίχνουν μια μακρά σκιά στον Τουσκ και σε άλλους ηγέτες του ΡΟ και ο Τουσκ δεν έχει δηλώσει καμία πρόθεση να αφήσει την τρέχουσα θέση του.
Ηγέτες από πολωνικά κόμματα της αντιπολίτευσης σε ένα συνέδριο στην Βαρσοβία, τον Σεπτέμβριο του 2018. AGENCJA GAZETA / REUTERS
-----------------------------------------------------
Τα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι πολωνικές αριστερές ομάδες φέτος δεν θα πρέπει να φαίνονται άγνωστα στους Αμερικανούς Δημοκρατικούς που προετοιμάζονται για το 2020. Πώς θα πρέπει να μοιάζει ένα ισχυρό αντι-συντηρητικό κίνημα; Η μετριοπάθεια ή η πολεμική θα προσελκύσει περισσότερο ένα κοινό όλο και περισσότερο απρόθυμο να πάει να ψηφίσει; Και τι είδους πολιτική πλατφόρμα μπορεί να ενοποιήσει μια κατακερματισμένη, πολυγενεακή αριστερά; Όπως και οι ομόλογοί τους πέρα από τον Ατλαντικό, οι Πολωνοί αριστεροί διχάζονται μεταξύ μιας ανάγκης για συμβιβασμό και μιας επιθυμίας για σαρωτικές, ριζικές αλλαγές. Και όπως οι Αμερικανοί ομόλογοί τους, είναι πρόθυμοι να αντικαταστήσουν, ή τουλάχιστον να αναμορφώσουν, την ελίτ του κόμματός τους.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΠΙΚΕΣ
Η ελπίδα για την πολωνική αριστερά έχει πηγάσει από απροσδόκητα σημεία. Στις δημοσκοπήσεις, το PiS διατηρεί ποσοστά έγκρισης περίπου 40%. Αλλά η αντιπολίτευση έχει αρχίσει να απομειώνει την κυριαρχία της δεξιάς -και να συνενώνεται εσωτερικά- μέσω εκστρατειών στον λαό. Πέρυσι, η αντιπολίτευση κέρδισε εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση στις περισσότερες μεγάλες πόλεις. Φέτος, ορισμένοι από αυτούς τους νεοεκλεγμένους δημάρχους και μέλη δημοτικών συμβουλίων έχουν κάνει φιλόδοξες προσπάθειες για να συγκεντρώσουν υποστήριξη σε μεγαλύτερες περιοχές και ίσως ακόμη και στο έθνος.
Πριν από το θάνατό του, ο Ανταμόβιτς ήταν ένα παράδειγμα τέτοιου ανερχόμενου τοπικού ηγέτη. Ήταν περισσότερο μια ενοποιητική παρά μια ριζοσπαστική φιγούρα. Ένας ουσιαστικός Καθολικός, ο Adamowicz είχε κατέβει στις εκλογές ως συντηρητικός στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Όταν πρωτοέγινε δήμαρχος του Γκντανσκ, απέρριψε αιτήματα για παρέλαση ομοφυλοφίλων. Αλλά ο Adamowicz σταδιακά κινήθηκε προς τα αριστερά, παίρνοντας μαζί του πολλούς από τους θρησκευόμενους ψηφοφόρους του. Εργάστηκε για να καταστήσει το Γκντανσκ ασφαλές για τους ανθρώπους της LGBTQ [κοινότητας], τους πρόσφυγες και άλλους. Αυτή η συμπεριληπτικότητα σηματοδοτεί μια έντονη αντίθεση με τον αποπροσανατολιστικό φόβο του PiS για τον άλλο. Ο Adamowicz έδειξε ότι η κοινωνική ανοχή θα μπορούσε να ενσταλαχθεί σε ένα πολωνικό καθολικό σύστημα πεποιθήσεων. Η κατοχή του δήμου του Γκντανσκ, όπου ιδρύθηκε το κίνημα της Αλληλεγγύης στην δεκαετία του '80, αύξησε την συμβολική σημασία των στάσεων του Adamowicz. Όπου το PiS είχε επιδιώξει να εξισώσει τον πατριωτισμό με μια συντηρητική προοπτική, η προοδευτική παραδοσιοκρατία του Adamowicz τον ξαναδιεκδίκησε για την αριστερά.
Μετά τον θάνατο του Adamowicz, το στυλ της λαϊκής πολιτικής που έκανε χαρακτηριστικό, κέρδισε σε δυναμική. Ο Robert Biedron, ακτιβιστής και πρώην δήμαρχος της πόλης Slupsk, ξεκίνησε ανεξάρτητα μια φιλόδοξη λαϊκή δουλειά στις αρχές του χειμώνα. Ο Biedron ολοκλήρωσε τον Δεκέμβριο του 2018 μια πολύ επαινεθείσα θητεία ως δήμαρχος και, αντί να προσπαθήσει για επανεκλογή, πέρασε τους τελευταίους δύο μήνες περιοδεύοντας στην Πολωνία, κάνοντας αυτό που ονομάζει «συνεδρίες προβληματισμού». Στη μια πόλη μετά την άλλη, ο Biedron ζήτησε από τους ντόπιους να προσθέτουν τις απαιτήσεις τους σε ένα φορητό μαυροπίνακα. Κατά την διάρκεια πολύωρων συναντήσεων στα δημαρχεία, ο ίδιος και το ακροατήριό του επικεντρώθηκαν σε μια κοινή πολιτική πλατφόρμα.
Η περιοδεία του Biedron ήταν μια σαφής απόπειρα για την δημιουργία ενός νέου κόμματος αριστεράς, του οποίου το όνομα και την πλατφόρμα ανακοίνωσε τελικά την περασμένη εβδομάδα. Το Wiosna (Άνοιξη) θα καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή με την σταδιακή κατάργηση των πολωνικών ανθρακωρυχείων. Θα βελτιώσει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, θα αυξήσει τον κατώτατο μισθό και θα επιβάλει φόρους στην Καθολική Εκκλησία. Θα φιλελευθεροποιήσει τους συντηρητικούς νόμους της Πολωνίας για τις αμβλώσεις και θα νομιμοποιήσει τους ομοφυλοφιλικούς γάμους ή τουλάχιστον τα σύμφωνα συμβίωσης. Το 2011, ο Biedron έγινε ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος που υπηρέτησε στο πολωνικό κοινοβούλιο. Τόσο πριν όσο και μετά τη νίκη του, υπέφερε ομοφοβικές σωματικές επιθέσεις. Η γενναιότητα της υπεράσπισης των LGBTQ από αυτόν, του έχει από καιρό προσδώσει διεθνή αναγνώριση.
Χιλιάδες Πολωνοί παρακολούθησαν τις συνεδρίες προβληματισμού και την ιδρυτική σύνοδο του Wiosna. Ο Biedron στρατολόγησε ένα ποικίλο προσωπικό στην εκστρατεία για την εθνική περιοδεία του, η οποία αύξησε τον λαϊκό ενθουσιασμό, οδηγώντας τον διεθνή Τύπο [6] να τον συγκρίνει ήδη με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν. Από την πλευρά του, ο Biedron συνεχίζει να κάνει παραλληλισμούς μεταξύ του ίδιου και του αποθανόντος δημάρχου του Γκντανσκ. «Πρέπει να εκπληρώσουμε την κληρονομιά του [Adamowicz]», ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα [7]. «Οι αξίες που υπερασπίστηκε είναι οι αξίες μας».