Δεν είναι κάθε κρίση ένα σημείο καμπής

Το αποτέλεσμα θα είναι τόσο η διάδοση στα ανθρώπινα βάσανα όσο και μεγαλύτερα βάρη στα κράτη που δεν μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά. Η αδυναμία του κράτους αποτελούσε σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα εδώ και δεκαετίες, αλλά το οικονομικό κόστος της πανδημίας θα δημιουργήσει ακόμη πιο αδύναμα ή αποτυχημένα κράτη. Αυτό είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιδεινωθεί από ένα αυξανόμενο πρόβλημα χρέους: Το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος σε μεγάλο μέρος του κόσμου ήταν ήδη σε πρωτοφανή επίπεδα και η ανάγκη για κυβερνητικές δαπάνες ώστε να καλυφθεί το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και να στηριχθούν οι άνεργοι θα προκαλέσουν απογείωση του χρέους. Ειδικά ο αναπτυσσόμενος κόσμος θα αντιμετωπίσει τεράστιες απαιτήσεις που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, και μένει να δούμε αν οι ανεπτυγμένες χώρες θα είναι πρόθυμες να παράσχουν βοήθεια με δεδομένες τις απαιτήσεις εγχωρίως. Υπάρχει πραγματική πιθανότητα για μετασεισμούς -στην Ινδία, στην Βραζιλία και στο Μεξικό και σε ολόκληρη την Αφρική- που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παγκόσμια ανάκαμψη.

Η εξάπλωση της ασθένειας COVID-19 προς και από την Ευρώπη σηματοδότησε επίσης την απώλεια της δυναμικής του ευρωπαϊκού σχεδίου. Οι χώρες ανταποκρίθηκαν ως επί το πλείστον μεμονωμένα στην πανδημία και στις οικονομικές επιπτώσεις της. Αλλά η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είχε εξαντληθεί πολύ πριν από αυτή την κρίση -όπως έδειξε ιδιαίτερα το Brexit. Το κύριο ερώτημα στον μετα-πανδημικό κόσμο είναι το πόσο το εκκρεμές θα συνεχίσει να κινείται από τις Βρυξέλλες προς τις εθνικές πρωτεύουσες, καθώς οι χώρες αναρωτιούνται αν ο έλεγχος επί των δικών τους συνόρων θα μπορούσε να επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού.

Η πανδημία είναι πιθανό να ενισχύσει την ύφεση της δημοκρατίας που ήταν εμφανής τα τελευταία 15 χρόνια. Θα υπάρξουν εκκλήσεις για μεγαλύτερο κυβερνητικό ρόλο στην κοινωνία, είτε πρόκειται για τον περιορισμό της μετακίνησης πληθυσμών είτε για την παροχή οικονομικής βοήθειας. Οι πολιτικές ελευθερίες θα αντιμετωπίζονται από πολλούς ως μια απώλεια λόγω πολέμου, μια πολυτέλεια που δεν μπορεί να παρέχεται σε μια κρίση. Εν τω μεταξύ, οι απειλές που τίθενται από αντιφιλελεύθερες χώρες όπως η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα, και το Ιράν, θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν μόλις η πανδημία πάψει˙ όντως, μπορεί να έχουν αυξηθεί ενώ η προσοχή στρεφόταν αλλού.

ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΣΕ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΤΑΞΙΑ

Πριν από περισσότερα από τρία χρόνια, δημοσίευσα ένα βιβλίο με τίτλο Ένας Κόσμος σε Αταξία (A World in Disarray). Περιέγραφε ένα παγκόσμιο τοπίο αυξανόμενης αντιπαλότητας μεγάλων δυνάμεων, διάδοσης των πυρηνικών, αδύναμων κρατών, αυξανόμενων ροών προσφύγων και αυξανόμενου εθνικισμού, καθώς και μειωμένου ρόλου των ΗΠΑ στον κόσμο. Αυτό που θα αλλάξει ως αποτέλεσμα της πανδημίας δεν είναι το γεγονός της αταξίας, αλλά η έκτασή της.

Ιδανικά, η κρίση θα φέρει ανανεωμένη δέσμευση για την οικοδόμηση μιας πιο ισχυρής διεθνούς τάξης, περίπου όπως ο κατακλυσμός του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε σε ρυθμίσεις που προάγουν την ειρήνη, την ευημερία και την δημοκρατία επί σχεδόν τρία τέταρτα του αιώνα. Μια τέτοια τάξη θα περιλάμβανε μεγαλύτερη συνεργασία για την παρακολούθηση επιδημιών μολυσματικών ασθενειών και την αντιμετώπιση των συνεπειών τους, καθώς και μεγαλύτερη προθυμία αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, θέσπισης κανόνων για τον κυβερνοχώρο, παροχής συνδρομής σε εξαναγκασμένους μετανάστες, και αντιμετώπισης της διάδοσης και της τρομοκρατίας.

Αλλά δεν υπάρχει λόγος να πιστέψουμε ότι το παρελθόν θα επαναληφθεί μετά από αυτή την τελευταία παγκόσμια καταστροφή. Ο κόσμος σήμερα απλά δεν είναι δεκτικός στο να διαμορφωθεί. Η ισχύς κατανέμεται σε περισσότερα χέρια, τόσο κρατικά όσο και μη κρατικά, από όσο ποτέ άλλοτε. Η συναίνεση είναι ως επί το πλείστον απούσα. Νέες τεχνολογίες και προκλήσεις έχουν ξεπεράσει την συλλογική ικανότητα να τις αντιμετωπίζει. Καμία χώρα δεν απολαμβάνει την θέση που είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 1945.

Επιπλέον, αυτές οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι επί του παρόντος διατεθειμένες να αναλάβουν έναν ηγετικό διεθνή ρόλο, [και αυτό είναι] το αποτέλεσμα της κόπωσης που προκλήθηκε από δύο μακρούς πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και από τις αυξανόμενες ανάγκες εγχωρίως. Ακόμη και αν ένας «παραδοσιακός» της εξωτερικής πολιτικής όπως ο πρώην αντιπρόεδρος, Τζόζεφ Μπάιντεν, κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, η αντίσταση από το Κογκρέσο και το κοινό θα αποτρέψει την πλήρη επιστροφή ενός διασταλτικού ρόλου των ΗΠΑ στον κόσμο. Και καμία άλλη χώρα, ούτε η Κίνα ούτε οποιαδήποτε άλλη, έχει τόσο την επιθυμία όσο και την ικανότητα να γεμίσει το κενό που δημιούργησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανάγκη αντιμετώπισης της επικείμενης κομμουνιστικής απειλής χαλύβδωσε το αμερικανικό κοινό στο να στηρίξει την χώρα του για να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε όλο τον κόσμο. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Dean Acheson, δήλωσε περίφημα ότι η κυβέρνηση έπρεπε να χτίσει επιχειρήματα «σαφέστερα από την αλήθεια» για να κάνει τον αμερικανικό λαό και το Κογκρέσο να προσχωρήσουν στην προσπάθεια να συγκρατηθεί η Σοβιετική Ένωση. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η επίκληση της απειλής της Κίνας θα μπορούσε παρομοίως να χαλυβδώσει την δημόσια στήριξη σήμερα, αλλά μια εξωτερική πολιτική που βασίζεται στην αντίθεση ως προς την Κίνα δύσκολα είναι κατάλληλη για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων που διαμορφώνουν τον σημερινό κόσμο. Εν τω μεταξύ, το να προσελκυστεί ο αμερικανικός λαός για να βάλει την αντιμετώπιση αυτών των παγκόσμιων προβλημάτων στην καρδιά της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θα συνεχίσει να είναι κάτι δύσκολο να πουληθεί [στο κοινό]. Αναλόγως, το πιο σχετικό προηγούμενο που μπορεί να εξεταστεί δεν μπορεί να είναι η περίοδος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά η περίοδος που ακολούθησε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο -μια εποχή μείωσης της αμερικανικής εμπλοκής και αύξησης της διεθνούς αναταραχής. Τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι ιστορία.