Όταν η CIA παρεμβαίνει στις ξένες εκλογές | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Όταν η CIA παρεμβαίνει στις ξένες εκλογές

Μια σύγχρονη ιστορία αμερικανικής μυστικής δράσης
Περίληψη: 

Στην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, από την Χιλή και την Γουιάνα μέχρι το Ελ Σαλβαδόρ και την Ιαπωνία, η CIA και η KGB στόχευαν δημοκρατικές εκλογές σε όλο τον κόσμο. Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις χειραγώγησαν ψηφοδέλτια απευθείας˙ άλλες χειραγώγησαν την κοινή γνώμη˙ όλες σχεδιάστηκαν για να επηρεάσουν τα εκλογικά αποτελέσματα.

Ο DAVID SHIMER είναι αναπληρωτής συνεργάτης του Πανεπιστημίου Yale και υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Είναι ο συγγραφέας του επικείμενου βιβλίου Rigged: America, Russia, and One Hundred Years of Covert Electoral Interference [1] (Knopf, 2020), από το οποίο αυτό το άρθρο αποτελεί προσαρμογή.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, τείνει να απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με την παρέμβαση της κυβέρνησής του στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016 με ένα συνδυασμό αρνήσεων και αντικατηγοριών. Είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ισχυρίστηκε [2] τον Ιούνιο του 2017, που «σε όλο τον κόσμο παρεμβαίνουν ενεργά σε εκλογικές εκστρατείες σε άλλες χώρες». Ο σκοπός αυτού του ισχυρισμού είναι να δικαιολογήσει και να αποσπάσει την προσοχή από τις ενέργειες της Ρωσίας, και σε πολλά μέρη στο εξωτερικό λειτουργεί. Από το Κίεβο έως τις Βρυξέλλες και μέχρι το Λονδίνο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι μού είπαν ότι υποθέτουν πως η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (CIA) παρεμβαίνει συχνά στις εκλογές στο εξωτερικό.

25062020-1.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, και ο διευθυντής της CIA, Τζορτζ Τένετ, στον Λευκό Οίκο, τον Δεκέμβριο του 2001. Christopher Morris / VII / Redux
---------------------------------------------------------

Αυτή η αντίληψη είναι κατανοητή: για δεκαετίες, ήταν αλήθεια. Το πρώτο κρυφό πρόγραμμα δράσης της CIA ήταν μια επιχείρηση χειραγώγησης των εκλογών του 1948 στην Ιταλία. Οι Αμερικανοί αξιωματικοί πληροφοριών διέδωσαν εμπρηστική προπαγάνδα, χρηματοδότησαν τον υποψήφιο που προτιμούσαν, και ενορχήστρωσαν λαϊκές πρωτοβουλίες -όλα για να ωφελήσουν τις κεντρώες δυνάμεις της Ιταλίας έναντι των αριστερών ανταγωνιστών τους. Αφότου το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχασε, η επιχείρηση του 1948 έγινε «ένα πρότυπο», μου είπε ο David Robarge, επικεφαλής εσωτερικός ιστορικός της CIA, για το τι έκανε τότε η υπηρεσία σε «πολλές, πολλές χώρες», στον ανταγωνισμό με την Σοβιετική ομόλογό της, την KGB . Από την Χιλή και την Γουιάνα μέχρι το Ελ Σαλβαδόρ και την Ιαπωνία, η CIA και η KGB στόχευαν δημοκρατικές εκλογές σε όλο τον κόσμο. Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις χειραγώγησαν ψηφοδέλτια απευθείας˙ άλλες χειραγώγησαν την κοινή γνώμη˙ όλες σχεδιάστηκαν για να επηρεάσουν τα εκλογικά αποτελέσματα.

Στην συνέχεια, ο Ψυχρός Πόλεμος έληξε, και οι αντίθετοι στόχοι των εκλογικών επιχειρήσεων της Μόσχας και της Ουάσινγκτον -για εξάπλωση ή περιορισμό του κομμουνισμού- έγιναν ξεπερασμένοι. Έκτοτε, οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών παρενέβησαν σε πολλές ξένες εκλογές, όχι για να προωθήσουν μια ιδεολογία, αλλά για να προωθήσουν διχαστικούς και αυταρχικούς υποψήφιους, να σπείρουν χάος και σύγχυση, και να απονομιμοποιήσουν το δημοκρατικό μοντέλο. Αλλά τι γίνεται με την CIA;

Τα τελευταία δύο χρόνια, πήρα συνέντευξη από περισσότερους από 130 αξιωματούχους σχετικά με την εκατονταετή ιστορία της μυστικής εκλογικής παρέμβασης, ή των κρυφών προσπαθειών χειραγώγησης ψήφων δημοκρατικής διαδοχής στο εξωτερικό. Οι ερωτώμενοι περιελάμβαναν οκτώ πρώην διευθυντές της CIA και πολλούς περισσότερους αξιωματικούς της CIA, καθώς και διευθυντές εθνικών μυστικών υπηρεσιών, υπουργούς του κράτους, συμβούλους εθνικής ασφάλειας, έναν στρατηγό της KGB και έναν πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ. Έμαθα ότι τον 21ο αιώνα, οι ανώτεροι αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας της Ουάσιγκτον σκέφτηκαν να χρησιμοποιήσουν την CIA για μια παρέμβαση σε ξένες εκλογές τουλάχιστον δύο φορές. Σε μια περίπτωση -στην Σερβία το 2000- η συζήτηση μετατράπηκε σε δράση, καθώς η CIA ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια εργαζόμενη εναντίον του τυράννου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Στην άλλη -στο Ιράκ το 2005- η CIA έμεινε απ’ έξω. Και στις δύο περιπτώσεις, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ ζύγιζαν τα πιθανά οφέλη της μυστικής δράσης έναντι των αντιληπτών κινδύνων. Αυτές οι παρασκηνιακές ιστορίες αποκαλύπτουν το γιατί, αντίθετα από τους ισχυρισμούς του Πούτιν, η Ουάσιγκτον, σε αντίθεση με τη Μόσχα, απομακρύνθηκε από την πρακτική της μυστικής εκλογικής παρέμβασης.

«ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΟΡΙΟ ΘΑΝΑΤΟΥ, ΚΑΙ Ο ΜΙΛΟΣΕΒΙΤΣ ΤΟ ΞΕΠΕΡΑΣΕ»

Η πρώτη υπόθεση ήρθε το 2000, όταν ο Μιλόσεβιτς, ο Γιουγκοσλάβος πρόεδρος, διαγωνιζόταν για την επανεκλογή του στην Σερβία. Ο Μιλόσεβιτς ήταν πολλά πράγματα: ένας ευθυγραμμισμένος με τη Μόσχα κομμουνιστής, ένας Σέρβος εθνικιστής, και ένας σοβαρός βιαστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, είχε ενεργοποιήσει μια εκστρατεία εθνοκάθαρσης στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Λίγα χρόνια αργότερα, έκανε το ίδιο στο Κοσσυφοπέδιο, καθώς οι στρατιώτες του τρομοκρατούσαν, δολοφονούσαν και εκδίωκαν τους Αλβανούς συστηματικά. Η σοβαρότητα αυτών των βιαιοπραγιών ώθησε το ΝΑΤΟ, το 1999, να ξεκινήσει αεροπορική εκστρατεία εναντίον των δυνάμεων του Μιλόσεβιτς και ένα διεθνές δικαστήριο να τον κατηγορήσει ως εγκληματία πολέμου. Ο Leon Panetta, προσωπάρχης του προέδρου των ΗΠΑ, Bill Clinton, από το 1994 έως το 1997, μου είπε: «Ο Μιλόσεβιτς θεωρήθηκε κακός άνθρωπος και κακή επιρροή και ως κάποιος που επρόκειτο να αναποδογυρίσει αυτό το μέρος του κόσμου αν δεν είχαν ληφθεί μέτρα για να κυνηγηθεί».

Οι εκλογές του 2000 παρουσίασαν μια τέτοια ευκαιρία. «Δεν ξέρω ότι είπαμε δημόσια πως ο στόχος μας ήταν η αλλαγή καθεστώτος», είπε ο James O’Brien, τότε ειδικός απεσταλμένος του Κλίντον για τα Βαλκάνια, αλλά «δεν βλέπαμε τον Μιλόσεβιτς ότι ήταν σε θέση να ηγηθεί μιας κανονικής χώρας». Από τα μέσα του 1999 έως τα τέλη του 2000, δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί των ΗΠΑ ξόδεψαν περίπου 40 εκατομμύρια δολάρια σε σερβικά προγράμματα, υποστηρίζοντας όχι μόνο την αντιπολίτευση του Μιλόσεβιτς, αλλά και τα ανεξάρτητα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις πολιτικές οργανώσεις και τις πρωτοβουλίες ενίσχυσης της προσέλευσης στην κάλπη. Μέσω αυτής της ανοιχτής δέσμευσης, εξήγησε ο O'Brien, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ως στόχο να κάνουν δίκαιους τους όρους του ανταγωνισμού στις εκλογές που ο Μιλόσεβιτς ήταν έτοιμος να χειραγωγήσει.