Το Ιράν στηρίζεται στην Κίνα και την Ρωσία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ιράν στηρίζεται στην Κίνα και την Ρωσία

Η Τεχεράνη ίσως να είναι λιγότερο ανοιχτή από ποτέ σε απειλές ή πειθώ
Περίληψη: 

Ο Μπάιντεν μπορεί να εύχεται να δελεάσει την Τεχεράνη να απομακρυνθεί από το Πεκίνο και τη Μόσχα, αλλά θα έχει λίγα να προσφέρει σε μια χώρα που ούτε επιδιώκει ούτε επιθυμεί συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο JAMSHEED K. CHOKSY είναι διακεκριμένος καθηγητής Κεντρο-ευρασιατικών και Ιρανικών Σπουδών στην Σχολή Παγκόσμιων και Διεθνών Σπουδών Hamilton Lugar στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και ήταν μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ανθρωπιστικών Επιστημών των ΗΠΑ από το 2008 έως το 2019.
Η CAROL E. B. CHOKSY είναι ανώτερη λέκτορας Στρατηγικής Νοημοσύνης στην Σχολή Πληροφορικής, Υπολογιστικής, και Μηχανικής Luddy στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει επιφυλάξει τιμωρίες στο Ιράν αντί να ακολουθήσει μια εξωτερική πολιτική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν το 2015 και επέβαλαν μονομερώς πολλαπλούς γύρους κυρώσεων. Μια νέα κυβέρνηση υπό τον εκλεγμένο πρόεδρο, Joe Biden, μπορεί να ελπίζει να αντιστρέψει την ζημιά και να ανανεώσει την εποικοδομητική δέσμευση, αλλά θα βρει το Ιράν πολύ αλλαγμένο.

18112020-1.jpg

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Ιρανό πρόεδρο, Χασάν Ρουχανί, στη Μόσχα, τον Μάρτιο του 2017. Sergei Karpukhin / Reuters
---------------------------------------------------------------

Το Ιράν δεν καθόταν ακίνητο τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περιμένοντας παθητικά την επανάληψη της πυρηνικής συμφωνίας. Αντίθετα, η Ισλαμική Δημοκρατία έχει ενώσει τις δυνάμεις της με την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και την Ρωσική Ομοσπονδία για να βελτιώσει την στρατιωτική θέση της και να ενισχύσει την οικονομία της. Η Κίνα και η Ρωσία συμμετέχουν πλέον ολοκληρωτικά στις υποθέσεις του Ιράν, από τις πετρελαϊκές και λιμενικές υποδομές έως τις αμυντικές δυνατότητές του. Το αποτέλεσμα αυτής της εμβάθυνσης της συνεργασίας ήταν να κάνει το Ιράν πολύ λιγότερο ευάλωτο από όσο κάποτε, είτε στην εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ είτε στην κατ’ ελπίδα δέσμευση του Μπάιντεν.

Η ΚΙΝΑ ΕΙΣΗΛΘΕ ΣΤΟΝ ΠΕΡΣΙΚΟ ΚΟΛΠΟ

Το 2016, η Τεχεράνη και το Πεκίνο έθεσαν τις βάσεις για αυτό που θα γινόταν η 25ετής Ολοκληρωμένη Εταιρική Σχέση (25-Year Comprehensive Partnership) [1], μέρος της κινεζικής Πρωτοβουλίας Belt and Road [2]. Όμως η σχέση μεταξύ των δύο χωρών πηγαίνει πιο πίσω στο παρελθόν, την εποχή που το Ιράν βρισκόταν στη μέση του δρόμου του μεταξιού. Σήμερα, οι ηγέτες του Ιράν βλέπουν στην Κίνα όχι μόνο ένα μέσο χαλάρωσης των κυρώσεων της Ουάσιγκτον [3], αλλά και μια πηγή οικονομικής, τεχνολογικής και στρατιωτικής αρωγής που θα μπορούσε να βοηθήσει ως αντιστάθμισμα έναντι της αμερικανικής πίεσης.

Η Κίνα έχει αναγορεύσει τον εαυτό της ως υπερασπιστή της εθνικής κυριαρχίας, έναν σκοπό που έχει προωθήσει με το να επικρίνει την πολιτική κυρώσεων των ΗΠΑ έναντι του Ιράν. Ο Zhang Jun, μόνιμος εκπρόσωπος της Κίνας στον ΟΗΕ, έγραψε ότι οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν «στερούνται νομικών, πολιτικών ή πρακτικών αποτελεσμάτων» [4]. Το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «παραβίασαν επανειλημμένα το διεθνές δίκαιο» και προέτρεψε την Ουάσιγκτον «να σταματήσει να επιμένει σε λάθος δρόμο» σχετικά με το Ιράν. Τον Οκτώβριο, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ πρόσθεσε κυρώσεις σε ακόμη περισσότερες ιρανικές τράπεζες. Η Κίνα αντέδρασε φιλοξενώντας τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Μοχάμεντ Χαβάτ Ζαρίφ [5], για συνομιλίες ακριβώς την επόμενη μέρα [6].

Η Κίνα έχει διαθέσει περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις για την αναβάθμιση των βιομηχανιών πετρελαίου, φυσικού αερίου και πετροχημικών του Ιράν και για την βελτίωση των χερσαίων μεταφορών της χώρας. Η Κίνα χρηματοδοτεί και εξοπλίζει περαιτέρω τα λιμάνια του Ιράν στην Chabahar και την Jask, αμφότερα κρίσιμα για ένα σχέδιο αγωγού που θα επιτρέψει στην Τεχεράνη να παρακάμψει το στενό του Hormuz [7] κατά την εξαγωγή του πετρελαίου. Η επέκταση αυτών των δύο λιμένων θα περιπλέξει τις προσπάθειες των ΗΠΑ για απαγόρευση των ιρανικών εξαγωγών.

Το έργο μπορεί επίσης να κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες να σκεφτούν δύο φορές το να επιτεθούν στο Ιράν, επειδή η συμφωνία μεταξύ Πεκίνου [8] και Τεχεράνης σύμφωνα με πληροφορίες ενσωματώνει ένα στρατιωτικό στοιχείο. Η Jask είναι προς το παρόν κάτι λίγο περισσότερο από ένα λιμάνι ψαράδων, αλλά βρίσκεται ακριβώς έξω από το Στενό του Ορμούζ και μόλις επεκταθεί θα μπορούσε να δώσει στα κινεζικά πολεμικά πλοία τον έλεγχο της εισόδου και της εξόδου. Η Κίνα αναλαμβάνει περαιτέρω την επέκταση του αεροδρομίου της Chabahar, το οποίο θα προσθέσει αεροπορική ικανότητα στην κοντινή ναυτική. Επίσης, στην Chabahar, η Κίνα ξεκίνησε έργα για έναν περιφερειακό σταθμό υποκλοπής [9] που θα επέτρεπε στην Κίνα να παρακολουθεί σήματα σε απόσταση περίπου 3.000 μιλίων. Τα προκεχωρημένα γραφεία της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM) στο Κατάρ εμπίπτουν σε αυτήν την περίμετρο. Το Ιράν έχει λόγους να ελπίζει ότι η πρόσβαση στην κινεζική νοημοσύνη, στον ηλεκτρονικό πόλεμο, και στα συστήματα αεροπορικής άμυνας θα αποτρέψουν αεροπορικές επιθέσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.

Το φλερτ προς το Πεκίνο θα μπορούσε να συμβάλει στην ασφάλεια των ηγετών του Ιράν από τις λαϊκές αναταραχές και τα αυτονομιστικά κινήματα που έχουν επανειλημμένα ταράξει την χώρα τους. Οι ιρανικές υπηρεσίες ασφαλείας προσπάθησαν να κυριαρχήσουν σε εξεγέρσεις κατασκευάζοντας ένα εθνικό intranet και δίκτυα από χιλιάδες κάμερες CCTV σε μεγάλες πόλεις και ανυπάκουες επαρχίες. Η Κίνα, ωστόσο, είναι αρκετά βήματα μπροστά από την Ισλαμική Δημοκρατία, έχοντας δημιουργήσει ένα πολύπλευρο, πολύ εξελιγμένο, εξαγόμενο σύστημα παρακολουθήσεων [10] για την επιτήρηση των πολιτών της. Η ιρανική κυβέρνηση ελπίζει να συνεργαστεί με Κινέζους παρόχους για να εκμεταλλευτεί αυτήν την τεχνολογία παρακολουθήσεων και επιδιώκει να μοντελοποιήσει το εθνικό της δίκτυο παρόμοια με το Μεγάλο Τείχος Προστασίας (Great Firewall) της Κίνας [11].

Η ΡΩΣΙΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΗ