Το μακρύ χέρι των αυταρχικών

Οι δημοκρατίες έχουν ταλαιπωρηθεί και οι απολυταρχίες έχουν ενισχυθεί την τελευταία μιάμιση δεκαετία. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, οι δικτατορίες έχουν εντείνει και εκσυγχρονίσει τα συστήματα καταστολής τους. Κυβερνήσεις σχεδόν σε κάθε περιοχή, μεταξύ τους πολλές φαινομενικά δημοκρατίες, έχουν γίνει πιο αντιφιλελεύθερες ή αυταρχικές. Δύο μεγάλες δυνάμεις ειδικότερα, η Κίνα και η Ρωσία, έχουν ηγηθεί στην πορεία για την ενίσχυση του ελέγχου τους στο εσωτερικό, προσαρμόζοντας τις τεχνικές τους στην ψηφιακή εποχή, και ασκώντας μεγαλύτερη επιρροή στο εξωτερικό με σκοπό να καταστήσουν τον κόσμο ασφαλέστερο για την απολυταρχία.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, στο Πεκίνο, τον Νοέμβριο του 2014. How Hwee Yong / Reuters
--------------------------------------------------------------

Οι δημοκρατικές χώρες είναι τώρα πιο ευάλωτες στις αυταρχικές κυβερνήσεις και ιδέες από οποιοδήποτε άλλο σημείο της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Χάρη στην παγκοσμιοποίηση, οι απολυταρχίες και οι δημοκρατίες έχουν συνδεθεί μεταξύ τους με πολύπλοκους τρόπους που, συχνά, έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στις δημοκρατίες. Για παράδειγμα, οι συνεργασίες που σχετίζονται με τα media και την τεχνολογία έχουν πολλαπλασιαστεί μεταξύ δημοκρατιών και απολυταρχιών, συχνά στρεβλώνοντας την ακεραιότητα του περιεχομένου των ειδήσεων και των πληροφοριών και περιορίζοντας την ελευθερία της έκφρασης. Τα πανεπιστήμια, οι εκδότες, και τα think tanks στις δημοκρατίες αλληλεπιδρούν και δέχονται χρηματοδότηση από αυταρχικές χώρες σε βαθμό που πριν από λίγο καιρό δεν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Οι οικονομίες πολλών δημοκρατιών μπλέκονται με τις αυταρχικές οικονομίες σε βαθμό που καθιστά πολλές δημοκρατίες πιο ευάλωτες σε στρατηγικά εξουθενωτικές μορφές διαφθοράς [1] και αυταρχικών μηχανορραφιών.

Μέσω αυτών των διασυνδέσεων, οι αυταρχικές δυνάμεις διαβρώνουν βασικά πρότυπα λογοδοσίας στις δημοκρατίες. Όπως σημειώσαμε σε αυτές τις σελίδες το 2017 όταν παρουσιάσαμε τον όρο «οξεία ισχύς» [2], η επιτυχία των αυταρχικών δυνάμεων πηγάζει από το ότι «εκμεταλλεύονται μια ασυμβίβαστη ασυμμετρία: σε μια εποχή υπερ-παγκοσμιοποίησης, τα καθεστώτα στην Ρωσία και την Κίνα έχουν θέσει εγχωρίως εμπόδια στην πολιτική και πολιτιστική επιρροή από το εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν επιθετικά στο εξωτερικό λόγω της ανοικτότητας των δημοκρατικών συστημάτων». Σε αντίθεση με τη «ήπια ισχύ», με την οποία οι χώρες επιδιώκουν να αποκτήσουν επιρροή κερδίζοντας καρδιές και μυαλά, οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν οξεία ισχύ προσπαθώντας να καταπνίξουν και ακόμη και να λογοκρίνουν στο εξωτερικό απόψεις που τους δεν τους αρέσουν και να υπονομεύσουν ανεξάρτητους δημοκρατικούς θεσμούς. Υποστηρίξαμε ότι τα αυταρχικά καθεστώτα, με επικεφαλής το Πεκίνο και τη Μόσχα, βελτίωσαν τις τεχνικές επιρροής τους ώστε να ταιριάζουν στο σύγχρονο περιβάλλον.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η αυταρχική επιδίωξη να καταστεί η εξουσία χωρίς λογοδοσία και να κατασταλούν οι διαφωνίες έχει μετασταθεί και επεκταθεί περαιτέρω πέρα από εθνικά σύνορα. Οι δημοκρατίες απασχολούνται με τα εσωτερικά τους προβλήματα -επιτρέποντας στα αυταρχικά καθεστώτα να αναδυθούν ως ενεργές και αποφασιστικές διεθνικές δυνάμεις ικανές να επηρεάσουν τις ανοιχτές κοινωνίες και τους θεσμούς τους.

ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΕΣΤΕΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟ

Τα αυταρχικά καθεστώτα προσπάθησαν να αναδιαμορφώσουν τους διεθνείς οργανισμούς που είναι επιφορτισμένοι με την προστασία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με επικεφαλής την Κίνα και την Ρωσία, οι αντιφιλελεύθερες δυνάμεις επιδιώκουν να παρακάμψουν την συμμετοχή ανεξάρτητων ομάδων και να υπονομεύσουν τους επίσημους παρατηρητές [3], όπως τους ειδικούς εισηγητές στους μηχανισμούς των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την δημοκρατία και παρόμοιων θεσμών. Έχουν επιμεληθεί την ατζέντα αυτών των θεσμικών οργάνων για να καταπνίξουν την συζήτηση [4] θεμάτων που θεωρούν ανεπιθύμητα. Στόχος τους δεν είναι απλώς να υπερασπιστούν τον αυταρχισμό στο εσωτερικό τους, αλλά να αναδιαμορφώσουν τους διεθνείς κανόνες [5] που στιγματίζουν την αυταρχική διακυβέρνηση. Έχουν προσπαθήσει ακόμη και να αναπτύξουν το δικό τους σώμα ιδιοτελούς διεθνούς δικαίου. Για παράδειγμα, ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας του Πεκίνου στο Χονγκ Κονγκ, που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2020, καθιστά τις αόριστα καθορισμένες ανατρεπτικές πράξεις υποκείμενες σε μια ευρεία εξωεδαφική δικαιοδοσία με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να έχει ανατριχιαστικά αποτελέσματα στον [ελεύθερο] λόγο παγκοσμίως.

Οι αυταρχικές δυνάμεις έχουν εκμεταλλευτεί επιδέξια την ανοικτότητα των δημοκρατικών συστημάτων. Πλήττουν την ακεραιότητα μιας δημοκρατίας μετατρέποντας τα χαρακτηριστικά που κάποτε θεωρούνταν μόνο θετικά -όπως ο ανταγωνισμός, η διαφάνεια και η δίκαιη σκέψη- σε τρωτά σημεία στα μέσα ενημέρωσης, με το να ιδιοποιούνται τα συστήματα μέσω των οποίων οι μελετητές και οι μαθητές ανταλλάσσουν ιδέες στον τομέα της εκπαίδευσης και με το να προσπαθούν να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο και να ορίσουν πρότυπα στον τομέα των νέων τεχνολογιών. Το να υπονομεύουν οποιαδήποτε συγκεκριμένη συμφωνία μέσων μαζικής ενημέρωσης ή πρόγραμμα εκπαιδευτικών ανταλλαγών είναι απλώς ένα μέσο για τον ευρύτερο σκοπό της ουσιαστικής αλλαγής του τρόπου λειτουργίας των θεσμών στις ανοιχτές κοινωνίες και εκείνου που οι άνθρωποι περιμένουν επομένως από αυτούς.