Η δημοκρατία σε άμυνα

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, φαινόταν σαν η δημοκρατία να προόδευε. Αλλά αυτή η [γεμάτη] αυτοπεποίθηση αισιοδοξία ήταν λανθασμένη. Με την εκ των υστέρων γνώση, είναι σαφές ότι ήταν αφελές να περιμένουμε ότι η δημοκρατία θα εξαπλωθεί σε όλες τις γωνιές του κόσμου. Η αυταρχική στροφή των τελευταίων ετών αντικατοπτρίζει τα ελαττώματα και τις αποτυχίες των δημοκρατικών συστημάτων.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Σαγκάη, τον Μάιο του 2014. Lan Hongguang / Xinhua / Eyevine / Redux
-----------------------------------------------------------

Οι περισσότερες αναλύσεις για την επισφαλή κατάσταση της σύγχρονης δημοκρατίας ξεκινούν με μια παρόμοια απεικόνιση. Δεν είναι εντελώς λανθασμένες. Αλλά παραλείπουν ένα σημαντικό μέρος της εικόνας. Η ιστορία των δύο τελευταίων δεκαετιών δεν είναι απλώς μια ιστορία δημοκρατικής αδυναμίας˙ είναι επίσης της αυταρχικής δύναμης.

Από την δεκαετία του 1990, τα αυταρχικά καθεστώτα με όρους οικονομικής απόδοσης και στρατιωτικής ισχύος έχουν προχωρήσει. Οι δικτάτορες έχουν μάθει να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για να καταπιέζουν τα κινήματα της αντιπολίτευσης με εξελιγμένους τρόπους. Έχουν κατανικήσει δημοκρατικές εκστρατείες που κάποτε φαίνονταν ελπιδοφόρες, κατέλαβαν χώρες που έδειχναν να είναι σε πορεία να γίνουν πιο δημοκρατικές, και αύξησαν σε μεγάλο βαθμό την διεθνή επιρροή τους. Αυτό που έχει δει ο κόσμος είναι λιγότερο μια δημοκρατική υποχώρηση από όσο μια αυταρχική ανάδυση. Οι αυταρχικοί, από μακρού χρόνου εστιασμένοι στην καθαρή επιβίωση, είναι τώρα στην επίθεση. Οι επόμενες δεκαετίες θα παρουσιάσουν έναν μακρύ και παρατεταμένο ανταγωνισμό μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας.

Το αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού δεν είναι προκαθορισμένο. Για να επικρατήσουν, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι δημοκρατικοί σύμμαχοί τους πρέπει να κατανοήσουν τα διακυβεύματα αυτής της ιστορικής εποχής και να συνεργαστούν για την προστασία της παγκόσμιας δημοκρατίας με πιο ευφάνταστους και θαρραλέους τρόπους από όσο στο παρελθόν. Θα πρέπει επίσης να επιλύσουν ένα δίλημμα που δημιουργείται από την ένταση μεταξύ δύο βασικών στόχων: αφενός να ανακόψουν την διολίσθηση της δικής τους παράταξης, αφετέρου να διατηρήσουν ένα ενοποιημένο μέτωπο ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα όπως αυτά στην Κίνα και την Ρωσία. Με απλά λόγια, θα είναι δύσκολο να αντιταχθούν στις αντιδημοκρατικές κυβερνήσεις σε χώρες των οποίων η στήριξη είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση έμπλεων ισχύος, όλο και πιο επιθετικών αυταρχικών. Η αντιμετώπιση αυτού του διλήμματος θα απαιτήσει μια επιδέξια προσέγγιση που να διατηρεί την δυνατότητα συνεργασίας με χώρες που έχουν αμφισβητήσιμες δημοκρατικές καλές προθέσεις (bona fides), διατηρώντας παράλληλα στενές συνεργασίες με πραγματικά δημοκρατικούς συμμάχους. Θα σημαίνει επίσης την εγκατάλειψη της «προώθησης της δημοκρατίας» υπέρ της «προστασίας της δημοκρατίας» -επιδιώκοντας, ως επί το πλείστον, να εξασφαλιστεί, παρά να επεκταθεί, ο δημοκρατικός κόσμος.

ΟΙ ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΙ ΠΡΟΕΛΑΥΝΟΥΝ

Η θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έθεσε σε άνευ προηγουμένου αμφιβολία το ποια πλευρά θα έπαιρναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην σύγκρουση μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας. Ακόμα και πριν από το 2016, η Ουάσιγκτον υποστήριζε τακτικά αυταρχικές κυβερνήσεις, όταν οι προοπτικές εξεύρεσης δημοκρατικών συμμάχων σε μια στρατηγικά σημαντική χώρα φαίνονταν αδύναμες. Αλλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια σηματοδότησαν την πρώτη φορά που ένας πρόεδρος των ΗΠΑ φάνηκε να ευνοεί ανοιχτά τις δικτατορίες έναντι των δημοκρατιών και ενίσχυσε τις αυταρχικές δυνάμεις εντός δημοκρατικών συμμάχων.

Ο Τραμπ αμφισβήτησε την επιθυμία για το ΝΑΤΟ [1]. Αρνήθηκε επανειλημμένα να καταδικάσει τις αυταρχικές απόπειρες παρέμβασης σε δημοκρατικές εκλογές, τις δολοφονίες αντιφρονούντων σε ξένο έδαφος, ή να βάλει επικηρύξεις για τα κεφάλια των στρατιωτών των ΗΠΑ. Εξέφρασε τον θαυμασμό του για δικτάτορες όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι της Αιγύπτου, και ο Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας, παρόλο που αυτοί και οι χώρες τους έχουν ελάχιστα κοινά από πλευράς ιδεολογίας ή γεωστρατηγικής σημασίας.

Υπό τον Τραμπ, οι Ηνωμένες Πολιτείες προώθησαν επίσης εξτρεμιστικές δυνάμεις σε άλλες δημοκρατικές χώρες. Σε μια συνέντευξη με το ακροδεξιό ειδησεογραφικό πρακτορείο Breitbart, ο Richard Grenell, τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Γερμανία, υπαινίχθηκε ότι προσπάθησε να «ενδυναμώσει» λαϊκιστικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, ο Pete Hoekstra, πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ολλανδία, πραγματοποίησε στην πρεσβεία των ΗΠΑ ιδιωτική συγκέντρωση για μέλη ενός εξτρεμιστικού ολλανδικού πολιτικού κόμματος και τους υποστηρικτές του. Στην πατρίδα, ο ίδιος ο Τραμπ καλωσόρισε μια σειρά αυταρχικών λαϊκιστών στον Λευκό Οίκο, όπως ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, και ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι.

Για να το θέσουμε διπλωματικά, κατά την διάρκεια της θητείας του Τραμπ, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαψαν να είναι ο λεγόμενος ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Πιο απροκάλυπτα, μεγάλα τμήματα της κυβέρνησης Τραμπ ουσιαστικά αποστάτησαν στο αυταρχικό στρατόπεδο.

Επιφανειακά, οι μετριοπαθείς ηγέτες ισχυρών δημοκρατιών στην Ευρώπη και αλλού έχουν ελάχιστα κοινά με τον Τραμπ. Υπήρχε λίγη αγάπη ανάμεσα σε αυτόν και τον Εμμανουέλ Μακρόν, τον πρόεδρο της Γαλλίας, ή την Άνγκελα Μέρκελ, την Γερμανίδα καγκελάριο. Ωστόσο, παρά την υποτιθέμενη υποστήριξη αυτών των Ευρωπαίων ηγετών προς τις δημοκρατικές αξίες και τις κομψές ομιλίες τους για την στήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι πραγματικές πράξεις τους έχουν επανειλημμένα βοηθήσει και υποκινήσει τις δυνάμεις του αυταρχισμού σε όλο τον κόσμο.