Ο αγώνας για την εξουσία μετά τον Πούτιν

Ο Mishustin είναι σχετικά νεοφερμένος στα ύψη της ρωσικής πολιτικής. Διορισμένος ως πρωθυπουργός από τον Πούτιν τον Ιανουάριο του 2020, ήταν προηγουμένως επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Φορολογικής Υπηρεσίας (Federal Tax Service) της Ρωσίας. [Ο Πούτιν] τον έφερε για να επιβλέψει οικονομικά ζητήματα και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης, αλλά έχει σφυρηλατήσει δεσμούς με άλλους βασικούς ινσάιντερς και, σύμφωνα [5] με την Ρωσίδα αναλύτρια Tatiana Stanovaya, «αύξησε το πολιτικό του βάρος». Η έλλειψη πολιτικού χαρίσματος μπορεί να θεωρηθεί ως πλεονέκτημα από άλλους πιστούς του Πούτιν που ελπίζουν να τον ελέγξουν ως πρόεδρο, όπως η σχετική απειρία του Πούτιν τον έκανε αγαπητό σε ορισμένους ολιγάρχες και αξιωματούχους που πίστεψαν λανθασμένα ότι μπορούσαν να τον ελέγξουν. Ένα πράγμα που θα μπορούσε να λειτουργήσει εναντίον του Mishustin, παραδόξως, είναι η σχετικά νεαρή ηλικία του, των 56 [ετών]. Η παλιά φρουρά είναι στην πραγματικότητα αρκετά ηλικιωμένη, και πολλοί ίσως προτιμήσουν έναν δικό τους από έναν νεότερο και δυνητικά φιλόδοξο πρόεδρο.

Ωστόσο, ακόμη κι αν ο Mishustin κερδίσει το μετα-πουτινικό λαχείο, δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα μπορέσει να συγκρατήσει τον δύστροπο συνασπισμό των ανθρώπων τους εσωτερικού κύκλου του Κρεμλίνου. Σε αντίθεση με τους περισσότερους στενότατους φίλους του Πούτιν, δεν είναι ούτε βετεράνος της KGB ούτε γέννημα–θρέμμα της Αγίας Πετρούπολης. Μέλη αμφότερων των στρατοπέδων της ελίτ ίσως φοβηθούν ότι θα επιδιώξει να διαβρώσει την δύναμη και τον πλούτο τους, όπως έκανε ο Πούτιν σε ορισμένους εξέχοντες συνεργάτες του Γέλτσιν αφότου ανέλαβε. Ως αποτέλεσμα, ο Mishustin ίσως δυσκολευτεί να εδραιώσει την εξουσία του, αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα για εκλογικές ή ακόμη και εξωνομικές προκλήσεις στην πορεία -καμία εκ των οποίων δεν θα προμήνυε κάτι καλό για την σταθερότητα της Ρωσίας.

ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΩΝ;

Ο Mishustin πιθανώς θα είχε το πάνω χέρι σε κάθε διαμάχη για την διαδοχή του Πούτιν, αλλά δεν είναι ο μόνος υποψήφιος. Η Ρωσία δεν έχει επίσημη αλυσίδα διαδοχής πέρα από τον πρωθυπουργό -ένα τεράστιο νομικό κενό. Αλλά άλλοι που ελπίζουν να κερδίσουν αρκετούς συμμάχους για να καταλάβουν την προεδρία ίσως προσπαθήσουν να το κάνουν από το Συμβούλιο Ασφαλείας (Security Council), ένα σώμα που συγκεντρώνει κορυφαίους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους.

Μολονότι κανένας από αυτούς δεν βρίσκεται στην επίσημη γραμμή διαδοχής, οι πιθανοί υποψήφιοι για την κορυφαία θέση είναι ο Σεργκέι Σοϊγκού (Υπουργός Άμυνας), ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ (πρώην πρόεδρος και νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας), ο Vyacheslav Volodin (ο πρόεδρος της Δούμας), και ο Sergei Sobyanin (δήμαρχος της Μόσχας). Ωστόσο, δεδομένης της δυστροπίας της ρωσικής ελίτ και των χαμηλών επιπέδων δημόσιας υποστήριξης που απολαμβάνουν τα περισσότερα από αυτά τα πρόσωπα, είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι οποιοδήποτε από αυτά θα ξεπεράσει τον Mishustin για να γίνει ο υποψήφιος της συναίνεσης. Πιθανώς, όλοι θα συμπέραιναν ότι μια αναμέτρηση για την εξουσία θα ήταν πολύ επικίνδυνη και ότι ήταν καλύτερο να ζήσουν για να πολεμήσουν μια άλλη ημέρα.

Ωστόσο, είναι πιθανό ότι ένας από αυτούς ίσως αμφισβητούσε τον Mishustin, είτε στην περίοδο των δύο εβδομάδων κατά την διάρκεια της οποίας θα χριζόταν ο υποψήφιος του Κρεμλίνου, είτε στις επόμενες ειδικές εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος. Σε αυτό το σενάριο, ο Mishustin θα είχε το πλεονέκτημα να ελέγχει τους προεδρικούς μοχλούς εξουσίας, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής τηλεόρασης και της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής. Αλλά αν ένας άλλος κοντινός στον Πούτιν με εθνικό κύρος αποφάσιζε να συναγωνιστεί ανοιχτά για την εξουσία, ο κόσμος θα γινόταν μάρτυρας σε κάτι που δεν έχει δει από το 1996: ρωσικές προεδρικές εκλογές στις οποίες τα αποτελέσματα δεν θα ήταν αποφασισμένα εκ των προτέρων.

Υπάρχει επίσης και η πιθανότητα μιας εξωσυνταγματικής απόπειρας για την προεδρία. Πολλές ρωσικές υπηρεσίες έχουν θεωρητικά την ισχύ να στήσουν ένα πραξικόπημα —όχι μόνο ο στρατός αλλά η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Φρουράς (Federal Guard Service), η Εθνοφρουρά (National Guard) και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (Federal Security Service). Αλλά είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι μπορεί οποιοσδήποτε να συσπειρώσει όλες αυτές τις δυνάμεις κάτω από ένα και μόνο λάβαρο, ειδικά σε καιρό πολέμου. Ιστορικά, οι Ρώσοι ηγέτες έχουν εργαστεί σκληρά για να αποφύγουν καταστάσεις στις οποίες αυτές οι δυνάμεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αντισταθμίσουν φυσικά η μια την άλλη. Και ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι οι Ρώσοι στρατιωτικοί ηγέτες έχουν από καιρό υποκύψει στις πολιτικές ελίτ. Έχουν περάσει δύο αιώνες από τότε που ο στρατός έκανε μια απόπειρα για την εξουσία όταν ένας ηγεμόνας πέθανε ενώ βρισκόταν εν ενεργεία, και μια επανάληψη της Εξέγερσης των Δεκεμβριστών (Decembrist Revolt) του 1825 -η οποία κατέρρευσε γρήγορα- φαίνεται εξαιρετικά απίθανη στην σημερινή Ρωσία.

Ένα τελευταίο σενάριο που θα μπορούσε να μειώσει την αβεβαιότητα είναι εάν ο Πούτιν επρόκειτο να πραγματοποιήσει μια προγραμματισμένη αποχώρηση -για λόγους υγείας, για παράδειγμα- και να υποδείξει έναν διάδοχο. Η μετακίνηση ενός επιλεγμένου αντικαταστάτη στην πρωθυπουργία πριν εγκαταλείψει τα καθήκοντά του, θα επέτρεπε στον Πούτιν να ενώσει τις αντίπαλες ομάδες της ελίτ και έτσι να αυξήσει τις πιθανότητες μιας συντεταγμένης διαδοχής. Θα επαναλάμβανε επίσης την δική του πορεία προς την προεδρία. Εάν ο Πούτιν επιλέξει αυτή την διαδρομή, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι θα έχριζε τον Mishustin, ο οποίος θεωρείτο ευρέως ως τεχνοκράτης όταν διορίστηκε πρωθυπουργός.

Η ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΠΤΕΡΝΑ ΤΟΥ ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΥ