Πώς να τερματιστεί ο αέναος πόλεμος της Υεμένης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς να τερματιστεί ο αέναος πόλεμος της Υεμένης

Η Ουάσινγκτον μπορεί να βοηθήσει στην διαμεσολάβηση για μια διαρκή ειρήνη

Όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά της, στήριξε ένα ειρηνευτικό σχέδιο τεσσάρων σημείων για την Υεμένη το οποίο προωθούσε από το 2020 ο τότε απεσταλμένος του ΟΗΕ, Martin Griffiths. Σύμφωνα με την πρόταση του Γκρίφιθς, τα αντιμαχόμενα μέρη θα συμφωνούσαν πρώτα να ανοίξει το αεροδρόμιο της Σαναά και να αρθούν οι ναυτιλιακοί περιορισμοί στα λιμάνια της Χοντέιντα, στην συνέχεια να συμφωνήσουν σε μια εθνική κατάπαυση πυρός, και έπειτα να συμφωνήσουν σε ανανεωμένο πολιτικό διάλογο. Αυτές οι ενέργειες, τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες ήλπιζαν, ότι θα μετρίαζαν την ανθρωπιστική κρίση και θα ηρεμούσαν τις μάχες ώστε να μπορέσουν να διεξαχθούν ουσιαστικές ειρηνευτικές συνομιλίες.

Για την ολοένα και πιο κουρασμένη από τον πόλεμο Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, που έβλεπαν τους Χούτι να κερδίζουν έδαφος στην σύγκρουση και τις Ηνωμένες Πολιτείες να υποχωρούν (μεταξύ άλλων με την απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να σταματήσει την πώληση ορισμένων βασικών όπλων που χρησιμοποιούνται σε επιθετικές επιχειρήσεις), το σχέδιο Γκρίφιθς είχε νόημα. Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης του Abd-Rabbu Mansour Hadi ίσως να ήταν λιγότερο ενθουσιασμένη, αλλά δεδομένης της θέσης του σαουδαραβικού συνασπισμού, ο Hadi δεν είχε άλλη επιλογή από το να το υποστηρίξει. Οι Χούτι, ωστόσο, ήταν πολύ πιο ανθεκτικοί. Οι αντάρτες βρίσκονταν στα πρόθυρα της εκδίωξης των δυνάμεων του Hadi από την επαρχία Μαρίμπ: το τελευταίο προπύργιο της κυβέρνησης στο βόρειο τμήμα της Υεμένης και την τοποθεσία σημαντικών εγκαταστάσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έβλεπαν ότι θα κέρδιζαν περισσότερα από το να πιέσουν για το πλεονεκτήμά τους στο πεδίο της μάχης παρά από το να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στις διαπραγματεύσεις.

Οι Χούτι άλλαξαν τελικά γνώμη, αλλά μόνο αφού το υποτιθέμενο στρατιωτικό τους πλεονέκτημα είχε διαβρωθεί. Καθώς προέλαυναν στη Μαρίμπ κατά την διάρκεια του 2021, οι αντάρτες κινήθηκαν επίσης προς την επαρχία Shebwa στα νοτιοανατολικά της Υεμένης. Η κίνηση αυτή πέρασε μια κόκκινη γραμμή για τα ΗΑΕ, που έχουν βαθείς δεσμούς με τις πολιτοφυλακές κατά των Χούτι στην περιοχή, και τα οποία στην συνέχεια συσπείρωσαν τους αντιπροσώπους τους για να απωθήσουν τους Χούτι. (Τα ΗΑΕ αρνούνται ότι διαδραμάτισαν άμεσο ρόλο). Οι Χούτι απάντησαν με κλιμακούμενες διασυνοριακές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε εδάφη της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, προκαλώντας με την σειρά τους περισσότερες αεροπορικές επιδρομές από το Ριάντ σε εδάφη που ελέγχονται από τους Χούτι, οι οποίες έπληξαν στόχους αμάχων, προκαλώντας διεθνή καταδίκη. Το αδιέξοδο που προέκυψε ήταν αρκετά οδυνηρό και για τις δύο πλευρές ώστε ο αντικαταστάτης του Γκρίφιθς, ο Σουηδός διπλωμάτης, Hans Grundberg, κατάφερε να τις φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, τον Απρίλιο του 2022, τα κύρια μέρη του πολέμου συμφώνησαν σε δίμηνη εκεχειρία.

Ορισμένοι παρατηρητές ανησυχούσαν ότι η παύση των μαχών θα έδινε απλώς την ευκαιρία και στις δύο πλευρές να ανασυνταχθούν πριν από την επανάληψη των εχθροπραξιών. Στην πράξη, όμως, η εκεχειρία προσέφερε ανακούφιση στους πολιορκημένους αμάχους της χώρας, ιδίως αφού τα [αντιμαχόμενα] μέρη την επέκτειναν δύο φορές. Η εκεχειρία σταμάτησε επίσης τις διασυνοριακές επιθέσεις στην Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Πράγματι, ακόμη και τώρα που έχει λήξει, τα αντιμαχόμενα μέρη δεν έχουν επιστρέψει σε μάχες πλήρους κλίμακας.

Η ανακοίνωση της εκεχειρίας συνοδεύτηκε και από άλλες ελπιδοφόρες εξελίξεις. Ο ΟΗΕ [6] πρότεινε τρία μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα λειτουργούσαν ως γέφυρα για την επόμενη φάση των διαπραγματεύσεων. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Hadi επρόκειτο να χαλαρώσει τους περιορισμούς στη ναυσιπλοΐα προς την Χοντέινα και στα εμπορικά αεροπορικά ταξίδια προς και από την Σαναά. Για τους Χούτι, ο στόχος ήταν να χαλαρώσουν την πενταετή μερική πολιορκία τους στην πόλη Ταΐζ -την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Υεμένης και εμπορικό κόμβο που συνδέει τον βορρά και τον νότο της χώρας. Και λίγο μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας, ο Hadi, ο οποίος θεωρήθηκε ευρέως ως εμπόδιο στις προσπάθειες διευθέτησης, δήλωσε ότι θα παραχωρούσε την εξουσία σε ένα οκταμελές Συμβούλιο Προεδρικής Ηγεσίας. (Πιθανότατα συμφώνησε σε αυτό κατόπιν εντολής του Ριάντ). Αυτά τα μέτρα, λοιπόν, προχώρησαν την διαδικασία για να τεθούν τα θεμέλια προς αυτό που θα μπορούσε να γίνει μια ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία.