Το απαραίτητο έθνος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το απαραίτητο έθνος

Η πραγματική ισχύς των ΗΠΑ, οι πηγές του Ερντογανισμού, ο μύθος του πολυπολικού κόσμου, οι πηγές τις τουρκικής συμπεριφοράς, η ελληνική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή, οι επιλογές του Ελ. Βενιζέλου το 1931, τι θα σημάνει μια ήττα του Πούτιν, η ιστορία του Xi Jinping κ.ά.
Περίληψη: 

Με πάνω από 200 σελίδες, κυκλοφόρησε το τεύχος Απριλίου – Μαΐου 2023 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα την πραγματική ισχύ των ΗΠΑ. Επίσης υπάρχουν αναλύσεις για τις πηγές τις τουρκικής συμπεριφοράς, για την ελληνική εξωτερική πολιτική στη Μ. Ανατολή, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος-Αιγύπτου, αλλά και την πολιτική που ακολουθούσε η χώρα το… 1931, τα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος της Κύπρου, η παγκόσμια σημασία του πολέμου στην Ουκρανία και οι κίνδυνοι από μια ρωσική ήττα, όπως και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Κινέζου προέδρου.

Ο ΛΟΥΚΑΣ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗΣ είναι εκδότης-διευθυντής του Foreign Affairs The Hellenic Edition και πρόεδρος του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων.

Με πάνω από 200 σελίδες, κυκλοφορεί στα κεντρικά περίπτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το τεύχος Απριλίου – Μαΐου 2023 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα την πραγματική ισχύ των ΗΠΑ.

Ο G. John Ikenberry, καθηγητής Πολιτικής και Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Princeton, εξηγεί ότι οι βαθιές πηγές της αμερικανικής ισχύος και επιρροής στον κόσμο εξακολουθούν να υφίστανται. Το λάθος που κάνουν οι προφήτες της αμερικανικής παρακμής είναι να βλέπουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την φιλελεύθερη τάξη τους ως μια ακόμη αυτοκρατορία που βρίσκεται σε ύφεση. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να έχουν σημασία και για έναν άλλον λόγο: η ελκυστικότητα των ιδεών, των θεσμών, και των ικανοτήτων τους για την οικοδόμηση εταιρικών σχέσεων και συμμαχιών τις καθιστά απαραίτητη δύναμη στα επόμενα χρόνια.

13042023-1a.jpg

Από την πλευρά του, ο Ιωάννης Ε. Κωτούλας, Διδάσκων Γεωπολιτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, καταθέτει τα επιχειρήματά του σχετικά με τον πολυπολικό κόσμο στον οποίο υποτίθεται ότι σήμερα διαβιούμε. Σύμφωνα με την σκέψη του, στην σύγχρονη εποχή η μόνη πραγματική heartland είναι -για λόγους και γεωγραφικούς αλλά και γεωπολιτικούς- οι ΗΠΑ, καθώς η διαφορά της σημασίας τους από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις είναι τόσο μεγάλη που δεν καλύπτεται στο ορατό μέλλον.

Επίσης, ο Larry Diamond, ανώτερος συνεργάτης στο Ίδρυμα Hoover και στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, εξετάζει την κατάσταση της δημοκρατίας στον κόσμο και τις απειλές που δέχεται από τον αυταρχισμό και τον λαϊκισμό ακόμα και σε παραδοσιακά δημοκρατικά κράτη, μέχρι και μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ. Τώρα περισσότερο από ποτέ, υπογραμμίζει, ο κόσμος χρειάζεται τις Ηνωμένες Πολιτείες να στηρίξουν την δημοκρατία -και οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονται μια πιο σθεναρή και ευφάνταστη προσέγγιση για την διάδοσή της.

Στο ίδιο θέμα, ο Timothy Snyder, καθηγητής Ιστορίας και Παγκόσμιων Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Yale, σημειώνει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία εμπεριέχει και την πτυχή της μάχης μεταξύ της δημοκρατίας και του μηδενισμού. Υπό αυτήν την έννοια, η Ουκρανία αποτελεί πρόκληση για όσους στην Δύση έχουν ξεχάσει την ηθική βάση της δημοκρατίας και έτσι, ηθελημένα ή αθέλητα, έχουν παραχωρήσει το πεδίο στην ολιγαρχία και τον αυταρχισμό στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Ωστόσο, μια ήττα της Ρωσίας στην Ουκρανία, όσο κι αν είναι επιθυμητή και υπόσχεται σημαντικά οφέλη για την φιλελεύθερη, βασισμένη σε κανόνες, τάξη, εμπεριέχει και κινδύνους, ιδιαίτερα αν γίνει με άτακτο τρόπο, όπως με μια ξαφνική κατάρρευση του καθεστώτος Πούτιν. Όπως σημειώνουν οι Liana Fix και Michael Kimmage, συνεργάτις για την Ευρώπη στο Council on Foreign Relations και καθηγητής Ιστορίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής αντίστοιχα, μια άτακτη ρωσική ήττα θα άφηνε μια επικίνδυνη τρύπα στο διεθνές σύστημα.

Ο Δρ. Θεόδωρος Τσακίρης, αν. καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στο δοκίμιό του αναπτύσσει τις ιστορικές καταβολές του Ερντογανισμού που καθοδηγεί την σύγχρονη τουρκική συμπεριφορά. Όπως αναφέρει, η πολιτική ηγεμονία και οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Ερντογάν έχουν πλέον επιφέρει μια δομική μεταβολή στο τουρκικό σύστημα εξουσίας προς μια σαφώς μονοπολική κατεύθυνση, που προσομοιάζει άλλα απολυταρχικά καθεστώτα όπως το ρωσικό και το ιρανικό. Μια ενδεχόμενη επικράτησή του στις εκλογές της 14ης Μαΐου θα εμπεδώσει ένα σαφές γεωπολιτικό στίγμα επιδίωξης περιφερειακής ηγεμονίας μέσα από την προώθηση μιας απροκάλυπτα αναθεωρητικής πολιτικής προς έναν τουρκικό ζωτικό χώρο σε ξηρά και θάλασσα, τερματίζοντας τους εδαφικούς περιορισμούς της Συνθήκης της Λωζάννης.

Στον αντίποδα, η Ελλάδα έχει πραγματοποιήσει μια διακριτή στροφή της εξωτερικής πολιτικής της προς τη Μέση Ανατολή με την ενίσχυση την σχέσεών της με την Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, ακόμα και με το Ιράν. Όπως γράφει ο Μηνάς Λυριστής, υπ. διδάκτορας Διεθνούς Πολιτικής στη Μέση Ανατολή, η βελτίωση των σχέσεων της Αθήνας με πολλές χώρες του Μάσρεκ άνοιξε νέες αγορές, ισχυροποίησε άλλες και εδραίωσε την αντίληψη πως οι χώρες του Κόλπου αποτελούν τουλάχιστον οικονομικό σύμμαχο της Ελλάδας. Υπάρχει, όμως, και η άλλη όψη…

Μια πτυχή αυτής της ενδυνάμωσης σχέσεων είναι και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος-Αιγύπτου. Ο Θεόδωρος Κ. Πανάγος, αναπληρωτής καθηγητής στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, σημειώνει ότι η ηλεκτρική αυτή διασύνδεση συνιστά μια ακόμα προστιθέμενη αξία στην αναβάθμιση της Ελλάδας ως ασφαλούς τόπου παραγωγής, αλλά και διαμετακόμισης ενέργειας από τρίτες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εξέχουσα είναι και η εκλογή νέου προέδρου στην Κύπρο, ο οποίος ανέλαβε να προχωρήσει τα μεγάλα ζητήματα της νήσου, τα οποία αφορούν σχεδόν όλες τις γύρω χώρες. Ο Ιωάννης Ν. Κωνσταντόπουλος, γεωπολιτικός και αμυντικός αναλυτής, ΜΑ Γεωπολιτικής ΕΚΠΑ, αναλύει την υπόθεση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και τις παγίδες της, και προβαίνει σε σειρά προτάσεων απέναντι στους τουρκικούς σχεδιασμούς.

Σημαντικό, όμως είναι, και το γεγονός ότι αυτή η συνεργατική διάθεση της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας είναι μακροχρόνια και σταθερή. Σε κείμενό του από το αρχείο του Foreign Affairs, το οποίο δημοσιεύθηκε την 1η Απριλίου 1931, ο William Miller, τότε ανταποκριτής των London Times στην Ελλάδα, περιγράφει τις προσπάθειες της Ελλάδας υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, προκειμένου να εξομαλύνει τις διαφορές της χώρας με τα άλλα γειτονικά κράτη, ακόμα και με την Τουρκία, αλλά και τα προσκόμματα που αντιμετώπιζε από τα συμφέροντα των άλλων δυνάμεων εκείνη την εποχή.