Η Παγκόσμια Τράπεζα αποτυγχάνει στην κλιματική αλλαγή

Η Παγκόσμια Τράπεζα, ο μεγαλύτερος διεθνής αναπτυξιακός οργανισμός στον κόσμο, αντιμετωπίζει εδώ και καιρό επικρίσεις για μια σειρά από αντιληπτές ελλείψεις, όπως η επιβολή καταναγκαστικών όρων στα δάνειά της προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, η θέσπιση ανεπαρκών περιβαλλοντικών εγγυήσεων στα έργα της, και η αποτυχία της να διαβουλεύεται σωστά με την κοινωνία των πολιτών στις χώρες όπου δραστηριοποιείται. Τελευταία, ωστόσο, δέχεται επίσης πυρά επειδή δεν κινητοποιεί τα απαραίτητα κεφάλαια για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Τον Φεβρουάριο, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Janet Yellen, ζήτησε [2] «την εξέλιξη της Παγκόσμιας Τράπεζας» ως απάντηση σε παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή. Ο υπουργός Περιβάλλοντος των Μαλδίβων, εν τω μεταξύ, ήταν ιδιαίτερα ωμός όταν επέμεινε πέρυσι ότι «η Παγκόσμια Τράπεζα χρειάζεται μια θεμελιώδη αλλαγή» για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Και ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ κατηγόρησε [3] αξιομνημόνευτα την Τράπεζα το 2021 ότι «χαζεύει ενώ ο αναπτυσσόμενος κόσμος καίγεται». Η Παγκόσμια Τράπεζα, κατά την άποψη των επικριτών της, χρειάζεται διόρθωση, και μάλιστα γρήγορα.

Ένα παιδί παίζει στα απομεινάρια σπιτιού, καθώς η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καταστρέφει τα σπίτια που έχουν χτιστεί στην ακτογραμμή και αναγκάζει τους χωρικούς να μετακομίσουν, στην El Bosque, στο Μεξικό, τον Νοέμβριο του 2022. Gustavo Graf / Reuters
-------------------------------------------------------

Η κλιματική αλλαγή θέτει ήδη σε κίνδυνο κοινότητες σε όλο τον κόσμο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Ως εκ τούτου, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μπορεί και πρέπει να γίνει ο νέος λόγος ύπαρξης της Παγκόσμιας Τράπεζας. Παρόλο που πολλοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στην κυβέρνηση Μπάιντεν, συμφωνούν κατ' αρχήν με αυτόν τον αναπροσανατολισμό, η ανάδειξη της κλιματικής αλλαγής ως νέας, γενικής προτεραιότητας της Παγκόσμιας Τράπεζας θα συνεπάγεται δύσκολους συμβιβασμούς με τους οποίους λίγοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν αρχίσει να ασχολούνται. Αντιμέτωπες με την αβεβαιότητα στις δικές τους οικονομίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους είναι απίθανο να πληρώσουν τα μεγάλα ποσά [4] που απαιτούνται για να επεκτείνει η Παγκόσμια Τράπεζα τον δανεισμό ώστε να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα και να μεταβούν μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ των μεγαλύτερων μετόχων της Τράπεζας -των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας- απειλούν να υπονομεύσουν τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας του οργανισμού, ο οποίος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομών, τα οποία η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο ανταγωνίζονται όλο και περισσότερο για την απευθείας χρηματοδότησή τους.

Καθώς το γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η Παγκόσμια Τράπεζα γίνεται όλο και πιο εχθρικό, ο οργανισμός πρέπει να προβεί σε σημαντικές αλλαγές τόσο όσον αφορά τις επενδύσεις του όσο και τον θεσμικό του προσανατολισμό. Πρέπει να περικόψει τον δανεισμό για τα παραδοσιακά έργα υποδομών, όπως δρόμοι και γέφυρες, προς όφελος περισσότερων δανείων για την κλιματική χρηματοδότηση και να απομακρυνθεί από το υφιστάμενο μοντέλο της που βασίζεται σε χώρες και έργα προς μια πιο περιφερειακή προσέγγιση που στρέφει τις οικονομίες και τα ενεργειακά συστήματα μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Καθώς η Παγκόσμια Τράπεζα καλωσορίζει έναν νέο πρόεδρο και ετοιμάζεται να παρουσιάσει μια νέα στρατηγική κατεύθυνση [5] αυτό το φθινόπωρο, έχει μια χρυσή ευκαιρία να ανανεώσει την αποστολή της και να συμβαδίσει με τις σημερινές μεγάλες προκλήσεις. Και λίγες προκλήσεις είναι μεγαλύτερες και πιο επείγουσες από την προστασία των φτωχότερων και πιο ευάλωτων κοινοτήτων του κόσμου από όσο οι καταστροφές της κλιματικής αλλαγής.

ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ

Η Παγκόσμια Τράπεζα είναι περισσότερο γνωστή για τον κεντρικό της ρόλο στην διεθνή ανάπτυξη ως η μεγαλύτερη πηγή [6] πολυμερούς δημόσιας χρηματοδότησης για τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Τα γεωπολιτικά που διέπουν την Τράπεζα από την ίδρυσή της είναι το κλειδί για την κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα. Η Παγκόσμια Τράπεζα λειτουργεί τόσο ως αρένα διπλωματικών και γεωπολιτικών ελιγμών όσο και ως αρένα παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως η χορήγηση δανείων και η χρέωση τόκων. Ο οργανισμός διοικείται από 189 χώρες-μέλη, περιλαμβάνει υπο-οργανισμούς [7] που είναι αφιερωμένοι στην επίλυση των διαφορών σχετικά με τις επενδύσεις, και έχει μια εκπληκτικά ευρεία επίσημη αποστολή [8] για την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και την προώθηση της κοινής ευημερίας. Ο μοναδικός ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας στην διεθνή ανάπτυξη προέκυψε από την ανάγκη να σφυρηλατηθεί ένα εντελώς νέο είδος θεσμού για να καθοδηγήσει τον κόσμο από την καταστροφή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και η Τράπεζα είχε αρχικά ως αποστολή την αποκατάσταση της κατεστραμμένης Ευρώπης, τελικά θα επέκτεινε την εντολή της στην εξάλειψη της φτώχειας σε όλο τον κόσμο.

Για μεγάλο μέρος της ιστορίας της, ο μοναδικός ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας στην διεθνή ανάπτυξη την τοποθέτησε να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ γεωπολιτικών αντιπάλων. Αν και η Σοβιετική Ένωση δεν έγινε ποτέ επίσημα μέλος [9] της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Barber Conable, ο Αμερικανός πρόεδρος της Τράπεζας, ενθάρρυνε τη Μόσχα να το κάνει [10] στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, το 1986. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, προσχώρησε [11] το 1980, αμέσως μετά την έναρξη του προγράμματος φιλελευθεροποίησης των μεταρρυθμίσεων της αγοράς υπό τον Κινέζο ηγέτη Deng Xiaoping.

Η Τράπεζα δεν εξυπηρετεί πλέον αυτόν τον ρόλο. Βεβαίως, η Κίνα και η Ρωσία είναι ο τέταρτος και ο όγδοος μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας, αντίστοιχα. Αλλά μακράν του να επιβεβαιώνουν την ιδιότητα της Τράπεζας ως ισχυρού παγκόσμιου οργανισμού, η συμμετοχή τους δημιουργεί τώρα ακανθώδεις προκλήσεις για την ηγεσία του οργανισμού.

Στην περίπτωση της Ρωσίας, η εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 οδήγησε την Παγκόσμια Τράπεζα να αναστείλει όλες τις δραστηριότητές της [12] τόσο στην Ρωσία όσο και στην Λευκορωσία, στενό σύμμαχο της Ρωσίας. Οι αυξανόμενες τριβές μεταξύ της Κίνας και της Δύσης σε διάφορα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου, έχουν οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερους πονοκεφάλους για τον οργανισμό. Η δημιουργία το 2016 της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank), ενός πολυμερούς διεθνούς αναπτυξιακού οργανισμού με επικεφαλής την Κίνα, θεωρείται ευρέως ως πρόκληση για την Παγκόσμια Τράπεζα που κυριαρχείται από την Δύση [13] (παρόλο που οι δύο οργανισμοί απολαμβάνουν ισχυρούς λειτουργικούς δεσμούς) [14].

Έκτοτε, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αντιμετωπίσει αυξανόμενη κριτική για τον δανεισμό της στην Κίνα, καθώς ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου έχει ωθήσει ορισμένους Αμερικανούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναρωτηθούν τι κερδίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από τον έμμεσο δανεισμό του μεγαλύτερου οικονομικού αντιπάλου τους. Παρόλο που η Παγκόσμια Τράπεζα έχει λάβει μέτρα ως απάντηση σε αυτή την κριτική, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των επιτοκίων για τα δάνεια προς την Κίνα, οι πολιτικοί ηγέτες των ΗΠΑ συνεχίζουν να επικρίνουν [15] την Παγκόσμια Τράπεζα για την χορήγηση δανείων προς την Κίνα, παρά το γεγονός ότι αυτά τα δάνεια, πολλά από τα οποία αφορούν έργα υποδομών, συχνά ωφελούν [16] τον συνολικό ισολογισμό της Τράπεζας. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επεκτείνει [17] τις δικές τους ξένες επενδύσεις για να αντιμετωπίσουν το τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα υποδομών της Κίνας, γνωστό ως Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI), ιδίως όταν πρόκειται για την υποστήριξη της κατασκευής δρόμων και λιμένων. Το καθαρό αποτέλεσμα αυτού του εντεινόμενου ανταγωνισμού μεταξύ της Ουάσινγκτον από τη μια πλευρά και της Μόσχας και του Πεκίνου από την άλλη ήταν η πολιτικοποίηση της διεθνούς ανάπτυξης -ιδίως των επενδύσεων σε υποδομές, οι οποίες ιστορικά αποτελούσαν την βασική αποστολή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Είναι όλο και πιο δύσκολο για την Τράπεζα να χρηματοδοτεί μεγάλα έργα υποδομών χωρίς να εμπλέκεται σε γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, ούτε μπορεί να ανταγωνιστεί τα μαζικά δάνεια για υποδομές που επιδοτούνται από κυβερνήσεις οι οποίες υποκινούνται από γεωπολιτικούς στόχους.

ΞΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΠΙΟ ΕΞΥΠΝΑ

Ακόμα και όταν η γεωπολιτική απειλεί να ανατρέψει τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας της Παγκόσμιας Τράπεζας, η επείγουσα ζήτηση για χρηματοδότηση για το κλίμα δίνει στο ίδρυμα την ευκαιρία να ξεπεράσει τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων και να αναδιαμορφώσει τον ρόλο του στον 21ο αιώνα. Οι αναπτυσσόμενες χώρες αναζητούν απεγνωσμένα επενδύσεις σε υποδομές καθαρής ενέργειας και έργα ανθεκτικότητας στο κλίμα. Αυτή η ανάγκη για την λεγόμενη χρηματοδότηση του κλίματος αναδιαμορφώνει ήδη τον τομέα της διεθνούς ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ειδικών οντοτήτων όπως το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (Green Climate Fund), οι οποίες στοχεύουν να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, τα υφιστάμενα ταμεία δεν μπορούν να καλύψουν την τρέχουσα κλίμακα των αναγκών χρηματοδότησης για το κλίμα, οι οποίες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων, θα μπορούσαν να φθάσουν τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2050 -ένα ποσό που κάνει τα 31,7 δισεκατομμύρια δολάρια που συγκέντρωσε η Τράπεζα για κλιματικούς σκοπούς το 2022 να φαίνονται ελάχιστα.

Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει έναν άλλο, ακόμη πιο θεμελιώδη λόγο για να επικεντρωθεί στην κλιματική αλλαγή: η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη αποτελεί πραγματική απειλή για όλες τις άλλες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Τράπεζας, όπως ο τερματισμός της ακραίας φτώχειας και η επίτευξη του καθολικού αλφαβητισμού. Η ίδια η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εκτιμήσει [18] ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να ωθήσει τουλάχιστον 130 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους στην φτώχεια μέσα σε μια δεκαετία. Εν τω μεταξύ, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή υποβαθμίζει τα αποτελέσματα σχεδόν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ευημερίας, συμπεριλαμβανομένης της υγείας, της εκπαίδευσης, και της εγκληματικότητας. Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν θα είναι δυνατή χωρίς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Σίγουρα, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει κάνει πολλά υποσχόμενα βήματα προς την κατεύθυνση της κινητοποίησης της χρηματοδότησης για το κλίμα. Ήδη ούσα η μεγαλύτερη πηγή χρηματοδότησης για το κλίμα για τις αναπτυσσόμενες χώρες, η Τράπεζα έχει δεσμευτεί να αυξήσει σημαντικά το μερίδιο των δανείων που αφιερώνεται σε πρωτοβουλίες για το κλίμα˙ το 2021, δεσμεύτηκε [19] να διαθέσει το 35% του μέσου ετήσιου δανεισμού για μια πενταετή περίοδο σε έργα και επενδύσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, η πρώτη φορά που δεσμεύεται σε έναν συγκεκριμένο στόχο. Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να είναι πολύ λίγο. Πρώτον, οι υφιστάμενες δεσμεύσεις της Τράπεζας για το κλίμα είναι λιγότερο φιλόδοξες [20] από εκείνες άλλων πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών. Οι αντίστοιχες τράπεζες της Ασίας και της Ευρώπης, η υποστηριζόμενη από το Πεκίνο Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank, ΑΙΙΒ) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έχουν η καθεμία δεσμευτεί να αφιερώσουν το 50% των δανείων τους στην χρηματοδότηση του κλίματος -πράγμα που σημαίνει ότι η Παγκόσμια Τράπεζα δεσμεύει ένα σημαντικά μικρότερο μέρος των πόρων της για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής από τους ανταγωνιστές της. Από την άλλη, οι στόχοι αυτοί μπορεί να υπερεκτιμούν τις πραγματικές επενδύσεις της Τράπεζας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς ορισμένα έργα μπορεί να καταμετρηθούν ανακριβώς ως προσπάθειες που σχετίζονται με το κλίμα, ακόμη και όταν ο πρωταρχικός τους σκοπός είναι να εξυπηρετήσουν άλλους αναπτυξιακούς στόχους.

Σε απάντηση στις πρόσφατες επικρίσεις ότι οι υφιστάμενες δεσμεύσεις της είναι ανεπαρκείς, η Παγκόσμια Τράπεζα δήλωσε ότι είναι έτοιμη να αυξήσει την χρηματοδότηση για το κλίμα -αν λάβει περισσότερα χρήματα για να το πράξει. Σε μια εξαμηνιαία συνεδρίαση τον περασμένο Απρίλιο, οι μέτοχοι της Παγκόσμιας Τράπεζας εξέφρασαν την υποστήριξή τους [21] για την αύξηση του συνολικού δανεισμού, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης για το κλίμα. Ωστόσο, κατ' ιδίαν, οι αξιωματούχοι της Τράπεζας προειδοποιούν ότι οι μεγάλες αυξήσεις στον δανεισμό για το κλίμα θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο [22] την πολυπόθητη πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ της Τράπεζας, καθώς θα συνεπαγόταν την ανάληψη νέου ρίσκου. Επιπλέον, αξιωματούχοι της Παγκόσμιας Τράπεζας έχουν πει πως, το να γίνουν περισσότερα για την ενίσχυση των προσπαθειών για το κλίμα θα απαιτήσει πρόσθετες εισροές [23] κεφαλαίων από πλουσιότερες χώρες. Αλλά η Παγκόσμια Τράπεζα δεν πρέπει απλώς να κάνει περισσότερα με περισσότερα: πρέπει να κάνει λιγότερα πράγματα καλύτερα, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επικεντρωθεί πρώτα και κύρια στην κλιματική αλλαγή.

Συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει ότι οι χορηγήσεις της Τράπεζας για την κλιματική χρηματοδότηση θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά ως ποσοστό της συνολικής δραστηριότητάς της -θα πρέπει να προσεγγίζουν το 90%. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κεφάλαια κατευθύνονται άμεσα σε προσπάθειες που σχετίζονται με το κλίμα, τα έργα πρέπει να επικεντρώνονται αυστηρά σε μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων, στην πρόληψη των εκπομπών από την αποψίλωση των δασών και την αλλαγή της χρήσης γης, και στην προστασία των φτωχών και ευάλωτων κοινοτήτων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Πράγματι, το μεγαλύτερο μέρος των έργων χρηματοδότησης της Τράπεζας για το κλίμα θα πρέπει να αφιερωθεί στην βοήθεια των χωρών να προσαρμοστούν στις επιταχυνόμενες επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η Παγκόσμια Τράπεζα θα πρέπει να συνεχίσει να έχει την ευελιξία να δεσμεύει πόρους για λόγους που δεν σχετίζονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας για μελλοντικές πανδημίες και της επένδυσης σε ιδιαίτερα κρίσιμα αναπτυξιακά έργα, όπως η επέκταση του αλφαβητισμού. Θα πρέπει επίσης να επενδύσει σε λύσεις για περιβαλλοντικές προκλήσεις που σχετίζονται με το κλίμα, όπως η απώλεια της βιοποικιλότητας και η χημική ρύπανση. Αλλά οι επενδύσεις που δεν σχετίζονται με το κλίμα θα πρέπει να αποτελούν μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνουν επώδυνες επιλογές σχετικά με τις προτεραιότητες δανεισμού.

Ο πρώτος και πιο προφανής τομέας στον οποίο πρέπει να μειωθεί ο δανεισμός είναι τα παραδοσιακά έργα υποδομών, όπως οι οδικοί άξονες. Αν και τέτοια έργα υποδομών συμβάλλουν στον ισολογισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας και είναι συχνά ιδιαίτερα επιθυμητά μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών, η αλήθεια είναι ότι τα έργα αυτά συχνά συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή αντί να την καταπολεμούν -και οι χώρες έχουν πολλές, συχνά φθηνότερες, εναλλακτικές λύσεις για την χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομών. Πολλά έργα της δημόσιας διοίκησης σε κοινωνικούς, δικαστικούς, και άλλους τομείς πολιτικής, τα οποία αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος [24] του τραπεζικού δανεισμού τα τελευταία χρόνια, θα πρέπει επίσης να μειωθούν σημαντικά, αν όχι να εξαλειφθούν εντελώς. Αυτός ο αναπροσανατολισμός θα αντανακλούσε ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αλλά αν η Τράπεζα θέλει στα σοβαρά να επιτύχει την σειρά των αναπτυξιακών της στόχων, δεν μπορεί να το κάνει χωρίς να αντιμετωπίσει πρώτα την κλιματική αλλαγή. Ευτυχώς, η ιστορία παρέχει ένα χρήσιμο μοντέλο για αυτού του είδους την συνολική μεταρρύθμιση.

Η ΚΡΙΣΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Η Τράπεζα έχει υποστεί μια γενική επανεφεύρεση μια φορά στο παρελθόν, υπό την ηγεσία του Robert McNamara, ο οποίος παραιτήθηκε από την θέση του Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ το 1968 για να αναλάβει την προεδρία της Τράπεζας. Εν μέσω του πολέμου του Βιετνάμ, ο McNamara μεταμόρφωσε [25] την Τράπεζα από έναν μικρό, υποτονικό οργανισμό που επικεντρωνόταν στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση στην Ευρώπη, στον κορυφαίο οργανισμό διεθνούς ανάπτυξης στον κόσμο. Ήταν υπό τον McNamara που η Παγκόσμια Τράπεζα ενστερνίστηκε για πρώτη φορά την αποστολή της εξάλειψης της φτώχειας και έγινε μια σημαντική δύναμη στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές. Το μοντέλο McNamara του θεμελιώδους μετασχηματισμού και του επαναπροσδιορισμού της αποστολής της Τράπεζας προσφέρει έναν οδικό χάρτη για τη μεταρρύθμιση της Παγκόσμιας Τράπεζας ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.

Το πρώτο βήμα είναι η επίσημη ανάδειξη της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής σε βασικό στοιχείο της αποστολής της Τράπεζας. Αυτό θα συνεπάγεται την ενίσχυση της συνεργασίας της με το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (Green Climate Fund, GCF) και άλλους φορείς που ασχολούνται με την χρηματοδότηση για το κλίμα. Τα δύο αυτά όργανα εξυπηρετούν διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές λειτουργίες -το GCF στοχεύει κυρίως στην κινητοποίηση της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα [26], ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παροχή δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα. Το δεύτερο βήμα είναι η εκπόνηση αυστηρών πρωτοκόλλων για τη μέτρηση και την ταξινόμηση των επενδύσεων που σχετίζονται άμεσα με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ιδίως εκείνων που αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και βοηθούν τις ευάλωτες κοινότητες να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το τρίτο βήμα είναι να μεγιστοποιηθεί το ποσό της χρηματοδότησης που μπορεί να διοχετευθεί στην χρηματοδότηση του κλίματος με την αναζήτηση πρόσθετων πόρων από τις κυβερνήσεις και με την αναδιάταξη των υφιστάμενων κεφαλαίων της Tράπεζας, κάτι που σύμφωνα με μελέτες μπορεί να γίνει χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο [27] η πιστοληπτική ικανότητα της Tράπεζας.

Καθώς ξεκινά αυτήν την θεμελιώδη μεταμόρφωση, η Παγκόσμια Τράπεζα θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να επανεκτιμήσει και άλλες πτυχές του υφιστάμενου μοντέλου λειτουργίας της. Η τρέχουσα προσέγγιση της Τράπεζας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη έργων που αφορούν συγκεκριμένο τόπο, όπως παρεμβάσεις για την βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης σε μια συγκεκριμένη περιοχή, μέσω διαλόγου με τις χώρες-μέλη. Αυτό το μοντέλο έχει ως στόχο να τοποθετήσει την Τράπεζα έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε χώρας, αλλά συχνά έχει επίσης οδηγήσει σε μια αποσπασματική προσέγγιση [28] της ανάπτυξης –κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την ευρύτερη θεσμική αλλαγή η οποία απαιτείται για την απεξάρτηση των οικονομιών από τον άνθρακα. Καθώς η Τράπεζα προετοιμάζεται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο της αντικατάστασης των δανειοδοτικών προγραμμάτων ανά χώρα με περιφερειακά προγράμματα και τη μετάβαση από παρεμβάσεις που βασίζονται σε έργα, προς μετασχηματιστικές, τομεακές δανειοδοτήσεις. Αυτή η προσέγγιση θα προσδιορίσει τις πιο σημαντικές και εκτεταμένες επενδύσεις σε ολόκληρες περιοχές και όχι σε μεμονωμένες χώρες και θα στοχεύει στον μετασχηματισμό ολόκληρων βιομηχανιών, ενεργειακών συστημάτων, και κοινοτικών υποδομών, αντί να κατασκευάζει μεμονωμένες δομές ή να χρηματοδοτεί παρεμβάσεις σε συγκεκριμένες περιοχές.

Η ηγεσία των ΗΠΑ θα είναι κρίσιμη για την υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων. Αν και η Παγκόσμια Τράπεζα λειτουργούσε πάντα ως πολυμερής οργανισμός, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας, διατηρούν αποφασιστική επιρροή [29] στον τρόπο λειτουργίας της. Σε συνεννόηση με τους εταίρους και συμμάχους της, οι οποίοι αποτελούν τους περισσότερους από τους άλλους μεγάλους μετόχους της Τράπεζας, η Ουάσινγκτον μπορεί να συμβάλει στον αναπροσανατολισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας προς την κατεύθυνση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής -και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Chinas-Next-Act-Sustainability-Technology/dp/0197...
[2] https://www.devex.com/news/yellen-hails-progress-on-world-bank-reform-bu...
[3] https://www.reuters.com/business/world-bank-says-president-malpass-step-....
[4] https://www.politico.com/news/2023/04/14/climate-change-debate-dividing-...
[5] https://www.eenews.net/articles/imf-world-bank-meet-as-calls-for-reform-...
[6] https://www.nrdc.org/bio/jake-schmidt/world-bank-needs-get-serious-about...
[7] https://www.worldbank.org/en/who-we-are
[8] https://www.worldbank.org/en/home#:~:text=Our%20Mission,prosperity%20in%....
[9] https://documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documen...
[10] https://www.heritage.org/europe/report/why-the-soviets-do-not-belong-the...
[11] https://www.worldbank.org/en/country/china/overview
[12] https://www.worldbank.org/en/news/statement/2022/03/02/world-bank-group-...
[13] https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/artic...
[14] https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2017/04/23/world-bank-an...
[15] https://www.washingtonexaminer.com/restoring-america/courage-strength-op...
[16] https://carnegieendowment.org/2020/01/15/why-is-world-bank-still-lending...
[17] https://thediplomat.com/2022/10/chinas-next-act-sustainability-and-techn...
[18] https://www.ft.com/content/4e974d8f-80c8-4ab6-a6d8-597e979787ba
[19] https://www.worldbank.org/en/topic/climatechange
[20] https://www.nrdc.org/bio/jake-schmidt/world-bank-needs-get-serious-about...
[21] https://www.worldbank.org/en/news/statement/2023/04/12/chair-s-statement...
[22] https://www.devex.com/news/exclusive-g-20-report-says-mdbs-are-holding-b...
[23] https://www.reuters.com/business/cop/cop-27-world-bank-tells-rich-countr...
[24] https://www.worldbank.org/en/about/annual-report/fiscal-year-data
[25] https://www.worldbank.org/en/archive/history/past-presidents/robert-stra...
[26] https://www.wilsoncenter.org/event/growing-ambition-role-green-climate-f...
[27] https://www.devex.com/news/exclusive-g-20-report-says-mdbs-are-holding-b...
[28] https://www.ft.com/content/4e974d8f-80c8-4ab6-a6d8-597e979787ba
[29] https://academic.oup.com/book/9499/chapter-abstract/156462859?redirected...

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/world/world-bank-failing-climate-change

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition