Οι νέοι πόλεμοι των κατασκόπων

Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν τελείωσε ποτέ. Αυτή είναι τουλάχιστον η άποψη του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Η πιο ξεκάθαρη ένδειξη ότι το Κρεμλίνο συνέχισε τον τιτάνιο αγώνα του κατά της Δύσης ακόμη και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μπορεί να φανεί στις δραστηριότητες των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών. Στις επιχειρήσεις τους και στην τεράστια εξουσία που ασκούν στην ρωσική κοινωνία, έχουν συνεχίσει από εκεί που σταμάτησαν οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες. Από το 1991, οι υπηρεσίες αυτές καθοδηγούνται από μια ρεβανσιστική στρατηγική για να κάνουν την Ρωσία και πάλι σπουδαία και να ανατρέψουν την μεταψυχροπολεμική υπό την ηγεσία των ΗΠΑ διεθνή τάξη. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία είναι η αιματηρή κατάληξη αυτής της στρατηγικής.

Ένας άνδρας απομακρύνεται κάτω από μια κάμερα ασφαλείας ακριβώς έξω από την Απαγορευμένη Πόλη στο Πεκίνο, στην Κίνα, τον Ιανουάριο του 2018. Damir Sagolj / Reuters
----------------------------------------------------------------

Η Κίνα επιδιώκει επίσης να αντιστρέψει το αποτέλεσμα του Ψυχρού Πολέμου. Με την «χωρίς όρια» συμμαχία που διακηρύχθηκε την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Πούτιν και ο ηγέτης της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, επιχειρούν να ανατρέψουν το διεθνές σύστημα -και στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα όργανα πληροφοριών τους για να το πετύχουν. Οι υπηρεσίες κατασκοπείας μπορούν να κάνουν αυτό που άλλοι κλάδοι της κυβέρνησης δεν μπορούν: να εκτελέσουν μη εγκεκριμένη εξωτερική πολιτική. Τόσο οι ρωσικές όσο και οι κινεζικές μυστικές υπηρεσίες το έπραξαν για την προώθηση των αναθεωρητικών τους στόχων, εκμεταλλευόμενες το πλεονέκτημα από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο αυτές ήταν αποσπασμένες από τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ώστε να βλάψουν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, να υπονομεύσουν τις Δυτικές δημοκρατίες, και να κλέψουν όσο το δυνατόν περισσότερα επιστημονικά και τεχνικά μυστικά.

ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΤΟΥ ΤΣΑΡΟΥ

Οι μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας θεωρούν τους εαυτούς τους ως τους άμεσους κληρονόμους της KGB. Παρόλο που η KGB διαλύθηκε το 1991, πολλοί από τους πρώην αξιωματικούς της και όλα τα τεχνικά μέσα, τα αρχεία, και ακόμη και οι πράκτορές της στην Δύση μεταφέρθηκαν στη νέα υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας, γνωστή πλέον ως FSB, και στην υπηρεσία εξωτερικών πληροφοριών, την SVR. Για χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες συνέχισαν να διαχειρίζονται πρώην σοβιετικούς πράκτορες στην Δύση, μεταξύ των οποίων ο αξιωματούχος αντικατασκοπείας της CIA, Aldrich Ames, και ο πράκτορας του FBI, Robert Hanssen. Ήταν μια συνηθισμένη επιχείρηση για την Ρωσία. Ο πρώτος διευθυντής της SVR, ο βετεράνος της KGB, Yevgeny Primakov, συνέχισε τις παραδόσεις της σοβιετικής υπηρεσίας πληροφοριών για τον εξαναγκασμό και τον εκβιασμό -τακτικές στις οποίες είχε πέσει και ο ίδιος θύμα ως νεαρός. Σύμφωνα με υλικό που είχε διακινηθεί λαθραία από τα αρχεία της KGB, ο Primakov είχε εκβιαστεί για να υπηρετήσει την υπηρεσία ενώ εργαζόταν ως δημοσιογράφος στη Μέση Ανατολή την δεκαετία του 1960. Ο ιδρυτής της FSB, Rem Krassilnikov, ήταν επίσης πρώην αξιωματικός της KGB και πιστός κομμουνιστής˙ το όνομα της συζύγου του, Ninel, ήταν Lenin ανάποδα. Σύμφωνα με έναν αποστάτη της FSB που δούλευε υπό τον Krassilnikov την δεκαετία του 1990, η FSB χρησιμοποιούσε τα ίδια εγχειρίδια εκπαίδευσης με την KGB, αλλά με τα ιδεολογικά τμήματα σχετικά με τον κομμουνισμό απλά ξεριζωμένα.

Υπάρχει και ο ίδιος ο Πούτιν, του οποίου η εμπειρία στην διεύθυνση εξωτερικών πληροφοριών της KGB διαμόρφωσε βαθιά την μετέπειτα πολιτική του σταδιοδρομία. Ενώ υπηρετούσε στην Δρέσδη, στην Ανατολική Γερμανία -ένα δευτερεύον θέατρο της KGB, καθώς η πραγματική δράση ήταν στο Ανατολικό Βερολίνο- ο Πούτιν έζησε από πρώτο χέρι την διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Ήταν, όπως είπε αργότερα, η μεγαλύτερη καταστροφή του εικοστού αιώνα. Ο Πούτιν αποκαλεί τον εαυτό του «Τσεκιστή», προς τιμήν της πρώιμης σοβιετικής μυστικής αστυνομίας, της Τσέκα, και είχε ένα άγαλμα του ιδρυτή της Τσέκα, Φέλιξ Ντζερζίνσκι, στο γραφείο του όταν ήταν διευθυντής της FSB. Μέχρι σήμερα, ο Πούτιν περπατάει με το πιστολέρο βάδισμα ενός άνδρα της FSB, με το αριστερό χέρι να αιωρείται, αλλά το δεξί να είναι ακίνητο δίπλα σε ένα αόρατο όπλο στο πλάι, για να δείχνει σε όλους ότι είναι εκπαιδευμένος.

Όπως πολλοί Ρώσοι, ο Πούτιν πάσχει από κάτι σαν σύνδρομο του ανθρώπινου μέλους-φάντασμα [στμ: το σύνδρομο του ανθρώπου που έχει χάσει ένα άκρο και νομίζει ότι ακόμα υπάρχει στην θέση του] από τότε που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Ως αποτέλεσμα, στην δεκαετία του 1990, δεν χρειάστηκε πολύ για να πειστεί ότι το ΝΑΤΟ ήταν εξ ορισμού εχθρικό προς τη Μόσχα. Οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες συνήθιζαν να αποκαλούν τις Ηνωμένες Πολιτείες «κύριο εχθρό» -και όταν κάποτε είσαι κύριος εχθρός, είσαι πάντοτε κύριος εχθρός. Στην δεκαετία του 1990, οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν, αν μη τι άλλο, πιο επιθετικές απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες απ' όσο ήταν η KGB κατά την μεταγενέστερη σοβιετική περίοδο. Τίποτα δεν εκτρέφει την επιθετικότητα όσο η ταπείνωση.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, η SVR χρησιμοποιούσε το Διαδίκτυο για την διάδοση παραπληροφόρησης με σκοπό την απαξίωση των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι αξιωματικοί της SVR που βρίσκονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες βομβάρδιζαν τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και τους πίνακες μηνυμάτων με θέματα κατευθείαν από το σενάριο της σοβιετικής προπαγάνδας, όπως η [υποτιθέμενη] μυστική ρατσιστική ατζέντα της αμερικανικής κυβέρνησης και η παράνομη ανάπτυξη βιολογικών όπλων. Κάποια στιγμή γύρω στο 1996, Ρώσοι χάκερ υποκίνησαν μια μαζική παραβίαση ευαίσθητων κυβερνητικών βάσεων δεδομένων των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της NASA και του Πενταγώνου.

Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες δεν κάθονταν με σταυρωμένα χέρια, φυσικά. Καθώς η οικονομία της Ρωσίας βυθιζόταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η CIA κατάφερε να προσελκύσει μερικούς πολύτιμους Ρώσους νεοσύλλεκτους που πρόδωσαν -για μετρητά- τους κατασκόπους τους και απώθησαν τις επιχειρήσεις πληροφοριών της Μόσχας κατά της Δύσης. Αλλά μετά ήρθε η 11η Σεπτεμβρίου.

ΤΥΦΛΩΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Αρχικά, φάνηκε ότι ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για μια επανεκκίνηση, μια ευκαιρία για μεγαλύτερη συνεργασία των αμερικανο-ρωσικών μυστικών υπηρεσιών. Μετά την πρώτη του συνάντηση με τον Πούτιν το 2001, ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζορτζ Μπους [ο νεότερος], σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «μπόρεσε να αισθανθεί την ψυχή του» και τον θεώρησε αξιόπιστο. Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας συνεργάστηκαν αρχικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Αλλά σύμφωνα με αξιωματούχους της CIA, ο μήνας του μέλιτος των αμερικανο-ρωσικών μυστικών υπηρεσιών μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήταν βραχύβιος, δίνοντας την θέση του σε μια εποχή μυστικής ρωσικής επιθετικότητας. Εν τω μεταξύ, η Ουάσινγκτον έκανε τα στραβά μάτια. Καθ' όλη την διάρκεια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, η αμερικανική κυβέρνηση διέθεσε συντριπτικούς πόρους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας εις βάρος των προσπαθειών αντιμετώπισης των απειλών από αναζωογονημένες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα.

Το ίδιο έκαναν και πολλοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου. Σύμφωνα με έκθεση της κοινοβουλευτικής επιτροπής πληροφοριών και ασφάλειας του 2020, η βρετανική υπηρεσία ασφαλείας MI5 αφιέρωσε το εντυπωσιακό 92% των εργασιών της στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας το 2006. Αυτό ήταν το ίδιο έτος που ένας πρώην αξιωματικός της FSB, ο Alexander Litvinenko, δολοφονήθηκε στο Λονδίνο με ραδιενεργό πολώνιο. Αργότερα, μια βρετανική δημόσια έρευνα διαπίστωσε ότι ο ίδιος ο Πούτιν είχε πιθανότατα εγκρίνει την δολοφονία, όπως και ο τότε επικεφαλής της FSB, Nikolai Patrushev, ένας άλλος βετεράνος της KGB, ο οποίος τώρα συμμετέχει στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Πούτιν. Δεν υπάρχουν αντίστοιχα δημόσια στοιχεία σχετικά με το πώς οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών μοίρασαν την προσοχή και τους πόρους τους μεταξύ της αντιτρομοκρατίας και άλλων προτεραιοτήτων μετά την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά οι αξιωματικοί των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών από τους οποίους πήρα συνέντευξη δήλωσαν ότι η αντιτρομοκρατία αποτελούσε την συντριπτική εστίαση της αμερικανικής κοινότητας πληροφοριών. Μέχρι και το 2017, η αντιτρομοκρατία εξακολουθούσε να αποτελεί το κορυφαίο κονδύλι του προϋπολογισμού του Γραφείου του Διευθυντή Εθνικών Πληροφοριών των ΗΠΑ.

Η ιδιοφυΐα του Πούτιν ήταν να αποκρύψει από τις Δυτικές δυνάμεις μετά την 11η Σεπτεμβρίου ότι, αν και συνεργαζόταν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, χρησιμοποιούσε επίσης τις μυστικές του υπηρεσίες για να εδραιώσει το αυταρχικό του καθεστώς και να μετατρέψει την Ρωσία ξανά σε μεγάλη δύναμη. Στο εσωτερικό, φίμωσε την διαφωνία, συνέτριψε τον ελεύθερο Τύπο, και εξόντωσε τους αντιπάλους του, ακολουθώντας την σταλινική παράδοση του «κανένας άνθρωπος, κανένα πρόβλημα». Στο εγγύς και στο απώτερο εξωτερικό της Ρωσίας, ο Πούτιν προσπάθησε να αποτρέψει την επέκταση του ΝΑΤΟ και να περιορίσει αυτό που θεωρούσε αμερικανική υπονόμευση στην ανατολική Ευρώπη, εισβάλλοντας στην Γεωργία το 2008, στην Κριμαία το 2014, και στην υπόλοιπη Ουκρανία το 2022. Η επέκταση του ΝΑΤΟ τροφοδότησε τους φόβους του Πούτιν για την Δυτική ανατροπή, αλλά είναι ευφάνταστο να υποθέσουμε ότι χωρίς την διεύρυνση της συμμαχίας η Ρωσία θα ήταν ένας ειρηνικός ή υπεύθυνος παίκτης στην παγκόσμια πολιτική. Ο Πούτιν έχει διοικήσει την Ρωσία ως ένα μιλιταριστικό μαφιόζικο καθεστώς.

Από τότε που ανέβηκε στην εξουσία πριν από τρεις δεκαετίες, ο Πούτιν έχει μετατρέψει τις υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών της Ρωσίας σε ένα εικονικό κράτος μέσα στο κράτος. Βασίζεται σε μια κλίκα τσεκιστών siloviki, ή «ανθρώπων της δύναμης», οι οποίοι έχουν κατασκοπευτικό και στρατιωτικό υπόβαθρο και ασκούν δυσανάλογη επιρροή στο αστυνομικό καθεστώς του. Σύμφωνα με γνώστες της CIA, η συντριπτική πλειονότητα των τεχνοκρατών του Κρεμλίνου που διοικούν την οικονομία της Ρωσίας το 2020 είχαν τέτοιο υπόβαθρο.

Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι η στρατηγική και η τακτική της Ρωσίας προέρχονται κατευθείαν από το σοβιετικό εγχειρίδιο, αν και είναι ανανεωμένη για την εποχή του κυβερνοχώρου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η ψηφιακή διασυνδεσιμότητα παρέχουν νέα μέσα για παλαιότερους σκοπούς, δίνοντας στις ρωσικές κατασκοπευτικές υπηρεσίες δυνατότητες που η KGB θα μπορούσε μόνο να ονειρευτεί. Ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει μια ποικιλία μυστικών ενεργειών για να υπονομεύσει τους αντιπάλους του στην Δύση. Έχει παρέμβει σε Δυτικές δημοκρατικές εκλογές, με πιο εντυπωσιακή την προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ το 2016, διατηρώντας μια σοβιετική παράδοση που χρονολογείται τουλάχιστον από το 1948. Ο Πούτιν διατήρησε επίσης ζωντανή την σοβιετική πρακτική της ανάπτυξης «παράνομων» μυστικών πρακτόρων σε Δυτικές χώρες, ορισμένοι από τους οποίους συνελήφθησαν και αντηλλάγησαν [για να γυρίσουν] πίσω στη Μόσχα σε ανταλλαγές κατασκόπων που θυμίζουν εκείνες του Ψυχρού Πολέμου του περασμένου αιώνα.

Παρόλο που ο Πούτιν έχει ενθαρρύνει την ιδέα ότι είναι ένας αριστοτέχνης κατάσκοπος, στην πραγματικότητα έχει προεδρεύσει σε μια σειρά από αποτυχίες των μυστικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα, το 2010 το FBI και η CIA εξιχνίασαν ένα δίκτυο Ρώσων λαθρομεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το έκαναν αυτό προσλαμβάνοντας έναν αξιωματικό-κλειδί μέσα στο πρόγραμμα παράνομων της SVR, ο οποίος τροφοδοτούσε την Ουάσινγκτον με μυστικά. Αλλά η μεγαλύτερη αποτυχία των πληροφοριών του Πούτιν προηγήθηκε της απόφασής του να εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Οι αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες συνέθεσαν με επιτυχία τα πολεμικά σχέδια του Πούτιν και τα αποκάλυψαν στον κόσμο, αφαιρώντας του έτσι την δυνατότητα να επινοεί προσχήματα για την εισβολή.

Αν ποτέ καταστεί δυνατό να δούμε τις πληροφορίες που δόθηκαν στον Πούτιν κατά την προετοιμασία του πολέμου στην Ουκρανία, δεν θα ήταν έκπληξη να διαπιστώσουμε ότι αυτές επιβεβαίωναν, αντί να διαψεύδουν, την υπερεκτίμηση της στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας. Υπάρχει ελάχιστο περιθώριο για να ειπωθεί η αλήθεια στην αυλή του Πούτιν, όπως ακριβώς υπήρχε και στην αυλή του Στάλιν. Ο δολοφονικός χαρακτήρας της διακυβέρνησης του Πούτιν εγγυάται ότι του παρέχονται συκοφαντικές πληροφορίες. Από την έναρξη του πολέμου, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες υπέστησαν μια σειρά από επιχειρησιακές αποτυχίες, συμπεριλαμβανομένης της διάλυσης των κατασκοπευτικών δικτύων τους στη Νορβηγία, την Σουηδία, και την Σλοβενία.

ΟΧΙ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΠΑΛΑΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΙΑΣ

Όπως η Ρωσία, έτσι και η Κίνα εκμεταλλεύτηκε τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για να προωθήσει τα συμφέροντά της. Σύμφωνα με αξιωματικούς της CIA με βαθιά γνώση της Κίνας, η κύρια πολιτική υπηρεσία πληροφοριών του Πεκίνου, το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας (Ministry of State Security, MSS), κήρυξε πόλεμο στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες το 2005. Από τότε, ενώ η Ουάσινγκτον αναλώθηκε στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, το MSS χρησιμοποίησε τους καλύτερους πόρους του και τους αξιωματικούς του στην αμερικανική κυβέρνηση και τις αμερικανικές εταιρείες, κλέβοντας όσο το δυνατόν περισσότερα επιστημονικά και τεχνικά μυστικά για να ενισχύσει την οικονομία της Κίνας και την στρατιωτική της ισχύ. Οι εσωτερικές διαβουλεύσεις του MSS από εκείνη την εποχή χαρακτηρίζονταν από ευθυμία για το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν βυθισμένες στη Μέση Ανατολή και αδιαφορούσαν για τις μυστικές επιτυχίες της Κίνας.

Η επίθεση του MSS στις Ηνωμένες Πολιτείες σύντομα απέδωσε καρπούς. Το 2010, η κινεζική υπηρεσία κατασκοπείας διέλυσε ένα σημαντικό δίκτυο της CIA στην Κίνα, οδηγώντας στην δολοφονία ή την φυλάκιση περισσότερων από δώδεκα αμερικανικών πηγών, σύμφωνα με ερευνητική έκθεση που δημοσιεύθηκε από τους New York Times. Παραμένει ασαφές πώς ακριβώς οι κινεζικές μυστικές υπηρεσίες παραβίασαν το δίκτυο της CIA, αλλά η ζημιά ήταν αναμφισβήτητη. Δέκα χρόνια αργότερα, ένας αξιωματούχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών με γνώση από πρώτο χέρι εκείνων των γεγονότων μού είπε ότι η CIA δεν είχε ακόμη ανακάμψει στην Κίνα.

Από τότε που ο Σι ανέβηκε στην εξουσία, η επίθεση των μυστικών υπηρεσιών της Κίνας κατά της Δύσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, ειδικότερα, έχει αυξηθεί σημαντικά. Η αποστολή των κινεζικών μυστικών υπηρεσιών είναι να εκτελέσουν τη υψηλή στρατηγική του Σι: να καταστήσουν την Κίνα την πρώτη στρατιωτική και οικονομική δύναμη στον κόσμο και να αντιστρέψουν το υπάρχον τεχνολογικό τοπίο, καθιστώντας τις άλλες χώρες εξαρτημένες από την κινεζική τεχνολογία αντί της αμερικανικής. Οι κινεζικές υπηρεσίες κατασκοπείας χρησιμοποιούν μια προσέγγιση «ολόκληρης της κοινωνίας» (whole of society approach ) για την συλλογή πληροφοριών: συλλέγουν πληροφορίες για τον άνθρωπο, τον κυβερνοχώρο, και τα σήματα (χρησιμοποιώντας μπαλόνια και προφανώς μια βάση υποκλοπών στην Κούβα), ενώ αξιοποιούν επίσης δημόσια διαθέσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μέσω μιας σειράς δρακόντειων νόμων περί εθνικής ασφάλειας που ψηφίστηκαν υπό τον Σι, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα υποχρεώνει επίσης τις κινεζικές επιχειρήσεις να συνεργάζονται με τις υπηρεσίες πληροφοριών όποτε τους ζητηθεί, συγχωνεύοντας έτσι την κατασκοπεία με την αγορά. Το αποτέλεσμα είναι ένα κινεζικό μερκαντιλιστικό απολυταρχικό μοντέλο που δεν υπάρχει αντίστοιχό του στην Δύση. Το ΚΚΚ χρησιμοποιεί τα προγράμματα ταλέντων και τις πολιτιστικές ανταλλαγές για κατασκοπεία με άλλο όνομα. Το Πεκίνο εκμεταλλεύεται επίσης τις κινεζικές κοινότητες στις Δυτικές χώρες, πιέζοντάς τες να δώσουν πληροφορίες, συχνά εκβιάζοντάς τες ή απειλώντας μέλη της οικογένειάς τους στην Κίνα.

Υπό τον Σι, η Κίνα έχει γίνει ο κυριότερος κυβερνοκλέφτης στον κόσμο, κλέβοντας περισσότερα προσωπικά και επιχειρηματικά δεδομένα από τους Αμερικανούς από όλες τις άλλες χώρες μαζί, σύμφωνα με το FBI. Το 2021, το FBI ανέφερε ότι ξεκινούσε κάθε 12 ώρες μια νέα έρευνα αντικατασκοπείας που σχετιζόταν με την Κίνα. Και τον Ιούλιο του 2023, η κοινοβουλευτική επιτροπή πληροφοριών και ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει διεισδύσει σε κάθε τομέα της βρετανικής οικονομίας.

Φράσεις όπως «αμερικανοκινεζικός ανταγωνισμός» δεν ανταποκρίνονται στην άσχημη πραγματικότητα. Όπως και οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, οι κινεζικές υπηρεσίες πληροφοριών ανταγωνίζονται σύμφωνα με θεμελιωδώς διαφορετικούς κανόνες από εκείνους που ακολουθούνται από τις αντίστοιχες Δυτικές. Σε αντίθεση με τις αμερικανικές ή τις ευρωπαϊκές κατασκοπευτικές υπηρεσίες, το MSS δεν υπόκειται στο κράτος δικαίου ή σε ανεξάρτητη πολιτική εποπτεία. Επίσης, το MSS δεν λογοδοτεί δημοσίως στους Κινέζους πολίτες ούτε ελέγχεται από έναν ελεύθερο Τύπο. Αυτές οι διαφορές σημαίνουν ότι δηλώσεις όπως «όλα τα κράτη κατασκοπεύουν», που συχνά χρησιμοποιούνται για να προεξοφλήσουν την κινεζική κατασκοπεία, είναι επικίνδυνα παραπλανητικές. Το γεγονός ότι όλοι οι στρατοί έχουν όπλα δεν σημαίνει ότι είναι ίδιοι. Σε αντίθεση με τις Δυτικές υπηρεσίες, υπάρχουν λίγοι ουσιαστικοί περιορισμοί στις κινεζικές ή ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών. Στην πραγματικότητα, οι κινεζικές και οι ρωσικές υπηρεσίες περιορίζονται μόνο από την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα -πώς μπορούν να ξεφύγουν. Οι Δυτικές κυβερνήσεις και το κοινό πρέπει να αφυπνιστούν απέναντι σε αυτή την απειλή.

ΠΑΛΙΕΣ ΕΧΘΡΕΣ, ΝΕΑ ΟΠΛΑ

Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Σοβιετική Ένωση εκβιομηχάνισαν την συλλογή πληροφοριών, χρησιμοποιώντας υπολογιστές για να επιτίθενται η μια στην κρυπτολογία της άλλης. Η κατασκοπεία μετακινήθηκε από την ξηρά, βαθιά κάτω από την θάλασσα, στην στρατόσφαιρα, και στην συνέχεια ακόμη και στο διάστημα. Σήμερα, οι Δυτικές κυβερνήσεις βρίσκονται σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο με την Ρωσία και την Κίνα, ο οποίος μετασχηματίζει και πάλι την φύση της κατασκοπείας. Αυτός ο νέος ψυχρός πόλεμος δεν είναι επανάληψη του προηγούμενου, αλλά έχει συνέχειες και ομοιότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας έντονης ασυμμετρίας στην σύγκρουση των μυστικών υπηρεσιών Ανατολής-Δύσης. Ήταν κολοσσιαία δύσκολο για τις Δυτικές μυστικές υπηρεσίες να συλλέξουν αξιόπιστες πληροφορίες για τα κλειστά αστυνομικά κράτη πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα˙ τώρα είναι ακόμη πιο δύσκολο για αυτές να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στην Ρωσία ή την Κίνα, με τα οργουελιανά συστήματα εσωτερικής παρακολούθησης. Εν τω μεταξύ, είναι σχετικά εύκολο για την Ρωσία και την Κίνα να κλέβουν μυστικά από τις ανοιχτές, ελεύθερες, και δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης, όπως ακριβώς ήταν και για τους Σοβιετικούς πριν από αυτές.

Αλλά οι ομοιότητες μεταξύ αυτής της σύγκρουσης των υπερδυνάμεων και της προηγούμενης δεν πρέπει να μας τυφλώνουν για τις διαφορές τους. Το τεράστιο οικονομικό βάρος και η ενσωμάτωση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία την διαφοροποιούν από την Σοβιετική Ένωση. Το σημερινό πληροφοριακό τοπίο είναι επίσης πολύ διαφορετικό από εκείνο ακόμη και του πρόσφατου παρελθόντος. Οι εμπορικές δορυφορικές εταιρείες, για παράδειγμα, προσφέρουν τώρα δυνατότητες που μέχρι πρόσφατα ήταν προνόμιο των κυβερνήσεων. Οι πληροφορίες ανοικτών πηγών και οι εμπορικές πληροφορίες μετασχηματίζουν την εθνική ασφάλεια. Στον τελευταίο Ψυχρό Πόλεμο, περίπου το 80% των πληροφοριών των ΗΠΑ προέρχονταν από μυστικές πηγές, ενώ το 20% προερχόταν από ανοικτές πηγές. Σήμερα, οι αναλογίες αυτές πιστεύεται ότι έχουν αντιστραφεί. Το μέλλον των Δυτικών πληροφοριών δεν βρίσκεται στις κυβερνήσεις αλλά στον ιδιωτικό τομέα. Η πρόκληση για τις Δυτικές κυβερνήσεις είναι να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των εμπορικών παρόχων πληροφοριών. Αυτό θα απαιτήσει νέες συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Ωστόσο, αυτό που χρειάζονται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο οι Δυτικές κυβερνήσεις είναι η φαντασία όταν πρόκειται για την συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα κλειστά αστυνομικά κράτη. Η φαντασία είναι αυτό που οδήγησε την CIA να αναπτύξει αεροπλάνα U-2 μεγάλου ύψους, τα οποία ήταν ικανά να κατασκοπεύουν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, όταν άλλες μέθοδοι ήταν αδύνατες. Παρόμοια φαντασία χρειάζεται σήμερα σε τομείς που βρίσκονται στην αιχμή της εθνικής ασφάλειας, όπως η συλλογή πληροφοριών από ανοικτές πηγές, η χρήση της μηχανικής μάθησης και της τεχνητής νοημοσύνης, και η κβαντική πληροφορική. Αυτά θα είναι τα όπλα του ψυχρού πολέμου αυτού του αιώνα -και αυτά που θα καθορίσουν την έκβασή του.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Spies-Epic-Intelligence-Between-East/dp/1668000695
Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/china/russia-china-intelligence-new-spy-w...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition