Η Αναπόφευκτη Υπερδύναμη

Για αυτούς που έχουν δανειστεί, οι πιστωτές μπορούν να μοιάζουν σαν δικτάτορες. Κυβερνήσεις που βρίσκονται σε δημοσιονομικό πρόβλημα συχνά απευθύνονται σαν ικέτες στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο ενεργώντας κατ’ εντολήν των δικών του πιστωτών επιβάλλει συχνά σκληρά μέτρα στους δανειζόμενους. Μετά την οικονομική κρίση στην Ασία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Κλίντον για εμπορικά θέματα, Μίκι Κάντορ αποκάλεσε το ΔΝΤ «πολιορκητικό κριό» επειδή βοήθησε στο άνοιγμα των ασιατικών αγορών στα αμερικανικά προϊόντα.
Στη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ, το 1956, οι ΗΠΑ απείλησαν να διακόψουν προς τη Βρετανία χρηματοδοτήσεις τις οποίες οι εγγλέζοι χρειάζονταν απελπισμένα εάν δεν αποσύρονταν άμεσα οι βρετανικές δυνάμεις από τη διώρυγα του Σουέζ. Ο Χάρολντ Μακμίλλαν, ως υπουργός Οικονομικών τότε, πρωτοστάτησε στα τελικά εξευτελιστικά στάδια αυτής της κρίσης, την οποία αργότερα αποκάλεσε ως «τον τελευταίο στεναγμό μιας φθίνουσας δύναμης». Και πρόσθεσε, «ίσως σε 200 χρόνια οι ΗΠΑ αντιληφθούν πώς αισθανόμαστε τώρα».
Μήπως έρχεται αυτή η ώρα, καθώς η Κίνα τείνει να καταλάβει την θέση των ΗΠΑ στην κορυφή; Αυτό είναι ένα ουσιώδες ερώτημα, κι όμως δεν έχει εκληφθεί ακόμα σοβαρά από τις ίδιες τις ΗΠΑ. Εκεί κυριαρχεί ακόμη αυτή η διαδεδομένη έπαρση: Η οικονομική υπεροχή των ΗΠΑ δεν μπορεί να απειληθεί στα σοβαρά γιατί είναι οι ΗΠΑ εκείνες που κινδυνεύουν και άρα, αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπίσουν την πρόκληση και τελικά δεν θα χάσουν. Όμως, η Κίνα βρίσκεται ήδη καθοδόν να γίνει μια οικονομική υπερδύναμη και οι ΗΠΑ μπορεί να χρειαστεί να μοιραστούν την παγκόσμια σκηνή στο μέλλον. Αλλά, όπως επιμένουν οι επαρμένοι, η κινεζική απειλή δεν είναι ούτε τόσο άμεση, ούτε τόσο μεγάλη ούτε τόσο πολύπλευρη ώστε να εκδιώξει τις ΗΠΑ από την πρωτοπορία
Έτσι, ο οικονομολόγος Barry Eichengreen στο πρόσφατη ιστορική μελέτη του για τα διαφορετικά συναλλαγματικά αποθέματα υπό τον τίτλο «Exorbitant Privilege» υποστηρίζει ότι «τα καλά νέα είναι ότι η μοίρα του δολαρίου είναι στα δικά μας χέρια, όχι στων κινέζων». Και το Δεκέμβριο του 2010, ο Λάρυ Σάμερς, όταν αποχωρούσε από τη θέση του οικονομικού συμβούλου του προέδρου Ομπάμα δήλωσε ότι «οι προβλέψεις για την πτώση της Αμερικής είναι τόσο παλιές όσο και η δημοκρατία μας. Αλλά μας βοηθούν στο να προβούμε στην απαραίτητη ανανέωση που απαιτεί κάθε γενιά αμερικανών. Σας δηλώνω ότι όσο θα ανησυχούμε για το μέλλον, τόσο το μέλλον θα είναι καλύτερο. Έχουμε τις προκλήσεις μας. Αλλά έχουμε επίσης και την πιο ευέλικτη και δυναμική επιχειρηματική κοινότητα που έχει ποτέ εμφανιστεί στον κόσμο». Με άλλα λόγια, αν οι ΗΠΑ μπορέσουν να τακτοποιήσουν την δική τους οικονομία, μπορούν και να αποκεφαλίσουν την κινεζική απειλή.
Αλλά, τέτοιες απόψεις υποτιμούν την πιθανότητα να είναι η Κίνα οικονομικά κυρίαρχη σε 20 χρόνια. Και αποκαλύπτουν μια μονομερή, αμερικανοκεντρική αντίληψη: Ότι η παγκόσμια κυριαρχία εξαρτάται κυρίως από τις αμερικανικές ενέργειες και όχι από τις ενέργειες της Κίνας. Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού εξαρτάται μάλλον περισσότερο από την Κίνα.