Η Ελλάδα, το Ευρώ και ο Τρίτος Δρόμος για την Ευρώπη

Αλλά δεν είναι πολύ αργά για να τεθεί η επιλογή της ελεγχόμενης πτώχευσης πίσω στο τραπέζι των συζητήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη τα λάθη πολιτικής για την οποία η Γαλλία και η Γερμανία έχουν την ευθύνη –ξεκινώντας από την καταπάτηση του αρχικού καθεστώτος για έλλειμμα και καταλήγοντας στα εμπόδια που τέθηκαν για μια λογική αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας - πρέπει να πληρώσουν με κάποιο τρόπο. Και θα το κάνουν, με τη μορφή των χαμηλών επιτοκίων για τα χρήματα που έχουν ήδη δανείσει στις αδύναμες οικονομίες αλλά και με τη μορφή των πρόσθετων κεφαλαίων που χρειάζονται να διοχετεύσουν στις δικές τους τράπεζες για την κάλυψη του κόστους των επισφαλών δανείων τους προς την Ελλάδα και πιθανόν και άλλα κράτη. Αυτό θα τους κοστίσει πολύ, αλλά λιγότερο από το να διοχετεύσουν κι άλλα πολύτιμα κεφάλαια προκειμένου να αποφευχθεί μια χρεοκοπία. Και σίγουρα θα είναι κάτι φθηνότερο από την ολοκλήρωση της δημοσιονομικής ένωσης.

ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ ΕΣΧΑΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Μέρος της τέχνης της διαχείρισης μιας οικονομικής κρίσης είναι η διάκριση των υπό πτώχευση ιδρυμάτων από εκείνα που δεν έχουν ρευστότητα. Τα χρέη των αφερέγγυων ιδρυμάτων θα πρέπει να αναδιαρθρωθούν, ενώ οι οργανισμοί που δεν διαθέτουν ρευστότητα θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν με νέα κεφάλαια. Όπως μια χώρα με δικό της νόμισμα, η ευρωζώνη χρειάζεται ένα δανειστή έσχατης ανάγκης. Το κλειδί, όμως, θα είναι να εξασφαλιστεί ότι δεν θα γίνει δανειστής πρώτη ανάγκης, καθώς αυτό θα αφαιρούσε κάθε κίνητρο για τα κράτη και τις τράπεζες να διαχειριστούν τις υποθέσεις τους με υπευθυνότητα.

Έχοντας εισέλθει το 2007στην πιστωτική κρίση χωρίς ένα σωστά μελετημένο σχέδιο για το πώς ένας δανειστής έσχατης ανάγκης θα μπορούσε να λειτουργήσει, η ευρωζώνη έπρεπε να δημιουργήσει μια σχετική πολιτική στα πεταχτά. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρείχε στις τράπεζες άφθονη ρευστότητα από την αρχή της κρίσης, αλλά αυτό πραγματικά θα έπρεπε να είχε γίνει μαζί με μια ολοκληρωμένη εποπτεία των τραπεζών σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Αντ 'αυτού, η εποπτεία ήταν κατακερματισμένη και, σε κάποιο βαθμό, εξακολουθεί να είναι. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει επίσης βοηθήσει στη χρηματοδότηση κυβερνήσεων που βρίσκονται σε πρόβλημα – πρώτα την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, στη συνέχεια την Ιταλία και την Ισπανία - με την εξαγορά των ομολόγων τους. Ήλπιζε ότι αυτό θα αύξανε την αξία των ομολόγων και καθιστούσε ευκολότερο για τις κυβερνήσεις να εκδώσουν νέες. (Δεδομένου ότι τα ομόλογα έχουν αγοραστεί στην αγορά, αυτό δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το να δίνεις στις κυβερνήσεις μετρητά.)

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ένιωθε άβολα με αυτό το ρόλο, επειδή δεν πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να τυπώνουν χρήμα για να μειώσουν τα ελλείμματά τους. Έτσι, οι χώρες της ευρωζώνης αποφάσισαν στη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου ότι το έργο αυτό θα πρέπει να μεταφερθεί στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ένα νέο «μαύρο» ταμείο το οποίο συστάθηκε για να βοηθήσει στη διαχείριση της κρίσης. Παράλληλα, συμφώνησαν να επεκτείνουν το μέγεθος του μηχανισμού, δίνοντάς του τις απαραίτητες εξουσίες για να παρέχει χρήματα σε τράπεζες με προβλήματα ρευστότητας, όπως επίσης δίνοντάς του τη δυνατότητα να παρέχει πιστώσεις έκτακτης ανάγκης στις κυβερνήσεις που δεν βρίσκονται σε πλήρη προγράμματα διάσωσης.

Αλλά αυτό δεν έχει έβαλε ένα τέλος στη συζήτηση για το ποια είναι η καλύτερη πολιτική αντιμετώπισης τέτοιων κρίσεων. Ο Willem Buiter, επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup, μεταξύ άλλων, υποστήριξε ότι παρά την επέκταση στα 440 δισεκατομμύρια ευρώ, το EFSF είναι ακόμη πολύ μικρό για να χειριστεί την πλήρη διάσωση της Ιταλίας και της Ισπανίας. Αν και αυτό είναι αλήθεια, ένας δανειστής έσχατης ανάγκης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μόνιμο στήριγμα έτσι κι αλλιώς. Η Ιταλία και η Ισπανία θα μπορούσαν να λύσουν τα δικά τους προβλήματα, αν είχαν την πολιτική βούληση να σφίξουν το ζωνάρι τους. Πλήρεις διασώσεις θα είναι αναγκαίες μόνον εάν αποφύγουν αυτή την ευθύνη.

Το EFSF θα αντικατασταθεί στα μέσα του 2013 από ένα νέο Ταμείο διάσωσης που ονομάζεται Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (European Stability Mechanism, ESM), και θα είναι ένας μόνιμος μηχανισμός. Σε ένα σημαντικό θέμα, το ESM θα είναι καλύτερο από το EFSF: θα κάνει απαραίτητη την διάκριση μεταξύ της αφερέγγυας και της μη έχουσας ρευστότητα κυβέρνησης, όταν προβαίνει σε δάνεια. Στην περίπτωση των αφερέγγυων κυβερνήσεων, το χρέος που διακρατείται από πιστωτές του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί ώστε να καταστούν τα χρέη των κυβερνήσεων βιώσιμα. Κρίμα που αυτός ο μηχανισμός δεν έχει ξεκινήσει εδώ και δύο περίπου χρόνια.

Ο ΤΡΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

Με δεδομένες αυτές τις πολυπλοκότητες, πολλοί ευρωσκεπτικιστές πιστεύουν ότι θα ήταν καλύτερο να εγκαταλειφθεί το ευρώ συνολικά. Αλλά αυτό είναι μια κακή ιδέα. Η νομισματική ένωση μπορεί να είχε μια πρόωρη ανάπτυξη, αλλά κανείς δεν έχει καταλήξει σε έναν τρόπο να γυρίζει το ποτάμι προς τα πίσω. Εάν η Αθήνα αποφασίσει ποτέ να επαναφέρει την δραχμή, για παράδειγμα, οι άνθρωποι θα αποσύρουν αμέσως τα ευρώ τους από τις ελληνικές τράπεζες, προκαλώντας την κατάρρευση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας πριν ακόμη κυκλοφορήσει το νέο νόμισμα. Καταθέτες σε άλλες αδύναμες χώρες θα κάνουν ανάληψη των χρημάτων τους από τις τράπεζες των χωρών αυτών, προκαλώντας μια αλυσίδα κατάρρευσης και μια βαθιάς ύφεσης. Υπάρχει μια άλλη επιλογή: η πειθαρχία στην αγορά μαζί σκληρή αλληλεγγύη. Το φάρμακο τούτο θα είναι δύσκολο να το καταπιεί κανείς, αλλά στο τέλος, αυτό θα οδηγήσει σε μια πιο υγιή Ευρώπη.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/136505/hugo-dixon/can-europes-div...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.