Γιατί δεν θα γίνει πραξικόπημα κατά του Ζαρντάρι στο Πακιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί δεν θα γίνει πραξικόπημα κατά του Ζαρντάρι στο Πακιστάν

Η αντιπαράθεση μεταξύ των τριών ισχυρών της χώρας
Περίληψη: 

Οι μέρες του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος του Πακιστάν στην εξουσία είναι μετρημένες. Αλλά πιθανότατα δεν θα πέσει από ένα πραξικόπημα, δεδομένου του αδιεξόδου μεταξύ του στρατού, της δικαιοσύνης και των πολιτών. Αντ' αυτού, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι η κυβέρνηση θα προκηρύξει πρόωρες γενικές εκλογές, που θα φέρουν μια νέα ομάδα πολιτικών στο προσκήνιο.

Ο GEORGE FULTON είναι βρετανός δημοσιογράφος ο οποίος εργάστηκε ως συντάκτης και ανταποκριτής στο Πακιστάν από το 2002 ως το 2011.

Οι τρεις πυλώνες του Πακιστανικού κράτους - ο στρατός, η κυβέρνηση και το δικαστικό σώμα - έχουν εμπλακεί σε μια ιδιότυπη ισοπαλία. Είναι η γνωστή περίπτωση: τρεις ένοπλοι, με όπλα και στα δύο χέρια, στοχεύουν φοβισμένα ο ένας τον άλλο, χωρίς κανένας να θέλει να κάνει την πρώτη κίνηση. Όπως κάθε καλός γνώστης των γουέστερν ξέρει, αυτός που πυροβολεί πρώτος είναι σε μειονεκτική θέση από τακτικής απόψεως. Ο δεύτερος που αδειάζει το όπλο του συνήθως κερδίζει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στο Πακιστάν έχουν γίνει πολλές πολιτικές μηχανορραφίες τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κανένας μοιραίος πυροβολισμός.

Η σημερινή κρίση άρχισε τον Οκτώβριο, όταν ένας Αμερικανός επιχειρηματίας πακιστανικής καταγωγής, ο Mansoor Ijaz, ισχυρίστηκε ότι του ζητήθηκε να παραδώσει μια μυστική επιστολή στον αμερικανό ναύαρχο Μάικ Μάλεν, εξ ονόματος της κυβέρνησης του Πακιστάν. Το ανώνυμο σημείωμα ζητούσε την αμερικανική προστασία από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που η πακιστανική κυβέρνηση φοβόταν ότι ήταν προ των πυλών. Σε αντάλλαγμα, η Ισλαμαμπάντ προσφέρθηκε να διαλύσει μέρος της Inter-Services Intelligence (ISI), της ισχυρής υπηρεσίας κατασκοπίας του Πακιστάν. Ο Ijaz αργότερα ισχυρίστηκε ότι ο συντάκτης του σημειώματος δεν ήταν άλλος από τον Husain Haqqani, τον πρέσβη του Πακιστάν στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος, όπως είπε ο Ijaz, είχε γράψει την επιστολή μετά από αίτηση του προέδρου του Πακιστάν, Ασίφ Αλί Ζαρντάρι.

Μετά τις αποκαλύψεις, ο στρατός του Πακιστάν, παρακινούμενος από τα εξοργισμένα μέσα ενημέρωσης και την εξίσου οργίλη αντιπολίτευση, απαίτησαν να γίνει έρευνα. Με ευχαρίστηση, το Ανώτατο Δικαστήριο συνέστησε μια τριμελή επιτροπή δικαστικών για να εξετάσει το «Memo-gate». Η Ισλαμαμπάντ ανακάλεσε τον Χακάνι από την Ουάσιγκτον. Ο ίδιος παραιτήθηκε και στη συνέχεια κατέφυγε στην κατοικία του πρωθυπουργού Yousaf Raza Gilani, φοβούμενος για τη ζωή του.

Εν τω μεταξύ, ο Gilani και ο στρατός πολεμούν σε έναν πόλεμο λέξεων. Αποκάλεσε τον στρατό ένα «κράτος εν κράτει» και επέκρινε την ανεξάρτητη υποβολή ένορκων καταθέσεων για την υπόθεση «Memo-gate» στο Ανώτατο Δικαστήριο ως «αντισυνταγματική και παράνομη». Με τη σειρά του, ο στρατός προειδοποίησε τον Ζαρντάρι και τον Gilani για «πολύ σοβαρές συνέπειες με δυνητικά οδυνηρές επιπτώσεις» εάν η κυβέρνηση δεν έκανε πίσω. Αυτή η απειλητική απάντηση, σε συνδυασμό με την ξαφνική απόλυση ενός ανώτερου γραφειοκράτη από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ο οποίος είναι επίσης απόστρατος στρατηγός τριών αστέρων) από τον Gilani πριν μερικές εβδομάδες, ενίσχυσε τις φήμες για επικείμενο πραξικόπημα.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, το Ανώτατο Δικαστήριο εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία να ξεκινήσει νομικές διαδικασίες κατά του Gilani για προσβολή των δικαστικών Αρχών. Η υπόθεση αφορά σε μια παλαιά διαμάχη περί διαφθοράς για το θέμα των ελέγχων σε ελβετικούς τραπεζικούς λογαριασμούς του Ζαρντάρι. Το 2009, το δικαστήριο διέταξε να ζητήσει η Ισλαμαμπάντ από την Ελβετία να κινήσει ερευνητική διαδικασία στα οικονομικά του Ζαρντάρι. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Gilani αντεπιτέθηκε, υπερασπιζόμενος το αφεντικό του. Η ολιγωρία της κυβέρνησης έκτοτε για την περίπτωση αυτή οδήγησε τον Gilani στο δικαστήριο.

Οπότε, τι σημαίνουν όλα αυτά; Ουσιαστικά, μια σύνθετη πάλη για την εξουσία παίζεται μεταξύ του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος του Πακιστάν (PPP) και των στρατιωτικών. Ένα φωνασκιών δικαστικό σώμα περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. Η κάθε πλευρά επιδιώκει να ελέγξει την εθνική πολιτική ασφαλείας του Πακιστάν και, συγκεκριμένα, τη σχέση με τον πιο σημαντικό σύμμαχο της χώρας, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε περασμένες εποχές, το αποτέλεσμα ενός τέτοιου αγώνα θα ήταν σχεδόν προαποφασισμένο - όπως το 1958, το 1977 και το 1999, όταν ο στρατός απώθησε εύκολα τις πολιτικές δυνάμεις στο περιθώριο.

Σήμερα όμως, υπάρχουν όρια στην εξουσία του κάθε φορέα εξουσίας. Ο κάποτε πανίσχυρος στρατός είναι όλο και πιο ανασφαλής.

Από τη μία, ορισμένοι πολιτικοί σχολιαστές πιστεύουν ότι η ανώνυμη επιστολή στον πυρήνα του «Memo-gate» είναι πλαστή - ένα χρήσιμο ραβδί που δημιούργησε ο στρατός για να χτυπήσει το ΡΡΡ. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά ελαττώματα σε αυτό το επιχείρημα. Το ίδιο το σημείωμα μπορεί να το διαβάσει κανείς ως τις παρανοϊκές ασυναρτησίες ενός ακραία εθνικιστή στρατιωτικού. Εκτός από την έκκληση για τη διάλυση τμημάτων της ISI, το υπόμνημα παρέχει στον αμερικανικό στρατό το «πράσινο φως» για την διεξαγωγή επιχειρήσεων εναντίον της Αλ Κάιντα στο έδαφος του Πακιστάν. Προτρέπει, επίσης, τις Ηνωμένες Πολιτείες να βοηθήσουν τις πολιτικές δυνάμεις του Πακιστάν να αναλάβουν μεγαλύτερο έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων, να βελτιώσουν την ασφάλεια του πυρηνικού του προγράμματος και των πυρηνικών και να χαλιναγωγήσουν μη κρατικούς παράγοντες που απειλούν την Ινδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται ωραία και καλά στα αμερικανικά αυτιά, αλλά όχι στα Πακιστανικά. Ο Ζαρντάρι και η κυβέρνησή του είναι ανίκανοι, αλλά δεν είναι ανόητοι. Ξέρουν ότι θα ήταν αδύνατο για οποιαδήποτε πακιστανική πολιτική κυβέρνηση να εκπληρώσει τα αιτήματα του υπομνήματος. Όχι μόνο γιατί αν επιχειρούσαν κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτική αυτοκτονία - ειδικά εάν οι στόχοι αυτοί καταγράφονται και δημοσιοποιούνται. Η ασάφεια σχετικά με τον συντάκτη του ανυπόγραφου υπομνήματος είναι το μόνο πράγμα που διατηρεί την κυβέρνηση στην εξουσία. Διατηρεί ακόμα το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, αλλά μόνον αυτό.