Η πορεία των Σκωτσέζων προς την ανεξαρτησία

Υπερασπιζόμενοι τις θέσεις τους υπέρ της ανεξαρτησίας, οι ηγέτες του SNP βρέθηκαν στη δύσκολη θέση να προπαγανδίζουν τη σπουδαιότητα ενός δημοψηφίσματος και παράλληλα να ελαχιστοποιούν τα προσδοκώμενα αποτελέσματά του. Ο Σάλμοντ έχει επανειλημμένα τονίσει το δικαίωμα του σκοτικού λαού να καθορίζει ο ίδιος τη μοίρα του, αλλά έχει επισημάνει ότι η κοινωνική ένωση της Σκωτίας με το υπόλοιπο βασίλειο (ιστορικοί δεσμοί, γλώσσα και πολιτισμός) θα διαρκέσει για πολύ καιρό μετά την κατάργηση της πολιτικής ένωσης. Επιπροσθέτως, υπογραμμίζει, μια κυρίαρχη Σκωτία με σταθερή θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πιθανότατα στο ΝΑΤΟ, θα ελαχιστοποιούσε το κόστος από τη διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το Χόλιρουντ και το Ουεστμίνστερ προετοιμάζονται για έντονες, παρατεταμένες και πολυσύνθετες διαπραγματεύσεις, που αναμφίβολα θα ακολουθήσουν μετά το δημοψήφισμα του 2014. Ακόμη κι αν το SNP αποτύχει στην προσπάθειά του να λάβει την έγκριση του λαού για πλήρη ανεξαρτησία της Σκωτίας, αυτή και μόνη η διενέργεια του δημοψηφίσματος θα αποτελεί μια νίκη. Η Σκωτία θα έχει παγιώσει το δικαίωμα να οργανώνει δημοψηφίσματα και θα έχει αποδείξει ότι οι Σκωτσέζοι τάσσονται υπέρ της διευρυμένης αποκέντρωσης. Το SNP θα έχει επίσης κερδίσει πόντους για τις μελλοντικές εκλογές του σκοτικού κοινοβουλίου, του βρετανικού κοινοβουλίου και του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, σε όλα δηλαδή τα βήματα διαλόγου, από όπου θα μπορεί να προωθεί το αποσχιστικό του μήνυμα.

Ο αγώνας δρόμου ως το 2014 έχει ήδη ξεκινήσει στο Λονδίνο. Νομοθεσία που ψηφίστηκε πρόσφατα, προβλέπει την εκχώρηση φορολογικών εξουσιών στο Χόλιρουντ. Ωστόσο, η βρετανική κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη για παραχωρήσεις που θα έσβηναν τη δίψα των εθνικιστών για δημοψήφισμα. Η οικοδόμηση αυτού που το SNP αποκαλεί «κουλτούρα ανεξαρτησίας», προσδιόρισε τη συμπεριφορά του ως κόμματος εξουσίας, το οποίο προτίθεται να περάσει τα επόμενα δύο χρόνια σε ένα είδος διαρκούς προεκλογικής εκστρατείας. Μια τέτοια αποφασιστική προάσπιση των θέσεων του SNP, θα εμποδίσει τους Σκωτσέζους να κάνουν μια ανεπηρέαστη εκτίμηση του κόστους και των πλεονεκτημάτων που θα έχει μια ενδεχόμενη απόφασή τους να εγκαταλείψουν την ένωση.

Οι σημερινές συνθήκες στη Σκωτία είναι ανάμικτες. Όσον αφορά ορισμένους δείκτες, όπως η παιδική φτώχια, οι Σκωτσέζοι τα πάνε καλύτερα από τους υπόλοιπους Βρετανούς. Σε άλλους, όπως η διατροφή, τα πάνε χειρότερα. Είναι προτιμότερο να είσαι ηλικιωμένος στη Σκωτία παρά στην Αγγλία, λόγω των πιο γενναιόδωρων μακροχρόνιων παροχών υγειονομικής περίθαλψης στα βόρεια των συνόρων. Θα είσαι, όμως, ηλικιωμένος για μικρότερο χρονικό διάστημα: το προσδόκιμο ζωής είναι χαμηλότερο στη Σκωτία, και ιδιαίτερα στη Γλασκόβη, όπου οι άνδρες στις πιο φτωχές συνοικίες πεθαίνουν μια δεκαετία νωρίτερα από ό,τι οι άνδρες σε άλλα μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το κατά πόσον αυτή η εικόνα μπορεί ν’ αλλάξει σε μια ανεξάρτητη Σκωτία, εξαρτάται από το τι θα πάρει μαζί της η περιφέρεια αυτή αποχωρώντας από την ένωση. Οι ηγέτες του SNP ισχυρίζονται ότι τα έσοδα από την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Βόρειας Θάλασσας δικαιωματικά ανήκουν στον λαό της Σκωτίας, αφού εκεί βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των υπεράκτιων πεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου. Εάν λάβει ένα δίκαιο μερίδιο αυτών των εσόδων (το 90%, ας πούμε), η Σκωτία θα γίνει μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, με κριτήριο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Και αν εισέρρεε περισσότερο χρήμα απευθείας στο Εδιμβούργο, η Σκωτία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει καλύτερα τους βασικούς κινδύνους που απειλούν την ανάπτυξη, όπως είναι ο αδύναμος βιομηχανικός τομέας και η βαθιά ριζωμένη αστική φτώχεια.

Το SNP σκιαγραφεί το όραμα μιας ανεξάρτητης Σκωτίας που θα είναι πιο δίκαιη, πιο πράσινη και πιο προοδευτική, ακόμη κι αν παραμείνει ενωμένη με τους γείτονές της. Οι άνθρωποι θα διαβαίνουν τα σύνορα με μεγαλύτερη ευκολία και οι Σκωτσέζοι θα συνεχίσουν να μοιράζονται κοινό βασίλειο, νόμισμα και άμυνα με την υπόλοιπη ένωση Αγγλίας, Ουαλίας και Βόρειας Ιρλανδίας.

Αλλά η επίτευξη αυτού του ελκυστικού οράματος περί ενός μεταμοντέρνου πολιτειακού καθεστώτος θα απαιτούσε ενίσχυση αυτών των ίδιων τειχών που υποτίθεται ότι επρόκειτο να πέσουν μετά την ανεξαρτησία. Αντί για απλή εναρμόνιση του φορολογικού και του κανονιστικού καθεστώτος με την υπόλοιπη ένωση, η Σκωτία θα πρέπει να τα δημιουργήσει εξαρχής, με τέτοιο σχεδιασμό που να διασφαλίζει ότι τα έσοδα και η λήψη των αποφάσεων θα παραμείνουν στο Εδιμβούργο. Κατά πάσα πιθανότητα, η κυβέρνηση θα διατηρήσει την πολιτική της παροχής δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τους Σκωτσέζους, αλλά όχι για φοιτητές από την Αγγλία ή την Ουαλία, οι οποίοι θα πρέπει να πληρώνουν από την τσέπη τους αν θέλουν να φοιτούν σε σκωτσέζικα πανεπιστήμια. Θα πρέπει, επίσης, να δημιουργήσει ένα νέο κρατικό σύστημα συνταξιοδότησης και ένα αναπτυξιακό ταμείο για να διοχετεύονται τα έσοδα από τους πόρους της χώρας στους Σκωτσέζους εργαζομένους, την ίδια ώρα που θα αποπέμπονται από την ουρά οι μη Σκωτσέζοι. Το να παραμείνουν τα χρήματα και οι άνθρωποι στη Σκωτία είναι ακριβώς το ζητούμενο της ανεξαρτησίας, αλλά η πραγματικότητα που η ανεξαρτησία συνεπάγεται έρχεται σε αντίθεση με το διεθνιστικό πνεύμα του SNP.