Έχει δρόμο ακόμα η Γεωργία

Το ασυνήθιστο πολιτικό πρόγραμμα του Σαακασβίλι είχε συνήθως την ετικέτα «φιλελεύθερος μπολσεβικισμός». Ήταν φιλελεύθερος, υπό την έννοια ότι, μέσα σε λίγα χρόνια, ο πρόεδρος και ο στενός του κύκλος διέλυσαν τα απομεινάρια του παλιού, ουσιαστικά σοβιετικού συστήματος που κληρονόμησαν, αντιμετωπίζοντας τη διαφθορά μικρής κλίμακας και τη μαφία, αυξάνοντας τα ποσοστά είσπραξης των φόρων καθώς και αναμορφώνοντας τις ετοιμόρροπες υποδομές της χώρας. Ωστόσο, έμοιαζε με μπολσεβικισμό στην επιθετική εφαρμογή του, που εκτελείτο σε μεγάλο βαθμό από το πολύ καταπιεστικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Ο Σαακασβίλι κατηγορούσε συχνά τους επικριτές του ότι συμπαθούν τη Ρωσία και ότι είναι ανεπανόρθωτα διεφθαρμένοι απλά επειδή πολλοί είχαν στην κατοχή τους θέσεις εργασίας υπό το προηγούμενο καθεστώς και κάποιοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον αποδέχθηκαν αυτούς τους ισχυρισμούς πολύ εύκολα. Ένα αμερικανικό διπλωματικό τηλεγράφημα του Απριλίου του 2009, που δημοσιεύθηκε από το WikiLeaks, επανέλαβε πιστά τον ισχυρισμό του Σαακασβίλι ότι οι αντίπαλοί του ήταν μια περιθωριακή, οπισθοδρομική ομάδα. Στη δήλωσή του αναφέρει: «Κατά μεγάλο ποσοστό, αυτοί είναι οι άνθρωποι και τα ιδρύματα που έχασαν τις θέσεις, το κύρος και τη δύναμη τους με την παραίτηση του προέδρου Σεβαρντνάντζε».

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν υπήρχε συντονισμένη αντιπολίτευση στον Σαακασβίλι. Αυτό δεν αντικατοπτρίζει τόσο την έλλειψη δυσαρέσκειας στην κοινωνία, όσο τη δυσκολία να χειριστούν τους πόρους για να εξαπολύσουν μια νομιμοποιημένη πρόκληση στο σύστημα. Η ίδια ιστορία έχει λάβει χώρα σε άλλα μετα-σοβιετικά κράτη - αυτό ισχύει τόσο για τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν σήμερα όσο και για την Γεωργία του Σαακασβίλι. Ο Σαακασβίλι ήταν πραγματικά δημοφιλής κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, όμως, άρχισε να χάνει τη νομιμοποίησή του. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα, όχι μόνο από τον καταστροφικό πόλεμο με τη Ρωσία τον Αύγουστο του 2008, αλλά και από ένα βαθύτερο πρόβλημα: την έλλειψη ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα της Γεωργίας, η οποία άρχισε να στρεβλώνει τις προοπτικές των ηγετών της. Για παράδειγμα, χωρίς να συμβουλευθεί κάποιον, ο Σαακασβίλι ανακοίνωσε τα σχέδια για την κατασκευή μιας εντελώς νέας πόλης μισού εκατομμυρίου ανθρώπων στη Μαύρη Θάλασσα. Οι δυνάμεις ασφαλείας πήραν το νόμο στα χέρια τους - θεσμοθετώντας, μεταξύ άλλων, τρομακτικές καταχρήσεις στο σωφρονιστικό σύστημα. Το παράξενο «κλαμπ» του Σαακασβίλι από ξένους φίλους επεκτάθηκε για να περιλάβει τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως «ο τελευταίος δικτάτορας στην Ευρώπη», τον λαϊκιστή και ημι-αυταρχικό Ούγγρο πρωθυπουργό, Βίκτορ Όρμπαν, και τον διάσημο Αμερικανό επιχειρηματία Ντόναλντ Τραμπ.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Σαακασβίλι πάλεψε, έχασε και αποδέχθηκε τις εκλογές του Οκτωβρίου. Η στρατηγική του ήταν διεξαγάγει εκλογές που ήταν ουσιαστικά ελεύθερες την ημέρα των εκλογών, αλλά σε μεγάλο βαθμό θα λειτουργούσαν εκ των προτέρων υπέρ του κόμματός του. Ακόμα κι αν ο Σαακασβίλι είχε ήδη επωφεληθεί από τον de facto έλεγχο των δύο βασικών σταθμών της Γεωργιανής τηλεόραση και έναν εκλογικό νόμο που γράφτηκε προς όφελός του, η κυβέρνησή του προσπάθησε να συντρίψει τον Ιβανισβίλι που τον αμφισβητούσε, στερώντας του την γεωργιανή υπηκοότητα και τιμωρώντας τον με βαριά πρόστιμα. Στους δύο τελευταίους μήνες της προεκλογικής εκστρατείας, η κυβέρνηση χαλάρωσε την πίεση, επιτρέποντας στην αντιπολίτευση περισσότερη ελευθερία για την προώθηση του μηνύματός της και ο Σαακασβίλι κάλεσε μια ορδή ξένων παρατηρητών για να βάλουν δημοκρατική σφραγίδα στην αναμενόμενη νίκη του.

Πράγματι, καθώς οι κάλπες έκλεισαν, ο Σαακασβίλι δήλωσε ότι το κόμμα του θα κερδίσει μια πληθώρα εδρών. Αλλά καθώς έβγαιναν τα αποτελέσματα κατέστη σαφές ότι το σχέδιό του είχε αποτύχει: είχε ηττηθεί στην πλήρη λάμψη των διεθνών μέσων ενημέρωσης και των δυτικών παρατηρητών. Ο Σαακασβίλι μπορεί να μην είναι ένας αληθινός δημοκράτης, αλλά φρόντιζε πάντοτε την εικόνα του. Έτσι, δέχτηκε την ήττα του και προχώρησε σε μια ευγενική ομιλία. Αυτό που γεννήθηκε εκείνο το βράδυ ήταν ένα είδος δημοκρατίας από ατύχημα.

…ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥΣ;

Η γεωργιανή πολιτική ευνοεί τις ισχυρές προσωπικότητες που απαιτούν πίστη και παρέχουν υποστήριξη: πρόκειται περισσότερο για μια σύγκρουση μεταξύ φεουδαρχών, στην οποία ο νικητής τα παίρνει όλα, παρά ένας ανταγωνισμός ιδεολογικά συνεκτικών κομμάτων. Και έτσι η αντιπολίτευση δεν θα μπορούσε να ευχηθεί να έχει έναν καλύτερο σημαιοφόρο από τον Ιβανισβίλι. Καθώς είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος της Γεωργίας – με περιουσία 6,4 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την τελευταία προκαταρκτική εκτίμηση του Forbes - ο Ιβανισβίλι θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά να αντιστρέψει τους κανόνες της κυβέρνησης. Είχε μια πολύ καλή φήμη στο κοινό, έχοντας επί σειρά ετών χρηματοδοτήσει εκκλησίες, σχολεία και προβεβλημένα πρόσωπα του πολιτισμού με σημαντικά ποσά. Η ευγενής στάση του Ιβανισβίλι παρείχε μια ομπρέλα κάτω από την οποία η δυσαρέσκεια της Γεωργίας θα μπορούσε να πάρει κεφάλι.