Είναι δύσκολο να τα καταφέρεις στην Αμερική

Ευρύτερες τάσεις στην αγορά εργασίας από το 1970 παρουσιάζουν ένα πιο επίμονο πρόβλημα. Οι ωριαίες αποζημιώσεις στις μέσες και χαμηλότερες αμοιβές δεν έχουν ενσωματώσει όρους προσαρμογής του πληθωρισμού. Στη δεκαετία του 1980 και του 1990, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν πολλές νέες θέσεις εργασίας. Αυτό διευκόλυνε την είσοδο των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και έτσι βοήθησε πολλά νοικοκυριά να απολαύσουν αύξηση εισοδημάτων, παρά τη στασιμότητα των μισθών. Όμως, στα πρώτα χρόνια του αιώνα μας η αύξηση της απασχόλησης σταμάτησε και η επακόλουθη ύφεση και αργή ανάκαμψη έχουν καταφέρει ένα συντριπτικό πλήγμα στους λιγότερο ειδικευμένους. Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών ηλικίας 25-54 ετών που δεν είχαν τελειώσει το γυμνάσιο, μειώθηκε κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2007 και 2010.

Τελικά, η αμερικανική οικονομία θα βρει και πάλι τον δρόμο της αλλά αυτό δεν θα οδηγήσει αυτόματα σε περισσότερες θέσεις εργασίας και υψηλότερους μισθούς. Η μοναδική περίοδος συνεχούς αύξησης των μισθών στο χαμηλότερο και στο μεσαίο επίπεδο εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αυτό που διαφοροποιεί την εν λόγω περίοδο είναι ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ επέτρεψε το ποσοστό ανεργίας να μειωθεί σε 4%, πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο που πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι είναι το όριο από το οποίο ο πληθωρισμός θα επιταχυνθεί. Αν και όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιστρέψουν σε χαμηλό ποσοστό ανεργίας, θα χρειαστεί η Κεντρική Τράπεζα (Federal Reserve) να είναι και πάλι διατεθειμένη να επιτρέψει στους μισθούς να αυξηθούν σημαντικά πριν πατήσει πάλι φρένο.

Θα ήταν, όμως, ανόητο να βασιζόμαστε σε αυτό κι έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες καλά θα κάνουν να εξετάσουν εναλλακτικές στρατηγικές. Ένα χρήσιμο εργαλείο μπορεί να είναι η φοροαπαλλαγή στο εισόδημα (Earned Income Tax Credit, EITC). Προς το παρόν, η EITC παρέχει μια ετήσια εξοικονόμηση έως και 6.000 δολάρια για νοικοκυριά με εισόδημα κάτω από 50.000 δολάρια. Αυτό είναι χρήσιμο, αλλά για ένα άτομο χωρίς παιδιά, η έκπτωση ανέρχεται σε λιγότερο από 500 δολάρια. Αυτή η κοινωνική ομάδα - νεαροί ενήλικες με χαμηλές αποδοχές και χωρίς παιδιά - περιλαμβάνουν πολλούς Αμερικανούς που μεγάλωσαν σε δύσκολες περιστάσεις. Αν η οικονομία αναπτύσσεται, αλλά όχι και οι μισθοί, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν και θα πρέπει να προσφέρουν μια μεγαλύτερη ώθηση στα εισοδήματα αυτών των ανθρώπων.

Κατά το παρελθόν έτος, μια σειρά από σχολιαστές, με προεξάρχοντα τον Άλαν Κρούεγκερ, πρόεδρο του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων στον Λευκό Οίκο, έχουν δείξει ότι η αντιστροφή της διεύρυνσης της εισοδηματικής ανισότητας θα μπορούσε να βελτιώσει την οικονομική κινητικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο κάτω - κάτω, μεταξύ των χωρών για τις οποίες υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία, τα άτομα με λιγότερη ανισότητα εισοδήματος τείνουν να έχουν υψηλότερη σχετική κινητικότητα μεταξύ γενεών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ήδη στο άνω άκρο της κλίμακας εισοδηματικής ανισότητας πριν από μια γενιά και από τότε έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση.

Ωστόσο, γενικές εκκλήσεις για τη μείωση των ανισοτήτων εισοδήματος προσφέρουν λίγη βοήθεια στον εντοπισμό των πολιτικών που πρέπει να εφαρμοστούν. Σκεφθείτε τρεις δυνατότητες. Πρώτον, φανταστείτε ότι η Ουάσιγκτον νομοθέτησε μια ριζική μείωση των μισθολογικών διαφορών για τα διάφορα είδη των θέσεων εργασίας. (Μικρότερες διαφορές στις αμοιβές αντιπροσωπεύουν τμήμα του μικρότερου χάσματος ευκαιριών στις σκανδιναβικές χώρες). Αυτό σίγουρα θα μειώσει την εισοδηματική ανισότητα. Επίσης, θα μειωθεί η ανισότητα ευκαιριών: τουλάχιστον στην πρώτη γενιά, ακόμα και αν οι δυνατότητες κάποιου ταιριάζουν ακριβώς με εκείνες των γονέων του, αυτό δεν θα συμβεί και στο εισόδημά του. Αλλά ένα τέτοιο δραστικό βήμα δεν είναι πιθανό να συμβεί, εν μέρει επειδή λίγοι Αμερικανοί θα το υποστηρίξουν. Δεύτερον, ας υποθέσουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αυξήσουν τα ποσοστά φόρου εισοδήματος για το κορυφαίο 1% των νοικοκυριών και θα τα μειώσουν για τα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης. Μια τέτοια κίνηση θα μείωνε την εισοδηματική ανισότητα, αλλά θα έκανε ελάχιστα για να βελτιώσει τις ευκαιρίες των παιδιών από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Τρίτον, ας υποθέσουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρήσουν στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών για όλα τα νοικοκυριά και χρησιμοποιήσουν τα έσοδα για να χρηματοδοτήσουν την καθολική προσχολική εκπαίδευση. (Όπως η πολιτική επιστήμων Άντρεα Κάμπελ έγραψε πρόσφατα σε αυτές τις σελίδες, οι περισσότερες άλλες προηγμένες δημοκρατίες αφιερώνουν πολύ περισσότερα από τα φορολογικά έσοδά τους σε κοινωνικά προγράμματα). Αυτό το βήμα θα κάνει ελάχιστα για να αντιμετωπιστεί η εισοδηματική ανισότητα, αλλά θα μπορούσε να επεκτείνει σημαντικά τις ευκαιρίες. Η μείωση της εισοδηματικής ανισότητας, με λίγα λόγια, δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επαρκής για την επίτευξη της μείωσης της ανισότητας των ευκαιριών.

Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ

Παρ’ όλες τις εμπειρίες των άλλων χωρών που μπορούν να διδάξουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχουν επίσης μαθήματα που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πάρουν από την δική τους ιστορία. Ο πιο άμεσος τρόπος με τον οποίο η Ουάσιγκτον έχει καταστήσει πιο ισόρροπες τις ευκαιρίες στο παρελθόν ήταν μέσω θετικών δράσεων. Η θετική δράση δεν είναι μια στρατηγική που πολλές άλλες πλούσιες χώρες έχουν υιοθετήσει, αλλά έχει ένα αποδεδειγμένο ιστορικό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, προγράμματα θετικής δράσης για τις εγκρίσεις αιτήσεων εισόδου στα κολέγια και για προσλήψεις έχουν επεκτείνει τις ευκαιρίες για τις γυναίκες και τις διάφορες μειονοτικές ομάδες.