Η επόμενη Ευρώπη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επόμενη Ευρώπη

Προς μια ομοσπονδιακή ένωση
Περίληψη: 

Για να πετύχει στον εικοστό πρώτο αιώνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προχωρήσει πια σε μεγαλύτερη ενοποίηση. Ιδού πώς να το κάνει.

Ο NICOLAS BERGGRUEN είναι ιδρυτής και πρόεδρος της Berggruen Holdings και επικεφαλής του Ινστιτούτου Συμβουλίου Διακυβέρνησης για το μέλλον της Ευρώπης Berggruen.
Ο NATHAN GARDELS είναι βασικός σύμβουλος στο Ινστιτούτο Berggruen για την Διακυβέρνηση και συντάκτης στην επιθεώρηση New Perspectives Quarterly.

Όταν οι επικεφαλής των τριών μεγάλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ - της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου - παρέλαβαν από κοινού το Νόμπελ Ειρήνης στο Όσλο τον περασμένο Δεκέμβριο, έδωσαν έμφαση στον ομιχλώδη σκοπό και στην έλλειψη θεσμικής σαφήνειας που βρίσκονται στο πυρήνα των σημερινών προβλημάτων της ΕΕ. Μέχρις ότου αυτά τα όργανα αποκτήσουν νομιμοποίηση μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών και μετατρέψουν την ΕΕ σε μια πραγματική ομοσπονδιακή ένωση, με κοινή δημοσιονομική και οικονομική πολιτική που θα συμπληρώνουν το κοινό νόμισμα, η Ευρώπη θα πρέπει να ανησυχεί για το μέλλον της όσο και κατά το παρελθόν, και θα συνεχίζει να βλέπει το κοινωνικό μοντέλο της χτυπημένο από τις θύελλες μιας ολοένα και πιο ανταγωνιστικής παγκόσμιας οικονομίας.

Το πρώτο βήμα προς τα εμπρός πρέπει να είναι ο σχηματισμός μιας στρατηγικής οικονομικής ανάπτυξης, ώστε η Ένωση να ξεφύγει από την τρέχουσα παγίδα του χρέους και να δημιουργήσει ζωτικό χώρο για τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που μπορούν να κάνουν και πάλι την Ευρώπη ανταγωνιστική στο σύνολό της. Όπως είπε ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ, «Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορεί να λειτουργήσουν μόνο σε συνδυασμό με μια τροχιά ανάπτυξης». Στη συνέχεια, για να υποστηριχθούν οι μεταρρυθμίσεις, η Ένωση χρειάζεται μια σαφή πορεία προς την νομιμοποίηση μιας ισχυρής αλλά περιορισμένης ευρωπαϊκής κυβέρνησης, η οποία να μοιάζει με την σημερινή ελβετική ομοσπονδία. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ενός εκτελεστικού οργάνου που να λογοδοτεί απευθείας στους πολίτες της Ευρώπης (που θα προκύπτει από την παρούσα Επιτροπή), την ενίσχυση του κοινοβουλίου ως κατώτερη νομοθετική Αρχή, και τη μετατροπή του Συμβουλίου (της επιτροπής από τους ηγέτες των κρατών-μελών) σε μια ανώτατη νομοθετική Αρχή. Στην πορεία, η Γαλλία θα πρέπει να κερδίσει μεγαλύτερη εθνική κυριαρχία από όση το ιστορικό της περιθώριο της έχει επιτρέψει μέχρι στιγμής, και η Γερμανία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι είναι προς το δικό της συμφέρον το να φέρει το βάρος τής επίλυσης των ανισορροπιών του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην ευρωζώνη.

Το κλειδί για τη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης με νομιμοποιημένους κυβερνητικούς θεσμούς είναι η κατάλληλη εφαρμογή τής αρχής που οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν ήδη ως «επικουρικότητα», με τα υψηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης να αναλαμβάνουν μόνο τις λειτουργίες και τις αρμοδιότητες που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν σε χαμηλότερο επίπεδο. Το Ινστιτούτο Συμβουλίου Διακυβέρνησης για το Μέλλον της Ευρώπης Berggruen προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα συγκεντρώνοντας μια μικρή ομάδα από τους πιο διακεκριμένους και έμπειρους πολιτικούς της Ευρώπης για να συζητήσουν και να σχεδιάσουν τα θεσμικά όργανα που θα κυβερνούν μια ομοσπονδιακή Ευρώπη και στη συνέχεια να χαράξουν μια πορεία προς τα εμπρός, βήμα προς βήμα. Αυτό το άρθρο βασίζεται στις συζητήσεις τους.*

ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Οι υποστηρικτές τής ομοσπονδιακής Ευρώπης πρέπει να στηρίξουν την υπόθεσή τους σε ένα όλο και πιο σκεπτικιστικό ευρωπαϊκό κοινό με το να τονίζουν όχι μόνο τα οφέλη μιας ενωμένης ηπείρου, με την μεγαλύτερη αγορά του κόσμου και την ελεύθερη κινητικότητα της εργασίας και του κεφαλαίου, αλλά και τις ανεπάρκειες των υφιστάμενων δομών της Ευρώπης ως βάση για την επιτυχία σε έναν όλο και πιο παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει θέσει το ζήτημα ξεκάθαρα: η Ευρώπη σήμερα έχει το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, παράγει το 25% των προϊόντων στον κόσμο, και αντιπροσωπεύει το 50% των κοινωνικών δαπανών παγκοσμίως. Χωρίς μεταρρύθμιση, σε ένα όλο και πιο ανταγωνιστικό διεθνές οικονομικό περιβάλλον, θα είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθεί το γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας που έχουν συνηθίσει οι Ευρωπαίοι. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, σημειώνει ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας Marek Belka, κατέληξε να βλέπει το κοινό νόμισμα ως «τον μεγεθυντή των στρεβλώσεων της παγκοσμιοποίησης», αντί να το βλέπει ως την θωράκιση της Ευρώπης από αυτές, ως σαν η έλευση του ευρώ να βοήθησε να παραδοθεί η οικονομική μοίρα των Ευρωπαίων στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και οι θέσεις εργασίας τους σε μακρινές χώρες με χαμηλούς μισθούς, όπως η Κίνα. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος επισημαίνει, ισχύει το αντίθετο: ο μόνος τρόπος για να καταστεί η Ευρώπη ανταγωνιστική και πάλι, και να καρπωθεί τα οφέλη από την παγκοσμιοποίηση, είναι να ξεκινήσει μια πολιτική ένωση.