Η κίνηση του Μαρόκου στο Μάλι

Το Μαρόκο θέλει τώρα να μεταφέρει αυτό το, κρατικής έμπνευσης, τυποποιημένο μοντέλο μετριοπαθούς θρησκευτικής πρακτικής στο Μάλι και να γίνει ένας εξαγωγέας τού μετριοπαθούς Ισλάμ σε όλη την Βόρεια Αφρική. Τον Σεπτέμβριο του 2013, το Μάλι και το Μαρόκο υπέγραψαν μια συμφωνία για να έρθουν 500 Μαλιανοί ιμάμηδες στο Μαρόκο για θρησκευτική εκπαίδευση, κάτι που και οι δύο κυβερνήσεις ελπίζουν ότι θα χρησιμεύσει ως προπύργιο ενάντια την σκληρή γραμμή των ιεροκηρύκων τού Πακιστάν και της Σαουδικής Αραβίας που έχουν δημιουργήσει ισλαμικά ιεροδιδασκαλεία και τζαμιά στο Μάλι. Αυτές οι φονταμενταλιστκές σαλαφιστικές και Ουαχαμπιτικές ευαισθησίες έχουν εκτοπίσει σταδιακά την επιρροή των πιο ήρεμων Σούφι στο Μάλι και σε όλη την Βόρεια Αφρική. Τον Νοέμβριο, λίγο πριν οι δύο χώρες υπογράψουν το περιφερειακό σύμφωνο για την ασφάλεια, το Μαρόκο και το Μάλι κατέληξαν σε μια συμφωνία θρησκευτικών υποθέσεων. Μέσα από μια συνεργασία των αντίστοιχων υπουργείων Θρησκευτικών Υποθέσεων, συμφώνησαν να συνεργαστούν στην Μαλικιτική νομολογία και ερμηνεία, προκειμένου να ενθαρρύνουν την μετριοπάθεια και να καταπολεμήσουν τις σκληροπυρηνικές ιδεολογίες.

Με το Μαρόκο να παίζει έναν ρόλο μέντορα, η συμφωνία θα συνεπάγεται αναπόφευκτα την επιβολή θρησκευτικών πρακτικών τού Μαρόκου στο Μάλι. Αλλά η θρησκευτική πρακτική στο Μάλι έχει ήδη πολλά κοινά με την θρησκευτική πρακτική στο Μαρόκο - είναι συντριπτικά Μαλίκι - και οι ελίτ τού Μάλι βλέπουν μια πιθανή ηγεμονία τού Μαρόκου ως, αν μη τι άλλο, το μικρότερο από δύο κακά. Αν η πρωτοβουλία είναι επιτυχής, η επιρροή τού Μαρόκου στο Μάλι και την ευρύτερη ζώνη του Σαχέλ θα μπορούσε να αυξηθεί. Αλλά το Μαρόκο θα μπορούσε επίσης να προωθήσει τις από μακρού χρόνου αλυτρωτικές ελπίδες για ένα Μεγάλο Μαρόκο, που περιλαμβάνει τις δυτικές άκρες τής ερήμου τής Αλγερίας, όλη τη Μαυριτανία, το βορειοδυτικό Μάλι, και την Δυτική Σαχάρα. Η ιδέα ξεκίνησε μετά την ανεξαρτησία τού Μαρόκου στην δεκαετία τού 1950, όταν Μαροκινοί εθνικιστές ήλπιζαν να αποκατασταθεί το μαροκινό Σουλτανάτο στα προ-αποικιακά όρια του.

Εκτός από τις συμφωνίες ασφάλειας και τις θρησκευτικές συμφωνίες με το Μάλι, το φτωχό σε πετρέλαιο και πόρους Μαρόκο επεδίωξε επίσης να ενισχύσει τους οικονομικούς δεσμούς του με τους νότιους γείτονές του. Έχει δημιουργήσει υποκαταστήματα τραπεζών του στο Μάλι και την Σενεγάλη. Μια από αυτές, η Attijariwafa Bank, απέκτησε περισσότερο από το 50% των μετοχών τής μαλιανής Banque Internationale. Η κρατική Maroc Telecom αγόρασε εταιρείες τηλεπικοινωνιών στο Μάλι, τη Μαυριτανία, το Νίγηρα και έχει θυγατρικές στην Μπουρκίνα Φάσο. Η Office Chérifien des Phosphates (OCP), η μαροκινή κρατική εταιρεία φωσφορικών αλάτων, ενέτεινε τις εξερευνήσεις για φωσφορικά άλατα στο ανατολικό Μάλι (και ταυτόχρονα προώθησε την διατροφική ασφάλεια στο Μάλι). Το Μάλι έχει κι άλλους φυσικούς πόρους που οι βιομηχανίες του Μαρόκου θα μπορούσαν να καλοβλέπουν για εξαγωγή, όπως χρυσό, ουράνιο, σιδηρομεταλλεύματα και, ενδεχομένως, διαμάντια.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΕΖ ΣΤΟ ΤΙΜΠΟΥΚΤΟΥ

Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η σχέση τού Μαρόκου με το Μάλι θα είναι ενός ισότιμου εταίρου ή ενός δορυφόρου. Με όλη την ισχύ που το Μαρόκο έχει κερδίσει πάνω στο Μάλι, πρέπει κανείς να αναρωτηθεί κατά πόσον η κυβέρνηση του Μαλιανού προέδρου Ιμπραήμ Μπουμπακάρ Κεϊτά θα μπορούσε να διαπραγματευτεί μια δίκαιη συμφωνία αποζημίωσης εάν, για παράδειγμα, ανθρακωρύχοι του Μαρόκου ανακαλύψουν τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων στο Μάλι.

Και η σκιά τού πολύ μεγαλύτερου γείτονα του Μαρόκου, δηλαδή της Αλγερίας, εξακολουθεί να πλανάται. Αν η Αλγερία γίνει λιγότερο απόμακρη και απασχολημένη με τα εσωτερικά της ζητήματα, ή αν μια αυξημένη αστάθεια στα σύνορά της αναγκάσει την κυβέρνηση να κοιτάξει επιτέλους προς το εξωτερικό και να αναλάβει έναν ευρύτερο περιφερειακό ρόλο, θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη νεόκοπη μαροκινή ήπιας ισχύος εξωτερική πολιτική. Στο κάτω-κάτω, η Αλγερία παραμένει η κύρια οικονομική δύναμη και δύναμη ασφάλειας στην περιοχή και έχει μακρά, διαπερατά σύνορα με το Μάλι. Το θέαμα της αύξησης των μαροκινών συμφερόντων ακριβώς πάνω σε αυτά τα σύνορα θα μπορούσε να τραβήξει το Αλγέρι από τον εφησυχασμό του.

Ωστόσο, το Μαρόκο έχει βρει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο ως περιφερειακός θρησκευτικός μεσολαβητής, κάτι που η Αλγερία δεν μπορεί να κάνει. Χάρη στους ιστορικούς θρησκευτικούς δεσμούς τού Μαρόκου με το Μάλι – η Fez και το Timbuktu ήταν κάποτε τα δύο μεγάλα κέντρα στο δυτικό ισλαμικό κόσμο για την Μαλικιτική νομολογία και εκπαίδευση - το Μαρόκο δεν θα έχει δυσκολία να προωθήσει το θρησκευτικό του δόγμα στους μετριοπαθείς Μαλιανούς, οι οποίοι πιθανότατα δεν θα δουν κάτι τέτοιο ως μια ξένη επεμβατική παραδοξότητα, σε αντίθεση με οποιαδήποτε παρατεταμένη παρέμβαση της Δύσης. Φυσικά, η επιτυχής αποριζοσπαστικοποίηση θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια.

Πολλές αποσταθεροποιητικές δυνάμεις έχουν ορμήσει μέσα και έξω από το Μάλι και άφησαν καταστροφή στο πέρασμά τους. Αλλά η μακροπρόθεσμη σταθερότητα και επιτυχία τής χώρας απαιτεί έναν εταίρο που καταλαβαίνει τον πολιτισμό και την θρησκευτική ταυτότητά της και που μπορεί να αναζωογονήσει μια κοινωνία που, παρά την αναταραχή, παραμένει ανθεκτική απέναντι στον εξτρεμισμό και τις βίαιες ιδεολογίες. Παρά το γεγονός ότι το Μάλι θα μπορούσε να γίνει ένας δορυφόρος μιας άλλης Βορειοαφρικανικής δύναμης, η εμπλοκή τού Μαρόκου σηματοδοτεί την καλύτερη ευκαιρία για να ξεριζωθεί ο εκεί εξτρεμισμός, από μέσα προς τα έξω.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140576/vish-sakthivel/moroccos-mo...