Η αχίλλειος πτέρνα τού αιγυπτιακού καθεστώτος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αχίλλειος πτέρνα τού αιγυπτιακού καθεστώτος

Πώς η χώρα θα μπορούσε να γλιτώσει μια δικτατορία

Η εσωτερική συνοχή φαίνεται πιο αδύναμη όσον αφορά στους Σαλαφιστές, οι οποίοι ήταν πάντα οι πιο αταίριαστοι στον σημερινό συνασπισμό. Το Κόμμα Nour, το οποίο ήλθε δεύτερο μετά τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στις πρώτες μετεπαναστατικές βουλευτικές εκλογές, υπολόγιζε ότι η απομάκρυνση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την επίσημη πολιτική θα ενίσχυε τις δικές του εκλογικές προοπτικές. Αλλά για να δρέψει αυτούς τους καρπούς, το Nour έπρεπε να τα χαλάσει με τους συναδέλφους του Ισλαμιστές και να υποστηρίξει την απομάκρυνση του Μόρσι από τον στρατό. Αν και το Nour αρνήθηκε οποιεσδήποτε θέσεις στο υπουργικό συμβούλιο, η υποστήριξή του στις νέες Αρχές τής Αιγύπτου το έχει αποξενώσει από τον κόσμο του και θα μπορούσε να αποδειχθεί κοντόφθαλμη, αν ο Σίσι παγιώσει πολύ μεγάλη δύναμη πριν εκλεγεί ένα κοινοβούλιο ή αν η κυβέρνησή του προσπαθήσει να υπαγάγει το Nour σε κάποιους νομικούς περιορισμούς που θα περιστέλλουν τα κομματικά κέρδη του στις εκλογές. Αν το Nour βγει από τη μέση, ο συνασπισμός θα στερείται ισλαμιστικής εκπροσώπησης, κάτι που θα απομονώσει την κυβέρνηση ακόμη περισσότερο από τον θρησκευόμενο πληθυσμό τής Αιγύπτου.

ΥΠΕΡΒΑΣΗ

Ο άλλος κίνδυνος είναι ότι οι νέοι διαχειριστές τής εξουσίας στην Αίγυπτο θα μπορούσαν να επιδείξουν υπερβολικό ζήλο στην καταστολή τής αντιπολίτευσης. Η προσέγγιση της «καμένης γης» από τις Αρχές δείχνει ότι κάτι τέτοιο δεν είναι έξω από την σφαίρα του δυνατού. Η υποστηριζόμενη από τον στρατό εξουσία, όχι μόνο προσπάθησε να εξαλείψει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα - μια οργάνωση που είναι πάνω από 80 ετών και εξακολουθεί να καθοδηγεί ένα μεγάλο κοινό - από την δημόσια ζωή, αλλά το καθεστώς έχει επίσης βάλει μη-ισλαμιστές αντιπολιτευόμενους στο στόχαστρό του. Εκτός από την σύλληψη διακεκριμένων ακτιβιστών τής νεολαίας, όπως οι Ahmed Maher, Ahmed Douma, Mohamed Adel και Alaa Abd El Fattah, το κράτος ασκεί διώξεις σε ονομαστούς διανοούμενους που τολμούν να μιλήσουν εναντίον του. Ανάμεσα σε εκείνους που αντιμετωπίζουν επίσημη έρευνα και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις είναι ο Amr Hamzawy, ένας ακαδημαϊκός που έγινε πολιτικός, ο οποίος στο παρελθόν εργάστηκε στο Carnegie Endowment για την Διεθνή Ειρήνη, και ο Emad Shahin, πολιτικός επιστήμονας ο οποίος δίδαξε στο Georgetown, το Χάρβαρντ και το Notre Dam. Οι κατηγορίες - προσβολή τής δικαστικής εξουσίας για τον Hamzawy και συνωμοσία με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα για τον Σαχίν - είναι δείκτες τού πόσο ευέξαπτο είναι το νέο καθεστώς.

Μέχρι αυτό το σημείο, υπήρξε μικρή δημόσια κατακραυγή για την έλλειψη ανεκτικότητας από τις Αρχές. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι ο αιγυπτιακός πληθυσμός έχει δεχτεί πολλά χτυπήματα τα τελευταία χρόνια και είναι πρόθυμος να ανταλλάξει κάποια ελευθερία με σταθερότητα. Και σε αυτό το σημείο, η πρόσφατη αύξηση των τζιχαντιστικών επιθέσεων στις αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας απλώς ενισχύουν την δημόσια έγκριση για ένα νέο κράτος ασφάλειας. Μέρος τής υποτονικής αντίδρασης προέρχεται επίσης από το συνολικό μίσος των φιλελεύθερων προς την Μουσουλμανική Αδελφότητα, που τους τυφλώνει από τις υπερβολές των διαδόχων των Αδελφών. Και φυσικά, ο φόβος αποτρέπει ακόμη περισσότερους από το να μιλούν φωναχτά.

Αλλά ο κόσμος το έχει ξαναδεί αυτό το έργο. Πριν από δύο χρόνια, ήταν το SCAF που φαινόταν σαν να έχει ανοσία στις αντιδράσεις. Παρά τις επανειλημμένες λανθασμένες επιλογές τού SCAF, την αδέξια διαχείριση της οικονομίας, καθώς και την χρήση βίας κατά των διαδηλωτών, το κοινό υποστήριξε το SCAF και τον επικεφαλής του, στρατάρχη Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι. Αλλά, όλα αυτά κατέρρευσαν μάλλον γρήγορα, ιδιαίτερα μετά το περιστατικό τού «μπλε σουτιέν», στο οποίο βιντεοσκοπήθηκε η στρατιωτική αστυνομία να ξεγυμνώνει μια γυναίκα διαδηλωτή μέχρι τα εσώρουχά της και να την χτυπά στο κέντρο του κορμιού της. Το SCAF δέχτηκε ένα πλήγμα και, αμέσως μετά, επιτάχυνε το χρονοδιάγραμμα για τις προεδρικές εκλογές με προφανή ένδειξη σεβασμού προς την διογκούμενη αντιπολίτευση.

Η τρέχουσα ενσάρκωση της στρατιωτικής διακυβέρνησης φαίνεται να έχει εσωτερικεύσει τα διδάγματα από τα λάθη των προκατόχων της, δηλαδή, καθοδηγεί την χώρα μέσα από μια πιο εύρυθμη και εξορθολογισμένη σειρά από μεταβατικές φάσεις. Αλλά,η ακραία ευαισθησία των νέων Αρχών στις διαφωνίες θα μπορούσε ακόμη να οδηγήσει στην ανατροπή τους. Είναι ένα θέμα το να ισχυρίζονται ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια οργάνωση που καταδικάζει την βία, είναι υπεύθυνη για τις επιθέσεις των οποίων αναλαμβάνει την ευθύνη η τζιχαντιστική οργάνωση Ansar al-Bayt Maqdis που έχει την βάση της στο Σινά. Τέτοιες απόπειρες ενοχής λόγω συγγένειας, αν και τραβηγμένες, απευθύνονται στο τμήμα τής αιγυπτιακής κοινωνίας που υποπτεύεται τις προθέσεις τής Αδελφότητας. Αλλά είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα το να ισχυρίζονται ότι ένας καθηγητής ο οποίος συμβαίνει να μελετά το πολιτικό Ισλάμ, όπως κάνει ο Σαχίν, συμμετέχει σε συνωμοσία με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα εναντίον τού κράτους. Ο ακριβής βαθμός ανοχής τού αιγυπτιακού κοινού στην στρατηγική τού στρατού είναι ακόμη άγνωστος, αλλά θα ήταν ανόητο για τις νέες Αρχές να πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν όρια.

ΑΕΝΑΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Σε αυτό το σημείο, η υποστηριζόμενη από τον στρατό τάξη κατέχει το πάνω χέρι. Με την δύναμη του πυρός και τα μέσα ενημέρωσης στην δική του πλευρά, και το κύρος των ισλαμιστών και της επαναστατικής νεολαίας σε παρακμή, οι νέες Αρχές δεν χρειάζεται να παίξουν τα χαρτιά τους ιδιαίτερα καλά για να παραμείνουν στην κορυφή. Αλλά υπάρχει ένας κίνδυνος ότι το νέο καθεστώς της Αιγύπτου, όπως και το SCAF πριν από αυτούς, θα γίνει θύμα τής ίδιας του της επιτυχίας. Εάν οι στρατηγοί εκλάβουν ως δεδομένη την υποστήριξη του κοινού, θα μπορούσαν να βρεθούν στη μέση μιας άλλης μεταβατικής περιόδου.