Η κρίση νομιμοποίησης στην Ουκρανία

Οι προοπτικές για την δημοκρατία είναι αβέβαιες. Υπήρξε μια στιγμή ελπίδας για μια σταθερή μετάβαση σε πιο δημοκρατική κυβέρνηση στα τέλη τού περασμένου μήνα. Αφότου οι διαδηλώσεις έγιναν βίαιες στο Κίεβο και σκοτώθηκαν πάνω από 70 άνθρωποι (οι περισσότεροι από κυβερνητικούς ελεύθερους σκοπευτές), ο Γιανουκόβιτς και η αντιπολίτευση υπέγραψαν αυτό που ισοδυναμούσε με μια συμφωνία καταμερισμού τής εξουσίας, με την μεσολάβηση των υπουργών Εξωτερικών τής Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας, για να επιστρέψουν στο σύνταγμα του 2004 (με μια ασθενέστερη Προεδρία και ένα ισχυρότερο κοινοβούλιο). Συνταγματικές αναθεωρήσεις, αφοπλισμός των ενόπλων ομάδων και πρόωρες προεδρικές εκλογές θα ακολουθούσαν. Αλλά οι μαχητικοί διαδηλωτές στο Μαϊντάν τού Κιέβου τορπίλισαν γρήγορα την συμφωνία. Παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει επιστρέψει, ονομαστικά, στο σύνταγμα του 2004, τίποτε άλλο δεν έχει πάει όπως είχε προγραμματιστεί. Όλοι οι πρόσφατα διορισμένοι υπουργοί στη νέα κυβέρνηση είναι από τα συνήθη κόμματα της αντιπολίτευσης ή από το Μαϊντάν: το αν μοιράζεται η ισχύς δεν είναι ακόμα διακριτό.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αποχώρηση του Γιανουκόβιτς είναι μια ευκαιρία. Δεν ήταν ο μόνος πατριαρχικός πολιτικός στην Ουκρανία, αλλά ήταν ο πιο σημαντικός. Με την πλεονεξία του, την καταστολή και την τάση να υπερβάλλει κάθε φορά που ένιωθε ότι είχε το πάνω χέρι, ο Γιανουκόβιτς δημιούργησε τις συνθήκες τής δικής του πτώσης. Εάν η Ουκρανία επρόκειτο να βρει μια θέση στην Ευρώπη, αυτός έπρεπε να φύγει.

Αλλά ο Γιανουκόβιτς έπρεπε να φύγει μέσω νόμιμων εκλογών. Η απομάκρυνσή του από την εξουσία αναστάτωσε την ευαίσθητη εσωτερική πολιτική τής χώρας και άνοιξε την πόρτα στην ρωσική επέμβαση. Η έξοδος του Γιανουκόβιτς και η μερική κατάρρευση του Κόμματός του των Περιφερειών, το οποίο αντιπροσώπευε μια σημαντική μερίδα στα νότια και ανατολικά τής χώρας, άφησε τις κρίσιμες φιλορωσικές εκλογικές περιφέρειες χωρίς αντιπροσώπευση σε μια κρίσιμη στιγμή. Η νέα κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση γρήγορα καταργώντας το νόμο που επιτρέπει στις περιφέρειες της χώρας να έχουν τα ρωσικά ως δεύτερη επίσημη γλώσσα.

Ο ρωσικός στρατός έχει πλέον παρέμβει, εισβάλλοντας στο ουκρανικό έδαφος με το πρόσχημα της αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης και της προστασία των δικαιωμάτων των ρωσόφωνων πολιτών τής Ουκρανίας. Οι πολίτες τής νότιας και ανατολικής Ουκρανίας δικαιούνται να έχουν τα συμφέροντά τους εκπροσωπούμενα καλύτερα στη νέα κυβέρνηση, αλλά ο ρωσικός στρατός δεν είναι η αντιπροσώπευση που χρειάζονται. Πράγματι, εάν ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πραγματικά ανησυχούσε για τα δικαιώματα των Ρώσων, δεν χρειαζόταν να εισβάλει στην Κριμαία - υπάρχουν 143 εκατομμύρια Ρώσοι στην πατρίδα που περιμένουν να απελευθερωθούν από την δική του αυταρχική διακυβέρνηση.

Η επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην Ρωσία είναι η κατάλληλη και αναγκαία απάντηση. Αλλά, ο πιο σίγουρος τρόπος διεξόδου από τις προσπάθειες της Ρωσίας να διαιρέσει την χώρα είναι η αποκατάσταση της νομιμότητας της κυβέρνησης στο Κίεβο μέσω αμφότερων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό για το ευρωπαϊκό μέλλον τής Ουκρανίας.

Αλλά οι εκλογές δεν θα είναι εύκολες τώρα που τα ρωσικά στρατεύματα βρίσκονται στο έδαφος της Ουκρανίας. Ακόμη και πριν από την κίνηση της Ρωσίας, οι εντάσεις ήταν υψηλές καθώς η νέα κυβέρνηση δεν έδειξε καμία προθυμία να χαλιναγωγήσει τις πιο στρατευμένες φατρίες τού Μαϊντάν ή να πατάξει τις προσπάθειες εκδίκησης ενάντια στο παλιό καθεστώς. Το Pravy Sektor, ένας συνασπισμός ακροδεξιών μαχητών, έχει ήδη διακηρύξει την δική του απαγόρευση για το Κόμμα των Περιφερειών και το Κομμουνιστικό Κόμμα και κάλεσε τα μέλη και τα μη-μέλη του να επιτεθούν και στις δύο οργανώσεις. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση αντάμειψε τον Dmytro Yarosh, την ηγέτη τού Pravy Sektor, με μια υψηλόβαθμη θέση στον κλάδο ασφαλείας. Το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε την επίσημη συνεργασία με εθνικιστικές παραστρατιωτικές ομάδες και τους επιτρέπει να συνεχίσουν να δρουν στο έδαφος της Ουκρανίας. Στην Κριμαία, οι εκλογές θα διεξαχθούν υπό ρωσική κατοχή.

Ευτυχώς, η Ρωσία έχει ένα κίνητρο για να αφήσει την Κριμαία να αναγνωρίσει την κυριαρχία τής Ουκρανίας και να λάβει μέρος στις ουκρανικές εκλογές: για δύο δεκαετίες, οι ψηφοφόροι στην Κριμαία έδωσαν κρίσιμη εκλογική υποστήριξη σε φιλο-ρωσικά κόμματα και προεδρικούς υποψηφίους. Χωρίς την Κριμαία, ο Γιανουκόβιτς δεν θα μπορούσε ποτέ να νικήσει. Αν η Κριμαία αποχωριστεί από την Ουκρανία, η Ουκρανία θα απομακρυνθεί περισσότερο από την Ρωσία.

Η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την πλευρά τους, θα πρέπει επίσης να κάνουν το Κίεβο να καθαρίσει την εικόνα του. Αν υπάρχει μια ελπιδοφόρα πτυχή στην κρίση, είναι ότι η νέα κυβέρνηση χρειάζεται εξωτερική βοήθεια, ιδιαίτερα οικονομική βοήθεια, για να επιβιώσει. Οι δυτικές κυβερνήσεις θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την βοήθεια ως μοχλό για να περιοριστούν οι ακραίες ενέργειες και να διασφαλιστούν δίκαιες εκλογές που θα φέρουν στην εξουσία έναν νόμιμο πρόεδρο και ένα αντιπροσωπευτικό κοινοβούλιο, ανεξάρτητα από γεωπολιτικές νομιμοφροσύνες. Αυτό το σενάριο, που θα μπορούσε απλώς να κρατήσει την Ουκρανία ενιαία και ελεύθερη, θα ωφελήσει και την ΕΕ, και τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ρωσία. Είναι η μόνη πραγματικά ευρωπαϊκή πορεία. Αν αυτός ο ανταγωνισμός δεν πραγματοποιηθεί στους θαλάμους ψηφοφορίας, αλλά στους δρόμους σε ολόκληρη την χώρα, από το Κίεβο μέχρι την Κριμαία, δεν θα υπάρχει τίποτα ευρωπαϊκό σε όλα αυτά.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140987/keith-darden/ukraines-cris...