Η Λευκορωσία θέλει να φύγει

Πάνω απ’ όλα, ο Λουκασένκο θέλει να αποφύγει να πρέπει να πάρει μια απόφαση μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Ήταν πάντα ευτυχής να είναι σύμμαχος της Ρωσίας, αλλά μόνο ως ηγέτης ενός ισχυρού, ανεξάρτητου κράτους που ήταν ικανό να καθοδηγεί την δική του πορεία. Το κλειδί για την αντοχή του - έχει ηγηθεί της Λευκορωσίας για σχεδόν 20 χρόνια - ήταν η ικανότητά του να επιβάλλει, στο ακροατήριό του εγχωρίως καθώς και στην Ρωσία, την εικόνα ότι κατέχει κάποια διαπραγματευτική δύναμη απέναντι στο Κρεμλίνο. Η Λευκορωσία επωφελείται σε μεγάλο βαθμό από την βοήθεια της Μόσχας με τη μορφή τού φθηνού πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και άλλων ρωσικών επιδοτήσεων και απατών που εκτιμάται ότι προσθέτουν πάνω από 15% στο ΑΕΠ της Λευκορωσίας. Όμως, σε αντάλλαγμα για την εν λόγω βοήθεια, ο Λουκασένκο έχει παράσχει υπηρεσίες. Έχει παράξει χρήματα για τους Ρώσους ολιγάρχες στο διαμετακομιστικό εμπόριο μέσω της Λευκορωσίας, υποστήριξε τον ιστορικό ρεβιζιονισμό τού Πούτιν σχετικά με την Σοβιετική Ένωση, και υπέταξε κάθε ίχνος πολιτικής αναταραχής που θα μπορούσε να εξαπλωθεί στην Ρωσία. Υπονοεί ότι κανένας άλλος ηγέτης τής Λευκορωσίας δεν θα είναι σε θέση να κάνει το ίδιο.

Το οικονομικό μοντέλο τού Λουκασένκο εξαρτάται επίσης από τις καλές σχέσεις με τις χώρες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Λευκορωσία δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τις εμπορικές της σχέσεις με την Λετονία και την Λιθουανία, για παράδειγμα. Αλλά η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία - και η πρόταση του Πούτιν ότι ο ανταγωνισμός στην περιοχή είναι μηδενικού αθροίσματος - απειλεί τώρα να θέσει αυτές τις σχέσεις σε κίνδυνο. Με μια μαζική εθνική ρωσική μειονότητα στον πληθυσμό της, ιδίως η Λετονία δικαιολογημένα αισθάνεται να απειλείται από το τέχνασμα του Πούτιν στην Κριμαία. Ο Πούτιν μπορεί να μην ανησυχεί για την επιδείνωση των εμπορικών δεσμών με τις χώρες τής Βαλτικής, αλλά ο Λουκασένκο πρέπει.

Η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία θα μπορούσε να έχει και άλλα κόστη για την Λευκορωσία. Προκειμένου να διατηρηθεί η Κριμαία στην ζωή, η Ρωσία θα πρέπει να κάνει σημαντικές επενδύσεις στις μεταφορές, το νερό και τις υποδομές φυσικού αερίου. Τα χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν για τις εν λόγω επενδύσεις δεν θα είναι διαθέσιμα για περαιτέρω επιδοτήσεις στην Λευκορωσία. Αν η εισβολή τής Ρωσίας οδηγήσει την Ευρώπη να αλλάξει την ενεργειακή πολιτική της, αυτό θα έχει επίσης αρνητικές επιπτώσεις για την Λευκορωσία. Η οικονομία τής Λευκορωσίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την θέση της ως ένα κομβικό σημείο διέλευσης για τον ρωσικό πετρελαϊκό τομέα προς την Ε.Ε. Η μεγαλύτερη ενιαία πηγή εισοδήματος της Λευκορωσίας είναι η πώληση των προϊόντων διύλισης που παράγονται από επιδοτούμενο ρωσικό αργό. Κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο ή η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου αλλού που θα μειώσουν τις τιμές τού πετρελαίου, θα χτυπήσουν σκληρά το Μινσκ.

Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Λουκασένκο έχει καταφανώς απομακρυνθεί από τον Πούτιν κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Η Λευκορωσία έχει αρχίσει να υπαινίσσεται ότι θέλει καλύτερες σχέσεις με την ΕΕ, συμφωνώντας τον Φεβρουάριο να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις για τις visa με τις Βρυξέλλες. Αλλά κάθε μετατόπιση προς την ΕΕ πρόκειται να είναι μια σταδιακή διαδικασία. Στο κάτω-κάτω, ο Λουκασένκο εξακολουθεί να είναι ένας δικτάτορας, ο οποίος έχει μικρό ενδιαφέρον να εναρμονιστεί με τα δημοκρατικά πρότυπα της Ευρώπης. Προς το παρόν, ο Λουκασένκο είναι μέσα στην ρωσικό οικοδόμημα κοιτάζοντας έξω. Και δεν είναι ακόμα έτοιμος να κατευθυνθεί προς την πόρτα. Αλλά από την ημέρα τής επιθετικής κατάληψης της Κριμαίας από τον Πούτιν, ο Λουκασένκο κοιτάζει με περισσότερη αγωνία τις εξόδους.

Η Ρωσία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να αποκτήσει την Κριμαία ενώ θα χάνει περισσότερους μετα-σοβιετικούς φίλους. Ωστόσο, αυτό είναι ακριβώς που η συμπεριφορά της θα κάνει μακροπρόθεσμα. Χώρες όπως η Λευκορωσία και το Καζακστάν μπορεί τελικά να υποχρεωθούν να αναγνωρίσουν την προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσία - εάν και όταν η Ρωσία απορροφήσει αυτό το έδαφος, δεν θα έχουν άλλη επιλογή. Όμως, η τρέχουσα σιωπή των χωρών αυτών λέει πολλά για τις παρούσες ανησυχίες τους και τα μελλοντικά τους σχέδια.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141048/andrew-wilson/belarus-want...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr