Νέα παγκόσμια τάξη

Αλλά αν το μερίδιο του κεφαλαίου στο εθνικό εισόδημα έχει αυξηθεί, η συνέχιση της τάσης αυτής στο μέλλον μπορεί κινδυνεύσει καθώς μια νέα πρόκληση αναδύεται για το κεφάλαιο - όχι από μια αναβίωση του τομέα εργασίας, αλλά από μια όλο και πιο σημαντική μονάδα μέσα στις τάξεις του: το ψηφιακό κεφάλαιο.

Σε μια ελεύθερη αγορά, η μεγαλύτερη ανταμοιβή πηγαίνει στα πιο σπάνιους συντελεστές που απαιτούνται για την παραγωγή. Σε έναν κόσμο όπου το κεφάλαιο, όπως είναι το λογισμικό και τα ρομπότ μπορούν να αναπαραχθούν φτηνά, η οριακή αξία του θα τείνει να μειώνεται, έστω και αν το περισσότερο από αυτό χρησιμοποιείται αθροιστικά. Και καθώς περισσότερο κεφάλαιο προστίθεται φτηνά στο περιθώριο, η αξία των υφιστάμενων κεφαλαίων πράγματι θα οδηγείται προς τα κάτω. Ας πούμε, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά εργοστάσια, πολλοί τύποι ψηφιακού κεφαλαίου μπορούν να προστεθούν πολύ φτηνά. Το λογισμικό μπορεί να αντιγραφεί και να διανεμηθεί με σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος. Και πολλά από τα υλικά στοιχεία των υπολογιστών, τα οποία διέπονται από παραλλαγές τού νόμου τού Moore (στμ: η υπολογιστική ισχύς των Η/Υ θα διπλασιάζεται κάθε περίπου δύο χρόνια), γίνονται γρήγορα και σταθερά φθηνότερα με την πάροδο του χρόνου. Το ψηφιακό κεφάλαιο, με λίγα λόγια, είναι άφθονο, έχει χαμηλό οριακό κόστος, και είναι όλο και πιο σημαντικό σχεδόν σε κάθε κλάδο.

Ακόμη και καθώς η παραγωγή γίνεται περισσότερο εντάσεως κεφαλαίου, ως εκ τούτου, τα οφέλη που αποκομίζουν οι καπιταλιστές ως ομάδα δεν είναι απαραίτητο να συνεχίσουν να αυξάνονται σε σχέση με την εργασία. Τα μερίδια θα εξαρτηθούν από τις ακριβείς λεπτομέρειες της παραγωγής, της διανομής και των συστημάτων διακυβέρνησης.

Πάνω απ’ όλα, το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το ποιες εισροές στην παραγωγή είναι σπανιότερες. Αν οι ψηφιακές τεχνολογίες δημιουργούν φθηνά υποκατάστατα για ένα αυξανόμενο σύνολο εργασιών, τότε δεν είναι μια καλή στιγμή να είναι κάποιος εργάτης. Αλλά αν οι ψηφιακές τεχνολογίες, επίσης, τείνουν να αντικαθιστούν το κεφάλαιο, τότε επίσης όλοι οι ιδιοκτήτες κεφαλαίου δεν θα πρέπει να περιμένουν να κερδίσουν μεγάλες αποδόσεις.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΣΠΑΣΗ

Ποιος θα είναι ο πιο σπάνιος, και ως εκ τούτου ο πιο πολύτιμος πόρος σε αυτό που δύο από εμάς (Erik Brynjolfsson και Andrew McAfee) έχουμε αποκαλέσει «η δεύτερη εποχή των μηχανών», μια εποχή που καθοδηγείται από τις ψηφιακές τεχνολογίες και τα συναφή οικονομικά χαρακτηριστικά τους; Δεν θα είναι ούτε η συνηθισμένη εργασία ούτε το σύνηθες κεφάλαιο, αλλά οι άνθρωποι που μπορούν να δημιουργήσουν νέες ιδέες και καινοτομίες.

Αυτοί οι άνθρωποι ήταν πάντοτε οικονομικά πολύτιμοι, φυσικά. Και ως αποτέλεσμα συχνά επωφελήθηκαν αδρά από τις καινοτομίες τους. Αλλά έπρεπε να μοιραστούν την απόδοση των ιδεών τους με την εργασία και το κεφάλαιο που ήταν αναγκαία για την τοποθέτησή τους στην αγορά. Οι ψηφιακές τεχνολογίες φτιάχνουν ολοένα και περισσότερη συνήθη εργασία όσο και απλά προϊόντα κεφαλαίου, και έτσι ένα μεγαλύτερο μερίδιο από τα οφέλη από τις ιδέες θα πάνε στους δημιουργούς, τους νεωτεριστές και τους επιχειρηματίες. Οι άνθρωποι με τις ιδέες, όχι οι εργαζόμενοι και οι επενδυτές, θα αποτελούν τον πιο σπάνιο πόρο.

Το πιο βασικό μοντέλο που χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι για να εξηγήσουν την επίδραση της τεχνολογίας, την αντιμετωπίζει ως έναν απλό πολλαπλασιαστή για το οτιδήποτε, αυξάνοντας την συνολική παραγωγικότητα ομοιόμορφα σε κάθε περίπτωση. Αυτό το μοντέλο χρησιμοποιείται στα περισσότερα εισαγωγικά μαθήματα οικονομίας και παρέχει την βάση για την κοινή - και, μέχρι πρόσφατα, πολύ λογική - διαίσθηση ότι ένα αυξανόμενο κύμα τεχνολογικής προόδου θα υψώσει όλες τις βάρκες εξίσου, καθιστώντας όλους τους εργαζομένους πιο παραγωγικούς και ως εκ τούτου πιο πολύτιμους.

Ένα ελαφρώς πιο σύνθετο και ρεαλιστικό μοντέλο, ωστόσο, επιτρέπει την πιθανότητα ότι η τεχνολογία δεν μπορεί να επηρεάσει εξίσου όλες τις εισροές αλλά αντίθετα ευνοεί κάποιες περισσότερο από άλλες. Η τεχνική αλλαγή με βάση τις δεξιότητες, για παράδειγμα, βαίνει προς όφελος των πιο ειδικευμένων εργαζομένων σε σχέση με τους λιγότερο ειδικευμένους, και η τεχνική αλλαγή με βάση το κεφάλαιο ευνοεί το κεφάλαιο σε σχέση με την εργασία. Και οι δύο αυτοί τύποι τεχνικών αλλαγών υπήρξαν σημαντικοί στο παρελθόν, αλλά όλο και περισσότερο, ένας τρίτος τύπος - αυτός που λέμε τεχνική αλλαγή με βάση τους σούπερ σταρ – ανατρέπει την παγκόσμια οικονομία.

Σήμερα, είναι δυνατόν να κωδικοποιήσουμε πολλά σημαντικά αγαθά, υπηρεσίες και διαδικασίες. Μόλις κωδικοποιηθούν, μπορούν να ψηφιοποιηθούν, και αφού ψηφιοποιηθούν, μπορούν να αναπαραχθούν. Τα ψηφιακά αντίγραφα μπορούν να φτιαχτούν με σχεδόν μηδενικό κόστος και να μεταδοθούν σε όλο τον κόσμο σχεδόν ακαριαία, το κάθε ένα ως ακριβές αντίγραφο του πρωτοτύπου. Ο συνδυασμός αυτών των τριών χαρακτηριστικών - εξαιρετικά χαμηλό κόστος, γρήγορη μεταφορά πανταχού και απόλυτη πιστότητα - οδηγεί σε ορισμένα παράξενα και θαυμάσια οικονομικά. Μπορεί να δημιουργήσει αφθονία εκεί όπου υπήρχε έλλειψη, όχι μόνο για καταναλωτικά αγαθά, όπως τα μουσικά βίντεο, αλλά και για οικονομικά δεδομένα, όπως είναι ορισμένες μορφές τής εργασίας και του κεφαλαίου.