Νέα παγκόσμια τάξη

Οι αποδόσεις στις αγορές αυτές συνήθως ακολουθούν ένα σαφές σχέδιο – έναν κανόνα δύναμης (power law) ή μια καμπύλη Pareto, στην οποία ένας μικρός αριθμός παικτών καρπώνονται ένα δυσανάλογο μερίδιο από τα οφέλη. Το δικτυακό φαινόμενο, όπου ένα προϊόν καθίσταται πιο πολύτιμο όσο περισσότεροι είναι χρήστες του, μπορεί επίσης να δημιουργήσει αυτό το είδος των «νικητών που τα παίρνουν όλα» ή του «νικητή που παίρνει τις περισσότερες αγορές». Δείτε το Instagram, την πλατφόρμα μοιράσματος φωτογραφιών, ως παράδειγμα για τα οικονομικά τής ψηφιακής, δικτυωμένης οικονομίας. Οι 14 άνθρωποι που δημιούργησαν την εταιρεία δεν χρειάζονται πολλούς ανειδίκευτους βοηθούς για να την φτιάξουν, ούτε χρειάζονται πολύ φυσικό κεφάλαιο. Έχτισαν ένα ψηφιακό προϊόν που επωφελήθηκε από το φαινόμενο τού δικτύου, και όταν εξαπλώθηκε γρήγορα, ήταν σε θέση να το πουλήσουν μετά από μόλις ενάμιση χρόνο για σχεδόν 750 εκατομμύρια δολάρια - ειρωνικά, λίγους μήνες μετά την πτώχευση μιας άλλης εταιρείας φωτογραφίας, της Kodak, που στο αποκορύφωμά της απασχολούσε περίπου 145.000 άτομα και είχε δισεκατομμύρια δολάρια σε στοιχεία παγίου κεφαλαίου.

Το Instagram είναι ένα ακραίο παράδειγμα ενός γενικότερου κανόνα. Τις περισσότερες φορές, όταν οι βελτιώσεις στις ψηφιακές τεχνολογίες καθιστούν πιο ελκυστική την ψηφιοποίηση ενός προϊόντος ή μιας διαδικασίας, οι σούπερ σταρς απολαμβάνουν μια εκτόξευση των εισοδημάτων τους, ενώ οι δεύτεροι καλύτεροι, οι δεύτεροι υποκινητές και οι υπόλοιποι ανταγωνίζονται δυσκολότερα. Οι κορυφαίοι καλλιτέχνες στη μουσική, τον αθλητισμό, και σε άλλους τομείς έχουν δει επίσης την εμβέλεια και τα εισοδήματά τους να αυξάνονται από το 1980, άμεσα ή έμμεσα, εκμεταλλευόμενοι τις ίδιες ανοδικές τάσεις.

Αλλά δεν είναι μόνο το λογισμικό και τα μέσα ενημέρωσης που μεταμορφώνονται. Η ψηφιοποίηση και τα δίκτυα γίνονται όλο και πιο διάχυτα σε κάθε κλάδο και λειτουργία, σε ολόκληρη την οικονομία, από το λιανικό εμπόριο και τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες ως την μεταποίηση και την εμπορία. Αυτό σημαίνει ότι τα οικονομικά των σούπερ σταρ επηρεάζουν περισσότερα αγαθά, υπηρεσίες, και ανθρώπους από ποτέ.

Ακόμη και κορυφαία στελέχη έχουν αρχίσει να κερδίζουν αποζημιώσεις ροκ σταρ. Το 1990, οι αμοιβές των διευθυνόντων συμβούλων στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν, κατά μέσο όρο, 70 φορές μεγαλύτερες από τους μισθούς των άλλων εργαζομένων˙ Το 2005, ήταν 300 φορές μεγαλύτερες. Η αποζημίωση των στελεχών γενικά πηγαίνει προς την ίδια κατεύθυνση σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και με σημαντικές διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα. Πολλές δυνάμεις λειτουργούν εδώ, περιλαμβανομένων αλλαγών στους φόρους και τις πολιτικές, εξελίξεις σε πολιτιστικές και οργανωτικές νόρμες, και απλά τύχη. Αλλά όπως έχει δείξει η έρευνα από έναν από εμάς (Brynjolfsson) και τον Heekyung Kim, ένα μέρος της αύξησης συνδέεται με την ευρύτερη χρήση τής τεχνολογίας τής πληροφορικής. Η τεχνολογία επεκτείνει την δυνητική εμβέλεια, την κλίμακα και την ικανότητα παρακολούθησης της λήψης αποφάσεων, αυξάνοντας την αξία τής λήψης μιας καλής απόφασης μεγεθύνοντας τις πιθανές συνέπειες των ατομικών επιλογών. Η άμεση διαχείριση μέσω ψηφιακών τεχνολογιών κάνει έναν καλό μάνατζερ πιο πολύτιμο από ό, τι σε παλαιότερες εποχές, όταν τα ανώτατα στελέχη έπρεπε να μοιραστούν τον έλεγχο με μεγάλες ομάδες υφισταμένων και μπορούσαν να επηρεάσουν μόνο ένα μικρότερο φάσμα δραστηριοτήτων. Σήμερα, όσο μεγαλύτερη είναι η αγοραία αξία μιας εταιρείας, τόσο πιο αναγκαία είναι η προσπάθεια να βρεθούν τα καλύτερα στελέχη για να την διοικήσουν.

Όταν το εισόδημα διανέμεται σύμφωνα με έναν Κανόνα Δύναμης (power law), οι περισσότεροι άνθρωποι θα είναι κάτω τού μέσου όρου, και καθώς οι εθνικές οικονομίες σε μεγάλο βαθμό υπόκεινται σε ολοένα και περισσότερη τέτοια δυναμική, αυτό το μοτίβο θα λειτουργεί μόνο του σε εθνικό επίπεδο. Και με αρκετή βεβαιότητα, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν σήμερα ένα από τα υψηλότερα επίπεδα πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ παγκοσμίως - ακόμη και καθώς το μεσαίο εισόδημά τους έχει μείνει ουσιαστικά στάσιμο για δύο δεκαετίες.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Οι δυνάμεις τής εργασίας στην «δεύτερη εποχή των μηχανών» είναι ισχυρές, διαδραστικές και σύνθετες. Είναι αδύνατο να κοιτάξουμε πολύ μακριά στο μέλλον και να προβλέψουμε με ακρίβεια ποια θα είναι η τελική επίπτωσή τους. Όμως, εάν τα άτομα, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις κατανοήσουν τι συμβαίνει, μπορούν τουλάχιστον να προσπαθήσουν να κάνουν τις απαραίτητες ρυθμίσεις και να προσαρμοστούν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, φαίνεται να κερδίζουν πίσω κάποιες επιχειρήσεις, καθώς η δεύτερη φράση από το ολίγων λέξεων επιχειρηματικό σχέδιο της Apple έχει ανατραπεί, διότι η τεχνολογία της και οι παραγωγικές της διαδικασίες εκτελούνται και πάλι εντός των συνόρων των ΗΠΑ. Αλλά η πρώτη φράση τού σχεδίου θα γίνει πιο σημαντική από ποτέ, και εδώ προηγείται η ανησυχία, όχι ο εφησυχασμός. Γιατί δυστυχώς, ο δυναμισμός και η δημιουργικότητα που έχουν κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες το πιο καινοτόμο έθνος στον κόσμο, ενδέχεται να παραπαίουν.

Χάρη στην αενάως εφορμούσα ψηφιακή επανάσταση, ο σχεδιασμός και η καινοτομία έχουν γίνει πλέον μέρος τού τομέα εμπορεύσιμων αγαθών στην παγκόσμια οικονομία και θα αντιμετωπίσουν το ίδιο είδος ανταγωνισμού που έχει ήδη μεταμορφώσει την μεταποίηση. Η ηγεσία στον σχεδιασμό εξαρτάται από ένα μορφωμένο εργατικό δυναμικό και μια επιχειρηματική κουλτούρα, και το παραδοσιακό αμερικανικό πλεονέκτημα σε αυτούς τους τομείς μειώνεται. Παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγούνταν κάποτε παγκοσμίως στο μερίδιο πτυχιούχων στο εργατικό δυναμικό, τώρα έχουν πέσει στην 12η θέση. Και, παρά τις συζητήσεις σχετικά με την επιχειρηματικότητα σε μέρη όπως η Silicon Valley, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των αμερικανικών νεοσύστατων επιχειρήσεων που απασχολούν περισσότερα από ένα άτομο έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 20% από το 1996 μέχρι σήμερα.