Ο Πούτιν και το απομονωμένο βασίλειο

Οι σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ρωσία είναι πιο εχθρικές σήμερα από ό, τι ήταν οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται και πάλι να συζητούν αν και πώς θα αντιμετωπίσουν την ρωσική επιθετικότητα, την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην Ρωσία για την εισβολή της στην Κριμαία, και την επιδίωξη αναζωογόνησης του ΝΑΤΟ. Έχει προκύψει μια δημόσια συζήτηση για το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να στείλουν όπλα στην Ουκρανία [5]. Διανοούμενοι της άμυνας των ΗΠΑ [6], καθώς και κάποιοι στην κυβέρνηση Ομπάμα, έχουν γίνει ένθερμοι υποστηρικτές αυτής της επιλογής. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που η Ρωσία ξαφνικά εξέφρασε οικονομικό ενδιαφέρον για την Βόρεια Κορέα, αυξάνοντας τις πολιτικές ανταλλαγές μεταξύ των δύο χωρών και σχεδιάζοντας στρατιωτικές ασκήσεις με τον Βορρά για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες [7].

Για άλλη μια φορά, οι δυναμικές των μεγάλων δυνάμεων καθοδηγούν τους ρωσικούς υπολογισμούς στην κορεατική χερσόνησο. Η ρωσική στρατηγική προς την Ασία -και ειδικά προς την Βόρεια Κορέα- δεν είναι προκαθορισμένη, αλλά εξαρτάται από την ευρύτερη σχέση της χώρας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με απλά λόγια, το πρότυπο αντιπαλότητας του Ψυχρού Πολέμου έχει ανανεωθεί: Οι ρωσικές σχέσεις με την Βόρεια Κορέα είναι καλές, γιατί οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι κακές. Τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν ότι η τρέχουσα στάση της Ρωσίας προς την Βόρεια Κορέα καθοδηγείται αποκλειστικά από οικονομικά κίνητρα παραβλέπουν αυτό το μοτίβο, καθώς οι οικονομικές σχέσεις με την Βόρεια Κορέα έχουν ακμάσει μόνο κατά την διάρκεια περιόδων εχθρότητας μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας. Εν πάση περιπτώσει, η φήμη της Βόρειας Κορέας ως εξαντλημένου οφειλέτη, η ετοιμοθάνατη οικονομία της, και το χαμηλής ειδίκευσης συνολικό εργατικό δυναμικό -για να μην αναφερθούμε στον πολιτικό κίνδυνο και τις ιστορίες τρόμου [8] της αποτυχίας των κινεζικών επενδύσεων- όλα ρίχνουν μια σκιά αμφιβολίας στους ισχυρισμούς ότι τα κίνητρα της Ρωσίας στην Βόρεια Κορέα είναι καθαρά οικονομικά.

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες επενδύουν χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο στην απομόνωση της Βόρειας Κορέας σε διεθνές επίπεδο, η ρωσική διαγραφή του χρέους, η ανταλλαγή συναλλάγματος και το εμπόριο δίνουν στην Πιονγκγιάνγκ μια σανίδα σωτηρίας που την ανακουφίζει από τις διεθνείς πιέσεις. Η Βόρεια Κορέα ενδιαφέρεται επίσης για την διαφοροποίηση των εξωτερικών της σχέσεων, δεδομένου ότι το Πεκίνο έχει αρχίσει να κουράζεται από την ανεύθυνη συμπεριφορά του κράτους σε διεθνές επίπεδο. Ο Πούτιν απηύθυνε πρόσκληση [9] στον Kim Jong Un να επισκεφτεί την Ρωσία και διέγραψε 10 δις δολάρια από το χρέος της Βόρειας Κορέας [3], όπως απαιτεί η λογική της γεωπολιτικής αντιπαλότητας της Ρωσίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Την ώρα που οι συμβατικές στρατιωτικές δυνατότητες της Βόρειας Κορέας έχουν αρχίσει σταδιακά να σκουριάζουν, η ρωσική στρατιωτική βοήθεια προσφέρει μια προοπτική ανανέωσης. Η Ρωσία μπορεί ακόμα και να δει κάποια προοπτική στην Βόρεια Κορέα να ανοίξει ένα νέο μέτωπο κρίσης ή περιορισμένης σύγκρουσης που θα αποσπάσει την προσοχή των ΗΠΑ από οτιδήποτε κάνει στην ευρωπαϊκή της περιφέρεια.

ΠΕΡΙΕΡΓΕΣ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΕΣ

Θα έπρεπε να ανησυχούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την ανανέωση της φιλίας μεταξύ Ρωσίας και Βόρειας Κορέας; Και ναι και όχι. Τα συμφέροντα της Ρωσίας στην Κορέα είναι καθαρά εργαλειακά και δεν καθοδηγούνται από την ανασφάλεια ή τις εθνο-ιστορικές αξιώσεις της Ρωσίας στην Κριμαία και τα άλλα κοντινά μέρη της στο εξωτερικό. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να περιμένουμε ένα ορθολογικό όριο στην προθυμία της Ρωσίας να ξοδέψει αίμα και χρήματα για την Βόρεια Κορέα. Ακόμα κι αν η Ρωσία αναζωπυρώσει επισήμως μια συμμαχία με την Βόρεια Κορέα, κάτι που φαίνεται απίθανο, η Ρωσία δεν μπορεί να προσφέρει καμία αξιόπιστη εκτεταμένη αποτροπή, γιατί η σημασία της Βόρειας Κορέας για την Ρωσία περιορίζεται ως επί το πλείστον στο να είναι ένα αγκάθι στο πλευρό των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένας Πούτιν που υπόσχεται να πολεμήσει εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών για λογαριασμό του Βορρά θα φαινόταν γελοίος υπό τις παρούσες συνθήκες.

Ακόμα κι έτσι, η Ρωσία δεν χρειάζεται να διακινδυνεύσει πολλά για να παίξει τον ρόλο του ανταγωνιστή απέναντι στην στρατηγική των ΗΠΑ προς την Ασία, της οποίας η Βόρεια Κορέα είναι ένα σημαντικό μέρος. Η θέση της Ρωσίας στην Ασία, τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτικά, της παρέχει ευκαιρίες για να αντιταχθεί, ακόμη και να υπονομεύσει την επισφαλή φιλελεύθερη τάξη της περιοχής. Στην χερσόνησο της Κορέας, η Ρωσία έχει μακρά ιστορία αποδιοργάνωσης μέσα από την οικονομική ενίσχυση, την παροχή στρατιωτικών εξοπλισμών, καθώς και την εκπαίδευση και την αποστολή ξένων στρατιωτικών δυνάμεων καθ’ όλη την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου –μικρό το αντίτιμο, αν το αποτέλεσμα είναι ένας ταπεινωμένος, συγκρατημένος αντίπαλος.

Καθώς οι Αμερικανοί πολιτικοί ζυγίζουν αν θα εξοπλίσουν την Ουκρανία, η ιστορία ανάμεσα στην Ρωσία και την Βόρεια Κορέα τους προτρέπει να κρίνουν τα οφέλη και τους κινδύνους όχι μόνο από την άποψη του ΝΑΤΟ, του Ευρωπαϊκού θεάτρου ή του κόστους που μπορεί να πληρώσει η Ρωσία σε διπλωματικό και οικονομικό κεφάλαιο για τις ενέργειές της στην Κριμαία. Τα σύνορα της Ρωσίας δεν περιορίζονται στην Ευρώπη, ούτε και οι ικανότητές της να παρεμποδίσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ, τα οποία είναι αναμφισβήτητα μεγαλύτερα στην Ασία από ό, τι στην Ουκρανία. Ο Πούτιν ενδέχεται να χρησιμοποιήσει την Βόρεια Κορέα για να αποσπάσει την προσοχή και να ανατροφοδοτήσει την οργή της Ουάσινγκτον, αλλά λαμβάνοντας υπόψη την επιτυχία αυτής της στρατηγικής στο παρελθόν, δεν θα ήταν συνετό να υποτιμήσουμε την σημασία της.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143150/van-jackson/putin-and-the-...