Γοητευμένοι από τον ισχυρό; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γοητευμένοι από τον ισχυρό;

Γιατί ο Σίσι της Αιγύπτου θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο επικίνδυνος από όσο νομίζει η Ουάσινγκτον
Περίληψη: 

Το καθεστώς του Σίσι υποστηρίζει ότι ο στρατός αποτελεί το μοναδικό όργανο που είναι ικανό να ενοποιήσει, να προστατεύσει και να εκσυγχρονίσει την Αίγυπτο. Τώρα ο Σίσι ψάχνει για πρόσθετες ευκαιρίες ώστε να παρουσιάσει τον στρατό του ως δύναμη για εξουσία, κύρος και ασφάλεια.

Ο JEFF MARTINI είναι αναλυτής για ζητήματα της Μέσης Ανατολής στο μη κερδοσκοπικό, μη-κομματικό RAND Corporation.

Το Κάιρο αρχίζει να φαίνεται ανισόρροπο. Από την διάλυση της ουδέτερης ζώνης μεταξύ της χερσονήσου του Σινά και της Λωρίδα της Γάζας, ως την ποινικοποίηση των μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και την χρήση θανατηφόρας βίας εναντίον των ακτιβιστών που παραβιάζουν τον νόμο της χώρας περί διαδηλώσεων, ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, έχει δημιουργήσει μια στρατηγική εγχώριας ασφάλειας γεμάτη σκάγια, μπουλντόζες και ενδοτικούς δικαστές.

Οι ρεαλιστές της εξωτερικής πολιτικής μπορεί να ισχυριστούν ότι τα εσωτερικά προβλήματα της Αιγύπτου αφορούν την ίδια˙ δεν διαφοροποιούν τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Η απελευθέρωση της στρατιωτικής βοήθειας από το προηγουμένως επιβληθέν εμπάργκο της κυβέρνησης Ομπάμα προς την Αίγυπτο -και η ταυτόχρονη παραδοχή ότι οι επιδόσεις της χώρας επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν αιτία ανησυχίας- φαίνεται να συμφωνεί με αυτήν την ερμηνεία.

Ωστόσο, δεν ισχύει το γεγονός ότι η εγχώρια πολιτική μπορεί να απομονωθεί από την εξωτερική πολιτική. Στην πραγματικότητα, οι εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές της Αιγύπτου μπλέκονται όλο και περισσότερο μέρα με την μέρα. Και αυτή η αιμορραγία θα πρέπει να εγείρει ανησυχίες.

06052015-1.jpg

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, συναντά τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών, Sameh Shoukry, στο Κάιρο, στις 22 Ιουνίου του 2014. BRENDAN SMIALOWSKI / REUTERS

Ο ΚΟΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΡΙΝΟΣ ΕΧΘΡΟΣ

Στην προσέγγισή του όσον αφορά την εσωτερική ασφάλεια, το καθεστώς αποτυγχάνει να ξεχωρίσει -και ορισμένοι ίσως υποστηρίξουν ότι σκόπιμα συγχέει- τους εξτρεμιστές με τους μη-βίαιους πολιτικούς αντιπάλους. Ως υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, ο Sameh Shoukry πρόσφατα υποστήριξε ότι «η διαφορά μεταξύ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του Ισλαμικού Κράτους δεν είναι μεγάλη». Αυτού του είδους τα αισθήματα δεν αποτελούν κάτι καινούργιο στην Αίγυπτο, αλλά είναι καινούρια η θέρμη με την οποία το καθεστώς καλλιεργεί το ξερίζωμα της μάστιγας των ισλαμιστών και την μεταφορά του στην εξωτερική πολιτική.

Κατά την διάρκεια της πολιτικής ανόδου της Μουσουλμανικής Αδελφότητας μετά την Επανάσταση το 2011, όσοι αντιτίθεντο στην ομάδα φαίνονταν επιφυλακτικοί σε εκείνο το οποίο αποκαλούσαν «επιβολή του δόγματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας» στο κράτος. Από την προτίμηση το προσωπικό ασφαλείας να έχει γενειάδα έως την έκδοση ομολόγων από τις τράπεζες σε συμφωνία με τις αρχές της ισλαμικής χρηματοδότησης, οι αντίπαλοι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας είδαν αυτές τις εξελίξεις ως σημάδια ισλαμιστικής κατάληψης. Αφότου απομακρύνθηκε η Αδελφότητα από την εξουσία το 2013 και στην συνέχεια χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική οργάνωση, η νέα κυβέρνηση άσκησε πιέσεις για την «ανατροπή του δόγματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από το κράτος» –ένας στόχος που επεκτείνεται στην σφαίρα της εξωτερικής πολιτικής.

Κατά τις πρώτες ημέρες μετά την σύλληψη του Morsi, η νοοτροπία των εκκαθαρίσεων οδήγησε στην αποπομπή των κυβερνητικών αξιωματούχων που ίσως διατείνονταν φιλικά προς την Αδελφότητα. Το Υπουργείο Εξωτερικών, στο οποίο δεν είχαν εισχωρήσει μέλη της Αδελφότητας κατά την διάρκεια της σύντομης διακυβέρνησης του Morsi, δεν υπέστη το ίδιο επίπεδο ελέγχου με τα άλλα Υπουργεία. Αλλά το διπλωματικό σώμα ήταν ακόμα αναγκασμένο να περάσει την δοκιμασία αφοσίωσης μέσω της υπεράσπισης των κρατικών υπερβολών την στιγμή που κατέστρεφαν την Αδελφότητα. Για τον σκοπό αυτόν, οι πρεσβευτές της Αιγύπτου αναμασούν επιχειρήματα συγκρίνοντας την Αδελφότητα με τους Ναζί, ενώ ταυτόχρονα απορρίπτουν τις δολοφονίες διαδηλωτών από το καθεστώς εξισώνοντάς τις με τα μέτρα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται στις δυτικές χώρες.

06052015-2.jpg

Στρατιώτες ζητούν από μια υποστηρίκτρια της ανατροπής του προέδρου Mohamed Morsi και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να κάνει την διαμαρτυρία της στο πεζοδρόμιο, στα περίχωρα του Καΐρου, στις 4 Ιουλίου του 2013. ASMAA WAGUIH / REUTERS

Ο αποκλεισμός του δόγματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την αιγυπτιακή εξωτερική πολιτική εκτείνεται πέρα από το Υπουργείο Εξωτερικών, χρησιμοποιώντας ως άμβωνά της την δαιμονοποίηση της Αδελφότητας. Το καθεστώς του Σίσι θεωρεί πως αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην ευρύτερη ισλαμιστική επάνοδο. Όπως συμβαίνει και σε εγχώριο επίπεδο, το καθεστώς χρησιμοποιεί τις ανησυχίες της ιδιαιτέρως πραγματικής εξτρεμιστικής απειλής με την οποία έρχεται αντιμέτωπη η περιοχή ως πρόσχημα για να πλήξει ισλαμιστές όλων των αποχρώσεων. Η Αίγυπτος ήταν ιδιαίτερα δραστήρια στην εξαγωγή αυτού του μοντέλου στην Λιβύη, όπου το Κάιρο και το Αμπού Ντάμπι στηρίζουν έναν διχαστικό στρατηγό, τον Khalifa Hiftar, ο οποίος μοιράζεται την ίδια ευρύτερη άποψη με εκείνους σε ό, τι αφορά τους τρομοκράτες. Η έκταση της αιγυπτιακής υποστήριξης στον Hiftar και την αποκαλούμενη Επιχείρηση Αξιοπρέπειας είναι ανεξακρίβωτη, αν και είναι ευρέως γνωστό το γεγονός ότι η Αίγυπτος διευκόλυνε τις αεροπορικές επιθέσεις από τα Εμιράτα στο εσωτερικό της Λιβύης τον Αύγουστο του 2014, που είχαν ως στόχο ισλαμικές οργανώσεις. Αυτή η παρέμβαση, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες του Καΐρου για άρση του εμπάργκο όπλων που εφαρμόζεται σήμερα, έχουν προκαλέσει μια περαιτέρω πόλωση στα αντίπαλα στρατόπεδα της Λιβύης, η οποία περιπλέκει τις προσπάθειες διαμεσολάβησης που γίνονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.