Γιατί η Ελλάδα θα υποκύψει, και πώς

Ίσως καταλαβαίνοντας ότι το διαπραγματευτικό τραπέζι είναι στρωμένο υπέρ της ΕΕ, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει σταματήσει να υπόσχεται ότι θα σκίσει τα παλιά μνημόνια χρέους και άρχισε να μιλά για έναν αμοιβαία επωφελή συμβιβασμό. Κάποιοι έχουν αρχίσει να λένε για έναν «οδυνηρό συμβιβασμό» και για αναβολή βασικών τμημάτων της εκλογικής πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ. Είτε υπάρξει μια συμβιβαστική λύση είτε όχι -είτε η Μέρκελ προσπαθήσει να παρέμβει στο τελευταίο λεπτό είτε όχι, όπως κάποιοι περιμένουν να κάνει- το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα είναι πολύ μακριά από αυτό που είχε υποσχεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο.

ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Παρά το γεγονός ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να στοχεύει σε ένα συμβιβασμό, περίπου το 40% των μελών της κεντρικής επιτροπής του κόμματος ψήφισε πρόσφατα υπέρ ενός σχεδίου απόφασης που προωθεί την έξοδο από την ΕΕ.

Αν υπάρξει μια συμφωνία στις Βρυξέλλες, και πάλι θα πρέπει να εγκριθεί από την Βουλή των Ελλήνων. Για να καταλάβουμε τα επερχόμενα γεγονότα (η τρέχουσα παράταση της συμφωνίας λήγει στο τέλος Ιουνίου, και τα ελληνικά μετρητά θα μπορούσαν να τελειώσουν πριν από την λήξη της προθεσμίας), αξίζει να εξετάσουμε ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των ελληνικών θεσμών: Οποιεσδήποτε εκλογές εντός 18 μηνών από την προηγούμενη ψηφοφορία λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο ενός συστήματος ψηφοφορίας με λίστα. Αυτό σημαίνει ότι η ηγεσία του κόμματος προσδιορίζει την σειρά των υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο. Με απλά λόγια, οι αρχηγοί των κομμάτων αποφασίζουν ποιος θα εκλεγεί.

Η συγκεκριμένη διάταξη παρέχει εξαιρετική δύναμη στον Έλληνα πρωθυπουργό, δύναμη πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που παρέχεται στους ομολόγους του σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Σχεδόν όλοι οι πρωθυπουργοί των χωρών με κοινοβουλευτικά συστήματα έχουν την δυνατότητα να κάνουν έκκληση για ψήφο εμπιστοσύνης, αναγκάζοντας τα μέλη του κοινοβουλίου να αποφασίσουν όχι μόνο αν είναι υπέρ ενός συγκεκριμένου νομοσχεδίου, αλλά και αν είναι διατεθειμένοι να υπερασπιστούν την επιλογή τους υποστηρίζοντας νέες εκλογές (το αποτέλεσμα της αρνητικής ψήφου). Αυτό είναι ένα σοβαρό όπλο στα χέρια του πρωθυπουργού. Ωστόσο, ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει ένα ακόμα μεγαλύτερο όπλο: Όχι μόνο μπορεί να απειλήσει να προκηρύξει εκλογές, μπορεί να ελέγξει τα μελλοντικά μέλη του κοινοβουλίου (δεδομένου ότι μπορεί να απειλήσει να μην τοποθετήσει τους διαφωνούντες στις λίστες του κόμματος). Πολλά κομματικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκεται πλησιέστερα προς Τσίπρα, ισχυρίστηκαν ότι θα καταψηφίσουν [την συμφωνία] και ότι, αν η κυβέρνηση χάσει, θα πρέπει να γίνουν εκλογές.

Πηγαίνοντας ανάποδα, είναι εύκολο να δει κανείς τα αποτελέσματα των εν λόγω κανόνων στο παιχνίδι της διαπραγμάτευσης.

Περαστικοί μπροστά από ένα κλειστό υποκατάστημα της Alpha Bank στην Αθήνα, στις 29 Μαΐου 2015. ALKIS KONSTANTINIDIS / REUTERS
--------------------------

Σε όλες τις δημοσκοπήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι τουλάχιστον 20 μονάδες μπροστά από το δεύτερο κόμμα, τη Νέα Δημοκρατία (ΝΔ). Ο λόγος είναι ότι ο ηγέτης της ΝΔ είναι ο προηγούμενος πρωθυπουργός, ο οποίος θέλει να αναγνωριστεί και να εγκριθεί η δική του πολιτική από τον ελληνικό λαό. Εφ’ όσον δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην ηγεσία της ΝΔ ή η δημιουργία μιας ευρείας συμμαχίας όλων των άλλων κομμάτων, ο Τσίπρας (υποθέτοντας ότι θα φέρει τις διαπραγματεύσεις σε μια κατάληξη) θα είναι ο νικητής. Από τους αντιφρονούντες του κόμματός του, πολύ λίγοι θα τον εμποδίσουν στην πραγματικότητα, και οι περισσότεροι από αυτούς δεν θα έχουν την αναγνωρισιμότητα για να εκλεγούν απέναντί του.

Οπότε, ιδού οι στρατηγικοί υπολογισμοί των παικτών: Ο Τσίπρας είναι η μέση ψήφος μεταξύ της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του και του ελληνικού λαού. Η αριστερή πτέρυγα του κόμματός του έχει γίνει δυνατότερη και ισχυρότερη κατά την διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων μηνών. Οι Έλληνες έχουν περιπέσει σε ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση και αμφιθυμία. Κάθε συμφωνία που θα υπογράψει ο Τσίπρας με την ΕΕ και θα φέρει ενώπιον του κοινοβουλίου είναι βέβαιο ότι θα εγκριθεί. (Ακόμα κι αν χάσει μερικούς από τους 163 βουλευτές που υποστηρίζουν την κυβέρνησή του, θα κερδίσει πολλούς περισσότερους από την σημερινή αντιπολίτευση που είναι υπέρ της ΕΕ). Το ερώτημα είναι, θέλει να επιτύχει μια συμφωνία που θα παραβιάζει όλες (ή τις περισσότερες) από τις αρχές που έχει υποστηρίξει και τις κόκκινες γραμμές που έχει χαράξει;

Υποθέτοντας ότι είναι αναποφάσιστος ή δεν θέλει να φέρει μια τέτοια συμφωνία μπροστά στο κόμμα του, είναι πιθανό να επιδιώκει μια άλλη ευκαιρία: Αν δραματοποιήσει την κατάσταση -αποτυχία σε μια από τις πληρωμές του χρέους και περιορισμοί στην συναλλαγματική κίνηση- το κοινό (προβάλλοντας την σημερινή τάση των δημοσκοπήσεων) κατά πάσα πιθανότητα θα γίνει περισσότερο αποφασιστικό υπέρ της παραμονής στην ευρωζώνη. Μια τέτοια έκβαση θα γείρει την πλάστιγγα της εξουσίας περισσότερο υπέρ του εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό, βέβαια, είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα, επειδή οι προβλέψεις υπό αυτές τις πρωτοφανείς συνθήκες δεν μπορούν να είναι ακριβείς. Αλλά πιο εστιασμένα, είναι μια σημαντικά πιο δαπανηρή λύση για τον ελληνικό λαό, ο οποίος θα υποφέρει καθώς η οικονομία θα παγώσει.

ΕΤΟΙΜΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ;