Πώς ριζοσπαστικοποιήθηκε η Συρία

Η Jabhat al-Nusra και άλλες πιο αποκλειστικά συριακές ισλαμιστικές ομάδες επωφελήθηκαν επίσης από την επιστροφή της λεγόμενης Hama Generation -δηλαδή, εκείνους που είχαν εγκαταλείψει την Συρία κατά την διάρκεια του πολέμου του πρώην προέδρου Χάφεζ αλ Άσαντ με την Μουσουλμανική Αδελφότητα στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές του 1980. Πολλές από αυτές τις οικογένειες είχαν καταλήξει στην Σαουδική Αραβία, την Τουρκία και την Ευρώπη, και μερικά από τα παιδιά τους είχαν ενταχθεί στους τζιχαντιστικούς αγώνες στην Βοσνία, την Τσετσενία και το Αφγανιστάν. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των τζιχαντιστών υιών ταξίδεψε πίσω στην Συρία το 2011-12 για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες και τώρα είναι ηγετικές φυσιογνωμίες της Jabhat al-Nusra και μιας σειράς από άλλες συριακές ομάδες.

Μόλις ο εμφύλιος πόλεμος [15] εμπεδώθηκε κατά τα μέσα του 2012, η Συρία επίσης άρχισε να προσελκύει ορδές τζιχαντιστών από όλο τον κόσμο, οι οποίοι προσπάθησαν να πολεμήσουν -και να πεθάνουν- στην Bilad al-Sham, εκεί που πολλοί προφήτεψαν ως τόπο συγκέντρωσης [16] για την τελική μάχη εναντίον των απίστων πριν από το τέλος του κόσμου. Από τον λευκό μιναρέ του Τζαμιού των Ομαγιαδών μέχρι τα προάστια Ghouta στην Δαμασκό και το βόρειο χωριό Dabiq, η Συρία άσκησε μια ιδιαίτερα ισχυρή έλξη στις καρδιές των τζιχαντιστών.

Το ότι το καθεστώς Άσαντ είχε κάνει τόσα πολλά τα προηγούμενα χρόνια για να χτίσει μια τζιχαντιστική υποδομή σήμαινε πως από όλες τις απόψεις, τα κοτόπουλα είχαν έρθει στην φωλιά για να κουρνιάσουν.

Ο 70χρονος Khaled Kassmou, κάθεται σε έναν δρόμο στην ανταρτοκρατούμενη γειτονιά Qaboun της Δαμασκού, στην Συρία, στις 13 Μαρτίου 2016. BASSAM KHABIEH / REUTERS
------------------------------------

ΤΖΙΧΑΝΤΙΣΤΙΚΗ ΖΗΛΙΑ

Στο εύφορο έδαφος της Συρίας, η Jabhat al-Nusra έγινε όλο και περισσότερο ανεξάρτητη από την ηγεσία στο Ιράκ, η οποία την προμήθευε με το 50% των μηνιαίων οικονομικών αναγκών της [17]. Μέχρι τα τέλη του 2012, ο Haji Bakr –με το παρατσούκλι «Ιππότης των Σιγαστήρων» για την ηγεσία του σε μια μαζική εκστρατεία δολοφονιών διοικητών του ISI υπόπτων για πιθανή απιστία- είχε απογοητευθεί, ή ίσως ζηλέψει, από την επιτυχία της Jabhat al-Nusra. Μετά από εισήγησή του, ο Μπαγκντάντι, ο επικεφαλής του ISI, έστειλε μια μυστική επιστολή προς τον Jolani, τον επικεφαλής της Jabhat al-Nusra, διατάζοντάς τον να ανακοινώσει δημόσια τους δεσμούς και την υποταγή του στο ISI. Μη θέλοντας να χάσει επιρροή ή κύρος, Jη abhat al-Nusra απέρριψε την εντολή.

Εξοργισμένος, ο Haji Bakr ταξίδεψε στην Συρία μαζί με τον επικεφαλής εκπρόσωπο του ISI, Taha Sobhi Falaha (Abu Mohammed al-Adnani) και έστησαν μια μυστική βάση στο βόρειο Χαλέπι. Όντες εκεί, ξεκίνησαν να μαθαίνουν το έδαφος και να αποκτούν συμμάχους μέσα από την Jabhat al-Nusra και άλλα βαριά τζιχαντιστικά κινήματα ξένων μαχητών. Μερικοί από αυτούς τους συμμάχους είχαν σταλεί για να κατασκοπεύσουν τον ίδιο τον Jolani. Έχοντας εξασφαλίσει μια ασφαλή διαδρομή από το Ιράκ, ο Μπαγκντάντι τότε πέρασε στην Συρία τον Φεβρουάριο του 2013 και συνάντησε τους δύο συναδέλφους του. Σε μια σειρά μυστικών συναντήσεων, ο Μπαγκντάντι εξασφάλισε την υποταγή μιας σημαντικής πλειοψηφίας των κορυφαίων ξένων διοικητών της Jabhat al-Nusra και εκείνων κάτω από τις αντίστοιχες εντολές τους.

Ο Μπαγκντάντι στην συνέχεια ανακοίνωσε στον κόσμο, τον Απρίλιο του 2013 ότι όχι μόνο η Jabhat al-Nusra είχε γεννηθεί από το ISI, αλλά ότι τώρα θα υπαχθεί σε μια διευρυμένη οργάνωση, που ενσωματώνει την Συρία. Έτσι, γεννήθηκε το ISIS και διερράγη ο κόσμος της σουνιτικής τζιχάντ. Η κεντρική ηγεσία της αλ Κάιντα αρχικά διέταξε τις δύο ομάδες να παραμείνουν στις αντίστοιχες χώρες τους, πριν τελικά συστρατευθεί με την Jabhat al-Nusra. Από τις αρχές του 2014, η Jabhat al-Nusra και το ISIS ήταν ομολογημένοι εχθροί στο πεδίο της μάχης και η αλ Κάιντα είχε αποκηρύξει οποιαδήποτε διασύνδεση με το ISIS και τον Μπαγκντάντι.

ΔΥΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΤΖΙΧΑΝΤΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ

Ως εκ τούτου, η συριακή τζιχάντ έχει δώσει την θέση της σε δύο ανταγωνιστικά διακρατικά τζιχαντιστικά κινήματα: Το ISIS και την αλ Κάιντα [18]. Από τότε που επεκτάθηκε στην Συρία τον Απρίλιο του 2013 και ανακήρυξε το χαλιφάτο του τον Ιούνιο του 2014, το ISIS έχει γίνει μια τρομερή τζιχαντιστική οργάνωση με επίσημη παρουσία στο Αφγανιστάν [19], την Αλγερία [20], την Αίγυπτο [21], την Λιβύη [22], τη Νιγηρία, το Πακιστάν [23], την Ρωσία [24] και την Υεμένη [25] και μαχητικούς υποστηρικτές σε πολλές ακόμη χώρες. Παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τον εξασκούντα την τζιχάντ του 21ου αιώνα, το ISIS ενστερνίζεται μια πραγματικά απολυταρχική ιδεολογία που επιδιώκει να επιτύχει κάθε στόχο όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ανεξαρτήτως του τι θα χρειαστεί.

Η αλ Κάιντα, από την άλλη πλευρά, έχει υποστεί μια σημαντική στρατηγική μετάλλαξη τα τελευταία χρόνια. Αντιμέτωπη με την πρόκληση που έθεσε η Αραβική Άνοιξη, η αλ Κάιντα έχει επικεντρωθεί στην ενσωμάτωση των θυγατρικών της στις υπάρχουσες ζώνες συγκρούσεων και, στην συνέχεια, στην γαλούχηση ευάλωτων κοινοτήτων ώστε να γίνουν βιώσιμοι οικοδεσπότες για ένα μελλοντικό ισλαμικό κράτος. Οι πρώτες προσπάθειες στην Υεμένη (2010-11) και στο Μάλι (2011) απέτυχαν, αλλά η Jabhat al-Nusra έχει δείξει τον δρόμο από το 2012 αποδεικνύοντας την αξία αυτής της μακροπρόθεσμης προσέγγισης. Στην πραγματικότητα, αποκηρύσσοντας προσωρινά τους σκληρότερους νόμους της Σαρία, διατηρώντας μιας πολυμερή προσέγγιση για την λαϊκιστική δράση, και αποδεικνύοντας την ανώτερη αξία της στο πεδίο της μάχης, η Jabhat al-Nusra έχει σταδιακά κοινωνικοποιηθεί με πολίτες και άλλους πιο μετριοπαθείς αντάρτες ώστε να δράσουν ως προστατευτικό πλέγμα γύρω από την ομάδα στην Συρία.