Secure ConnectionΟι πολιτικές της προσφυγικής κρίσης
Η ΕΕ, η Ελλάδα και ο τουρκικός παράγων
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Η τουρκική στρατηγική λειτούργησε με τρόπο που η κλιμάκωση της προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα και στην συνέχεια στην υπόλοιπη ΕΕ, αποτελούσε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο
Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Το παρόν κείμενο αποτελεί μεταφορά της εισήγησής του στην ημερίδα που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Έρευνας & Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων και το Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στην Θεσσαλονίκη στις 17 Δεκεμβρίου 2015.
Με βάση τις παρούσες προτάσεις ο νέος φορέας θα έχει σημαντικές ελεγκτικές αρμοδιότητες έναντι των κρατών-μελών, αφού μετά από αίτημά του τα κράτη-μέλη θα είναι υποχρεωμένα να παρέχουν πληροφορίες για την ικανότητά τους να πραγματοποιήσουν ολοκληρωμένους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης. Η τελική αξιολόγηση αυτών των ικανοτήτων θα γίνεται με βάση την επαρκή επάνδρωση, τα διαθέσιμα τεχνικά μέσα αλλά και τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους από πλευράς κρατών-μελών. Ο νέος φορέας θα εισηγείται σε πρώτη φάση «διορθωτικά μέτρα» στα πλαίσια του vulnerability assessment και το κράτος-μέλος υποχρεούται να λάβει μέτρα εντός συγκεκριμένης χρονικής οροφής. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η πρόβλεψη ότι ο νέος φορέας θα έχει ενισχυμένο ρόλο σε ζητήματα Έρευνας και Διάσωσης. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, «στις περιπτώσεις στις οποίες ένα κράτος-μέλος αδυνατεί να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα, το Agency Management Board θα επιληφθεί του ζητήματος για την λήψη απόφασης η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει, σε ένα τελικό στάδιο, την άμεση επέμβαση του νέου φορέα με στόχο να εξαλειφθούν οι απειλές έναντι της ομαλής λειτουργίας της ζώνης Σένγκεν» [19].
ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης μεταβιβάζουν σημαντικές αρμοδιότητες σε επίπεδο ΕΕ, ωστόσο η εμπλοκή «τρίτων χωρών» χωρίς την συναίνεση της Ελλάδας διεμβολίζει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Οι πρώτες ενδείξεις μετά την υπογραφή του Σχεδίου Δράσης ΕΕ-Τουρκίας και την προσέγγιση των δύο πλευρών δεν είναι ενθαρρυντικές. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φ. Τίμερμανς δήλωσε πρόσφατα ότι η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μακράν του να είναι ικανοποιημένη» [20] (“the EU long way from satisfied with Turkish migrant cooperation”) αφού δεν έχουν αναχαιτισθεί οι προσφυγικές ροές. Η αξιολόγησή του παραπέμπει σε μια κανονικότητα που χαρακτηρίζει τις ευρω-τουρκικές σχέσεις, αυτήν της μη συμμόρφωσης της Τουρκίας.
Η προσφυγική κρίση δημιούργησε ή/και ενίσχυσε πολυεπίπεδες φυγόκεντρες δυνάμεις εντός της ΕΕ και οδήγησε σε έναν επικίνδυνα κλιμακούμενο κατακερματισμό, απειλώντας καταστατικά στοιχεία του ευρωπαϊκού κεκτημένου αλλά και την ίδια την βιωσιμότητα του χώρου Σένγκεν. Η Τουρκία μεγιστοποίησε τα πολιτικά οφέλη της, απορρίπτοντας αρχικά την πρόταση για παροχή αποκλειστικά οικονομικής βοήθειας προς την χώρα [21]. Η επανενεργοποίηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αποτελούσε εξ αρχής στρατηγικό στόχο της Τουρκίας, προϋπόθεση που έθεσε η Άγκυρα προκειμένου να ενταχθεί σε ένα κοινό σχέδιο αντιμετώπισης του προσφυγικού ζητήματος. Μάλιστα, οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενός ακραιφνώς τεχνοκρατικού οργάνου, της προσφέρουν παράπλευρα και μάλλον μη αναμενόμενα μέχρι πρότινος οφέλη σε βάρος ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: