Κοιτάζοντας κι αλλού

Παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο πιο κοντινός διεθνής εταίρος του Ηνωμένου Βασιλείου, το Λονδίνο έχει αρχίσει να αμφισβητεί την γεωπολιτική μονογαμία του. Διαισθανόμενη οικονομικές ευκαιρίες, και λιγότερο πολιτικά επιφυλακτική [37] από όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, η κυβέρνηση Κάμερον έχει φλερτάρει ενεργά [38] την Κίνα. Επεδίωξε να αναπτύξει αυτό που ο Κάμερον αποκάλεσε μια νέα «ειδική σχέση» [39] με την Ινδία και να ενισχύσει τους δεσμούς της χώρας με τις άλλες χώρες BRICS [40] και την Μέση Ανατολή. Ο θεατρικός δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, μέχρι που βάπτισε την χώρα του [ 41] ως το «όγδοο εμιράτο του κόσμου» στον αγώνα του για να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Παράλληλα ενέτεινε την οικονομική διπλωματία της, ωστόσο, έχει προβεί σε σημαντικές περικοπές [42] των στρατηγικών και παγκόσμιων πολιτικών φιλοδοξιών της, καθιστώντας την λιγότερο ευαίσθητη στις ανησυχίες των Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με τις πολιτικές επιπτώσεις της ανόδου της Ασίας και μειώνοντας την προθυμία της να συμμετάσχει σε υπερπόντιες στρατιωτικές επεμβάσεις. Αυτές οι αποκλίνουσες απαντήσεις στις μακροπρόθεσμες παγκόσμιες μεταβολές καθιστούν πιο δύσκολο να επαναπροσδιοριστεί η αμερικανο-βρετανική σχέση σε έναν μετα-διατλαντικό κόσμο.

ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΕΙΔΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Σίγουρα, η ειδική σχέση δεν ήταν ποτέ τόσο ιδιαίτερη [43] όσο οι πιο παθιασμένοι ερμηνευτές της αρέσκονταν να την διατηρούν. Ακόμη και σε κορυφαία σημεία της, η γραμμή μεταξύ μύθου και πραγματικότητας ήταν λεπτή. Το Ηνωμένο Βασίλειο έπαιρνε πάντα την εταιρική σχέση πιο σοβαρά από ό, τι οι Ηνωμένες Πολιτείες, αξιολογώντας την όχι μόνο για την εθνική ασφάλεια της χώρας, αλλά και ως ένα ψυχολογικό μαξιλάρι για την απότομη μεταπολεμική παρακμή της χώρας. Το 1943, ο μελλοντικός πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλαν φανταζόταν [44] το Ηνωμένο Βασίλειο ως μια μεγάλη ομότιμη δύναμη, που θα δίδασκε την νέα Ρώμη όπως οι «Έλληνες σε αυτή την αμερικανική αυτοκρατορία». Οι ατομικές σχέσεις προέδρου πρωθυπουργού, συμπεριλαμβανομένων των Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και Anthony Eden, και των Ρίτσαρντ Νίξον και Edward Heath, ήταν τεταμένες και, όπως υποστηρίζει ο ιστορικός Lawrence Freedman [45], η στρατιωτική συνεργασία -από το Σουέζ μέχρι το Βιετνάμ, τα Φώκλαντ και μέχρι και το Ιράκ- δεν ήταν ποτέ τόσο αυτόματη όσο πολλοί πίστευαν. Αλλά υπήρχε ένας βαθμός εγγύτητας, σχεδόν αυτόματης εμπιστοσύνης, που όμοιά της έβρισκε κανείς σε λίγες άλλες διμερείς σχέσεις. Πράγματι, στον Λευκό Οίκο χρόνια πριν, ο πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Henry Kissinger περιέγραφε «ένα σχέδιο διαβούλευσης τόσο αυτονόητα οικείο που ήταν ψυχολογικά αδύνατο να αγνοηθούν οι απόψεις των Βρετανών».

Κάτι από αυτή την σχέση σώζεται και σήμερα. Η αμερικανο-βρετανική διμερής επενδυτική σχέση είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο [46], με τα αμερικανικά εταιρικά περιουσιακά στοιχεία στο Ηνωμένο Βασίλειο να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα πέμπτο του συνόλου των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό. Οι χώρες συνεργάζονται ευρέως [33] στην άμυνα, συμπεριλαμβανομένων της εκτεταμένης συνεργασίας, της εκπαίδευσης και των ανταλλαγών προσωπικού, τα περισσότερα από 20 προγράμματα κοινού [αμυντικού] υλικού, και, φυσικά, στον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας [47]. Και υπάρχει ένας εξαιρετικός και συχνά αμφιλεγόμενος βαθμός συνεργασίας μεταξύ των Υπηρεσιών πληροφοριών των χωρών, όπως καταδεικνύεται στους πολέμους των Φόκλαντ [48] και του Ιράκ [49], στις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις αντιτρομοκρατίας [50] και πιο πρόσφατα στο πρόγραμμα υποκλοπών PRISM [ 51] που διέρρευσε από τον Edward Snowden. Και οι δύο χώρες μοιράζονται μια δέσμευση για ένα παρόμοιο είδος [5] ελαφρά ρυθμισμένης καπιταλιστικής δημοκρατίας και βλέπουν ο ένας τον άλλο [52] ως δύναμη για το καλό του κόσμου. Σε ένα δημοφιλές επίπεδο, από την πανταχού παρουσία των ταινιών του Χόλιγουντ στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι την πολιτιστική κρύπτη της βασιλικής οικογένειας [53], τον Χάρι Πότερ [54], την Adele [55] και την English Premier League [56] στις Ηνωμένες Πολιτείες , η αγγλο-αμερικανική σύνδεση παραμένει ισχυρή.

Έτσι, παρά τις πλέον καλά τεκμηριωμένες απογοητεύσεις του με την κυβέρνηση Κάμερον, όταν ο Ομπάμα εγείρει το ζήτημα κατά του Brexit στο Λονδίνο αυτή την εβδομάδα, θα απευθύνεται σε ένα έθνος με έντονους πολιτιστικούς, ιδεολογικούς, οικονομικούς και στρατηγικούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει ένας σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ που θα πηγαίνει μπροστά και, σε ορισμένες διακριτές περιοχές -ιδιαίτερα στην άμυνα και τις πληροφορίες- η εταιρική σχέση θα συνεχίσει να είναι ασυνήθιστα στενή. Υπό την νέα ηγεσία στον Λευκό Οίκο και στην Downing Street, μπορεί ακόμα και να απολαύσει μια σύντομη ανάκαμψη. Αλλά οι παράγοντες που οδηγούν στην μείωση της σημασίας της ειδικής σχέσης είναι πέρα από τον έλεγχο οποιουδήποτε ξεχωριστού προέδρου ή πρωθυπουργού. Επί της ουσίας, το ιστορικό πλαίσιο που δημιούργησε την ιδιαίτερη σχέση εξαφανίζεται ταχύτατα και δεν μπορεί ποτέ να επιστρέψει. Εκτός κι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο μπορέσουν να βρουν μια νέα λογική για την ειδική σχέση στο νέο αυτό πλαίσιο, κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσουν να απομακρύνονται. Σε αυτή τη νέα πολυπολική πραγματικότητα, οι δύο χώρες θα αναγκαστούν να αναπτύξουν έναν μεγαλύτερο αριθμό στενών συνεργασιών, αλλά ίσως λιγότερες από αυτές θα είναι πραγματικά ξεχωριστές.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-04-24/seeing-...