Από την Τεχεράνη στη Μοσούλη

Οι Κούρδοι του Ιράκ θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα παρόμοιο πρόβλημα. Το Ιράν και το IRGC έχουν καλές λειτουργικές σχέσεις με τον Ιρακινό Κούρδο ηγέτη Μασούντ Μπαρζανί και τους Peshmerga του. Οι Σιίτες πελάτες του Ιράν, όμως, όχι, έχοντας ήδη συγκρουστεί με τους Peshmerga [16] αρκετές φορές. Αυτές οι εντάσεις θα είναι στο παρασκήνιο κατά την διάρκεια της επιχείρησης της Μοσούλης και των άμεσων επακόλουθών της. Αλλά η Μοσούλη είναι το μεγαλύτερο έπαθλο μέχρι τώρα στον πόλεμο του Ιράκ εναντίον του ISIS, και όλες οι πλευρές θα θέλουν να κερδίσουν από αυτό. Οι σιιτικές πολιτοφυλακές έχουν ήδη προειδοποιήσει [17] τους Κούρδους και τους Τούρκους σχετικά με την είσοδό τους στην Μοσούλη, αλλά είναι απίθανο να τους ακούνε είτε οι μεν είτε οι δε. Οι ηγέτες των Peshmerga έχουν δηλώσει ότι δεν θα εισέλθουν [18] στην πόλη, αλλά με τόσες πολλές ανταγωνιστικές δυνάμεις να συγκλίνουν στην ίδια γενική περιοχή, η πιθανότητα για βίαιες παρεξηγήσεις είναι υψηλή.

Για να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση, το Ιράν πρέπει να αποφύγει σοβαρές συγκρούσεις μεταξύ τουρκικών, κουρδικών και σιιτικών συμφερόντων στην Μοσούλη. Η προτίμηση του Ιράν, ως εκ τούτου, είναι η ιρακινή κυβέρνηση να αναλάβει την πόλη. Αλλά οι εντάσεις σχετικά με το επίπεδο της συμμετοχής των πολιτοφυλακών πιθανότατα θα επιμείνουν καθώς οι μάχες συνεχίζονται αλλά και σε κάθε κενό ασφαλείας αφότου φύγει το ISIS. Τουλάχιστον αρχικά, η παραχώρηση του άμεσου ελέγχου της πόλης στις ιρακινές κυβερνητικές δυνάμεις (ενώ θα διατηρείται επίσης ένας ρόλος για τις πολιτοφυλακές στις γύρω περιοχές) θα επιτρέψει στο Ιράν να κρατήσει μια θέση στο θέατρο της Μοσούλης και να πιέζει για τα συμφέροντά του όποτε χρειάζεται. Όμως, η κατάληψη της Μοσούλης από οποιαδήποτε εξωτερική δύναμη -είτε κουρδική είτε τουρκική- θα ήταν ανάθεμα για το IRGC, και πιθανόν να τύχει έκδηλης αντίδρασης από τις πολιτοφυλακές.

ΤΟ ΙΡΑΝ ΠΟΙΟΥ;

Πίσω από όλους αυτούς τους υπολογισμούς υπάρχει μια ένταση στην καρδιά των ιρανο-ιρακινών σχέσεων [19]. Η κυβέρνηση του Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί είναι θεωρητικά υπεύθυνη για την πολιτική του Ιράν στο Ιράκ. Ωστόσο, η πραγματική επιρροή του Rouhani στο Ιράκ είναι μακράν δεύτερη σε σύγκριση με εκείνη του Soleimani και του IRGC. Στην πραγματικότητα, ο Soleimani, λόγω του σημαντικού του κύρους μεταξύ των σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων, είναι ο Ιρανός πολιτικός με την μεγαλύτερη επιρροή σήμερα στο Ιράκ. Λόγω της στενής σχέσης του Soleimani με τον Χαμενεΐ, και την έγκριση του τελευταίου στην περιφερειακή στρατηγική του πρώτου, ο Rouhani δεν έχει άλλη επιλογή εκτός από το να ακολουθήσει το IRGC.

Αυτό κάνει κάποια διαφορά σχετικά με την πολιτική που το Ιράν επιδιώκει στο Ιράκ. Σε σύγκριση με το IRGC, η κυβέρνηση Rouhani είναι περισσότερο διατεθειμένη για συμβιβασμό, και ευνοεί την επιρροή που έρχεται μέσα από νόμιμες σχέσεις με άλλους ξένους ηγέτες και κυβερνήσεις. Ο Rouhani είναι πολύ λιγότερο εμπλεκόμενος με τις σιιτικές πολιτοφυλακές από όσο το IRGC, και, ενώ οι ομάδες αυτές θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του Ιράν, παίρνουν τις εντολές τους από τον Soleimani. Εάν ο Rouhani είχε περισσότερο έλεγχο επί της ιρανικής πολιτικής για το Ιράκ, θα περίμενε κανείς να δει να δίδεται λιγότερη σημασία στις πολιτοφυλακές-πελάτες υπέρ μιας πιο ουσιαστικής εμπλοκής σε κρατικό επίπεδο. Αυτό θα έθετε μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ του Ιράν και των παραστρατιωτικών του Ιράκ, και θα έκανε την Τεχεράνη λιγότερο υπαίτια για την συμπεριφορά τους.

Η αντιπαλότητα μεταξύ του Rouhani και του IRGC θα πρέπει επίσης να εξεταστεί στο πλαίσιο της εσωτερικής πολιτικής του Ιράν. Το IRGC έχει προ πολλού κυριαρχήσει στην ιρανική χάραξη πολιτικής στην Μέση Ανατολή, και η κυβέρνηση Rouhani δεν την έχει αμφισβητήσει σοβαρά σε αυτό το ζήτημα. Ωστόσο, ο Rouhani έχει αντιπαλέψει με το IRGC για μια σειρά από άλλα θέματα, από την πυρηνική συμφωνία μέχρι την επέκταση του εμπορίου με την Δύση. Αυτές οι αψιμαχίες και οι ευρύτερες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των σκληροπυρηνικών και των μετριοπαθών ρεφορμιστών τροφοδοτούν το πολιτικό χάσμα στο Ιράν.

Οι μετριοπαθείς του Ιράν έχουν πετύχει τεράστια κέρδη υπό τον Rouhani, ειδικά στην εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο και στην Συνέλευση των Ειδικών, ένα ιερατικό σώμα που θα μπορούσε να καθορίσει τον επόμενο ανώτατο ηγέτη. Αυτά τα κέρδη είναι εγγενώς απειλητικά για τους σκληροπυρηνικούς (συμπεριλαμβανομένου του IRGC), οι οποίοι θα θελήσουν να νικήσουν τον Rouhani στις επόμενες εκλογές του Ιουνίου 2017. Αντιδραστικές κινήσεις από το IRGC, συμπεριλαμβανομένης της επιθετικής παρενόχλησης [20] των σκαφών του Ναυτικού των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο και των πολυάριθμων συλλήψεων πολιτών διπλής υπηκοότητας, θα μπορούσαν να είναι μέρος μιας εκστρατείας για να υπονομεύσουν τις προσπάθειες του Rouhani για διεθνή εμπλοκή με την Δύση.

Θα μπορούσε το IRGC να ακολουθήσει μια παρόμοια προσέγγιση στο Ιράκ; Η επέκταση των μαχών στο Ιράκ δεν ταιριάζει προς το παρόν με τα συμφέροντα του IRGC επειδή χρειάζεται την αεροπορική δύναμη και την στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ για να νικήσει το ISIS, αλλά θα μπορούσε να έχει νόημα στο πλαίσιο των αυξημένων εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή με την Τουρκία σε ένα περιβάλλον μετά το ISIS. Οι αμφιλεγόμενες πολιτικές σε ένα έτος εκλογών στο Ιράν θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν την πιθανότητα για τυχοδιωκτισμό από το IRGC, όπως θα μπορούσε να το κάνει και μια κλιμάκωση της σύγκρουσης στο Ιράκ από την Τουρκία ή τις σιιτικές πολιτοφυλακές.