Το σχέδιο ανάπτυξης αμερικανικών στρατευμάτων στη Νορβηγία

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Άστον Κάρτερ [2], ταξίδεψε στη Νορβηγία για να συζητήσει με την Νορβηγίδα υπουργό Άμυνας, Ine Eriksen Soreide, την ανάπτυξη κάπου 330 Αμερικανών πεζοναυτών στην χώρα αυτή. Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 24 Οκτωβρίου, η Soreide ανακοίνωσε ότι το Όσλο και η Ουάσιγκτον είχαν συμφωνήσει να τοποθετήσουν τα στρατεύματα αυτά στην αεροπορική βάση Vaernes στην κεντρική Νορβηγία. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, οι πεζοναύτες θα φτάσουν τον Ιανουάριο του 2017, ως μέρος της εκ περιτροπής Δύναμης της Μαύρης Θάλασσας, ένα πρόγραμμα που δίνει προσωρινή βάση σε αμερικανικά στρατεύματα σε εταίρους του ΝΑΤΟ, προκειμένου να βελτιώσουν την κοινή διαλειτουργικότητα και να ενισχύσουν την ικανότητα της Συμμαχίας να αντιδρά γρήγορα στις κρίσεις. Σε μια δοκιμαστική περίοδο ενός έτους, οι πεζοναύτες θα προπονούνται μόνοι τους, με νορβηγικά στρατεύματα, και με δυνάμεις των άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ [3], κάνοντας χρήση του αρκτικού κλίματος της περιοχής για να πραγματοποιήσουν ασκήσεις ψυχρού καιρού.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν τανκς, τεθωρακισμένα οχήματα, και άλλο αμυντικό εξοπλισμό στη Νορβηγία από το 1970, και το σχέδιο να τοποθετήσουν πεζοναύτες στην Vaernes βασίζεται στην ανανέωση της συμφωνίας του 2005 μεταξύ του Όσλο και της Ουάσιγκτον υπό τον τίτλο Πρόγραμμα Προεγκατάστασης Σώματος Πεζοναυτών–Νορβηγία (Marine Corps Prepositioning Program–Norway). Αλλά, Νορβηγοί επικριτές από την άκρα αριστερά και την λαϊκίστικη δεξιά έχουν κατηγορήσει την επικείμενη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Vaernes ως ιδιαίτερα προκλητική. Η ανάπτυξη των αμερικανικών στρατευμάτων, υποστηρίζουν, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επισφαλή αλλά σταθερή σχέση της Νορβηγίας με την Ρωσία [4], με την οποία μοιράζεται σύνορα 122 μιλίων.

Νορβηγοί στρατιώτες κατά την διάρκεια μιας άσκησης του ΝΑΤΟ στο Adazi, στην Λετονία, τον Ιούνιο του 2016. INTS KALNINS / REUTERS
-----------------------------------------------------

ΜΕ ΚΙΝΗΤΡΟ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Ως ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ, η Νορβηγία θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες κύριο σύμμαχό της. Από το 1949, το Όσλο πραγματοποιεί ετησίως στρατιωτικές ασκήσεις με το ΝΑΤΟ˙ το 2018, θα φιλοξενήσει τη ΝΑΤΟϊκή άσκηση Trident Juncture, στην οποία θα συμμετάσχουν περίπου 25.000 στρατιώτες. Η Νορβηγία έχει αρκετές δεκάδες στρατιώτες στο Αφγανιστάν, στο πλαίσιο της αποστολής του ΝΑΤΟ στην χώρα αυτή και είναι μέλος του υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμού για να νικηθεί το Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS). Η Soreide είναι μια από τις λίγες υπουργούς Άμυνας του ΝΑΤΟ που έχουν ζητήσει από τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ [5] να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνα, ενώ αναγνωρίζει ότι η ενίσχυση της κατανομής των βαρών είναι κρίσιμη για την διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας.

Η συντηρητική κυβέρνηση της πρωθυπουργού Erna Solberg υποστήριξε ότι η επικείμενη παρουσία του στρατού των ΗΠΑ στη Νορβηγία είναι συνεπής με την μακρόχρονη πολιτική του Όσλο περί την [στρατιωτική] εκπαίδευση με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Αλλά οι αντίπαλοι επικριτές της συμμετοχής της Νορβηγίας στο ΝΑΤΟ -πολλοί από αυτούς στην άκρα αριστερά- έχουν ξεκινήσει μια χιονοστιβάδα κριτικής εναντίον της προτεινόμενης πολιτικής στα νορβηγικά μέσα ενημέρωσης, κατηγορώντας άδικα την κυβέρνηση ότι η καθιέρωση μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην χώρα θα υποβάλει το Όσλο σε μη πρέπουσα αμερικανική επιρροή και θα θέσει τις σχέσεις της Νορβηγίας με την Ρωσία σε μια επικίνδυνη πορεία. Μια αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Νορβηγία, υποστηρίζουν, θα παραβίαζε την βασική διακήρυξη της χώρας το 1949 [6], η οποία ορίζει ότι καμιά συμμαχική δύναμη δεν μπορεί να σταθμεύει στο έδαφος της Νορβηγίας εν καιρώ ειρήνης. Άλλοι, μέχρι που έχουν υποστηρίξει ότι η προκλητική φύση των Αμερικανών πεζοναυτών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την συμφωνία του 2010 για την οριοθέτηση [7] μεταξύ της Νορβηγίας και της Ρωσίας, υπονοώντας ότι παραβιάζει το πνεύμα της εν λόγω Συνθήκης η οποία επιδιώκει να ενισχύσει τις σχέσεις γειτονίας με την Ρωσία και να προωθήσει την προβλεψιμότητα και την σταθερότητα στην περιοχή. Η επιδείνωση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων κατά την διάρκεια των συγκρούσεων στην Συρία και την Ουκρανία και η κατηγορία της Ουάσινγκτον ότι η Ρωσία έχει εμπλακεί στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ έχουν προσθέσει καύσιμα σε αυτή την φωτιά: Οι Νορβηγοί λαϊκιστές υποστηρίζουν ότι η Νορβηγία δεν μπορεί να βάλει τον εαυτό της σε κίνδυνο φιλοξενώντας στρατεύματα των ΗΠΑ.

Οι εντεινόμενες έρευνες των μέσων ενημέρωσης αναπόφευκτα οδήγησαν τα νορβηγικά κανάλια να ρωτούν Ρώσους αξιωματούχους για πληροφορίες επί του θέματος. Στις 31 Οκτωβρίου, ο Frants Klintsevich, αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας της Ρωσικής Δούμας, δήλωσε στο νορβηγικό τηλεοπτικό [8] κανάλι TV2 ότι «η Νορβηγία θα υποφέρει», αν το Όσλο και η Ουάσιγκτον πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους στην Vaernes. «Δεν είχαμε ποτέ πριν τη Νορβηγία στον κατάλογο των στόχων των στρατηγικών όπλων μας», είπε, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Νορβηγία έβαζε τον εαυτό της σε κίνδυνο πυρηνικής επίθεσης.

Η πρεσβεία της Ρωσίας στη Νορβηγία δεν έχει ακόμη σχολιάσει επί του θέματος, αλλά το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών δημοσιοποίησε μια δήλωση που προφανώς προσπάθησε να μειώσει άμεσα τις εντάσεις. Η Μόσχα, όμως, έχει ένα καθιερωμένο εγχειρίδιο για το πώς να επωφελείται από τα ρήγματα στην κοινή γνώμη των χωρών του ΝΑΤΟ [9]: Ήταν μόλις πέρσι που ο Ρώσος πρέσβης στην Δανία, Mikhail Vanin [10], απείλησε αυτήν την χώρα με πυρηνικό πόλεμο αν εντασσόταν στο πυραυλικό αμυντικό πρόγραμμα του ΝΑΤΟ. Τα τελευταία χρόνια, οι νορβηγο-ρωσικές σχέσεις ήταν σταθερές, αλλά οι πρόσφατες παρατηρήσεις του Klintsevich υποδηλώνουν ότι υπάρχουν στην αναμονή περαιτέρω προκλήσεις αν οι τακτικές εκφοβισμού που χρησιμοποιούνται καταφέρουν να στρέψουν περισσότερους Νορβηγούς κατά της ανάπτυξης αμερικανικών στρατευμάτων [στη Νορβηγία].

Ένα πιθανό σενάριο θα συνεπαγόταν την ένταση των παρενοχλήσεων από ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη -αν όχι καταφανείς παραβιάσεις- στον νορβηγικό εναέριο χώρο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου να δοκιμαστεί η αντίδραση του Όσλο, ενώ θα επιδιώκεται η αξιοποίηση του λαϊκίστικου άγχους με την υποδαύλιση μιας διαμάχης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ένα άλλο σενάριο θα συνεπαγόταν μια μεγάλης κλίμακας ρωσική στρατιωτική άσκηση κοντά στα σύνορα της Νορβηγίας. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι μια εκ περιτροπής αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Νορβηγία είναι από μόνη της απίθανο να προκαλέσει είτε το ένα είτε το άλλο σενάριο. Η καθεμιά πορεία δράσης θα καθοδηγηθεί από τις περιστάσεις: Η Μόσχα θα χρησιμοποιήσει την ανάπτυξη [των αμερικανικών δυνάμεων στη Νορβηγία] ως ένα βολικό πρόσχημα για να απαντήσει σε κάποια άλλη δραματική αλλαγή στην κατάφορτη σχέση ΗΠΑ-Ρωσίας.

Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Ash Carter, και η Νορβηγίδα υπουργός Άμυνας, Ine Marie Eriksen Soreide, στη Μπόντο της Νορβηγίας, τον Σεπτέμβριο του 2016. NTB SCANPIX / JAN-MORTEN BJORNBAKK / VIA REUTERS
--------------------------------------------------

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Η λαϊκίστικη κριτική επί των αμυντικών πολιτικών της νορβηγικής κυβέρνησης δεν έχει περιοριστεί στην προγραμματισμένη ανάπτυξη των Αμερικανών Πεζοναυτών. Έχει, επίσης, επικεντρωθεί σε σχέδια του Όσλο για την αναδιοργάνωση και αναβάθμιση όλων των ενόπλων δυνάμεων της Νορβηγίας, όπως περιγράφεται σε ένα έγγραφο του Υπουργείου Άμυνας, «Το Μακροπρόθεσμο Σχέδιο» [11], το οποίο κυκλοφόρησε τον Ιούνιο. Σύμφωνα με το έγγραφο, στο οποίο αναφέρονται λεπτομερώς οι αμυντικές προτεραιότητες της Νορβηγίας για την περίοδο 2017-2020, η κυβέρνηση προτίθεται να εκσυγχρονίσει τον στρατό -για παράδειγμα, συμμετέχοντας στο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ Πρόγραμμα Joint Strike Fighter [12] και τελικά αντικαθιστώντας όλα της τα υποβρύχια- και να αναβαθμίσει την συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών της με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι επικριτές από την νορβηγική άκρα αριστερά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από το Σοσιαλιστικό Κόμμα οι οποίοι είναι εδώ και καιρό αμφίθυμοι σχετικά με το ΝΑΤΟ και την ηγεμονία των ΗΠΑ, υποστηρίζουν ότι το μακροπρόθεσμο σχέδιο είναι υπερβολικά δαπανηρό [13] και είναι ιδιαίτερα αντίθετοι με την συμμετοχή της Νορβηγίας στο Πρόγραμμα Joint Strike Fighter.

Αλλά δεν είναι οι μόνοι που έχουν επικρίνει το σχέδιο: Αρκετοί υψηλόβαθμοι απόστρατοι των νορβηγικών ενόπλων δυνάμεων, περιλαμβανομένου και του στρατηγού ε.α. Sverre Diesen [14], πρώην επικεφαλής της άμυνας της Νορβηγίας, έχουν ισχυριστεί ότι θα μπορούσε τελικά η ασφάλεια της Νορβηγίας να τεθεί σε κίνδυνο αν η χώρα γίνει υπερβολικά εξαρτημένη από τους συμμάχους της, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με το σχέδιο, 11 στρατιωτικές εγκαταστάσεις [15] σε ολόκληρη την χώρα θα πρέπει να κλείσουν ως μέρος ενός φιλόδοξου προγράμματος αναδιάρθρωσης, το οποίο θα αφήσει τις ακτές της Νορβηγίας ιδιαίτερα ευάλωτες, όπως σημείωσε ένας άλλος επικριτής [16]. Εκφράζοντας παρόμοια συναισθήματα, ο απόστρατος αντιστράτηγος Kjell Grandhagen, [17], πρώην επικεφαλής της νορβηγικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, υποστηρίζει ότι το σχέδιο δεν παρέχει επαρκείς πόρους για τον στρατό.

Η συζήτηση επί του Μακροχρόνιου Σχεδίου στήνει το σκηνικό για την οργή τους σχετικά με την πρόταση να εγκατασταθούν Αμερικανοί πεζοναύτες στην Vaernes. Στην πραγματικότητα, υπήρξε κάμποση δημόσια σύγχυση σχετικά με τα δύο θέματα, και οι επικριτές συγχέουν κατά καιρούς αυτά τα δύο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η απόφαση της κυβέρνησης να φιλοξενήσει προσωρινά τους πεζοναύτες είναι μια επέκταση του Μακροχρόνιου Σχεδίου που υπόσχεται ένα επικίνδυνο σωρευτικό αποτέλεσμα: Η Νορβηγία θα γίνει υπερβολικά εξαρτημένη από την στρατιωτική τεχνολογία των ΗΠΑ, ενώ θέτει σε κίνδυνο την ειρηνική σχέση της με την Ρωσία. Κατά την διαδικασία αυτή, οι επικριτές έχουν κατηγορήσει την κυβέρνηση για την κατάργηση της μακρόχρονης αμυντικής πολιτικής της Νορβηγίας, όπως αναφέρεται στην βασική διακήρυξη υποστηρίζοντας ότι παίζει τα στοιχήματα της Ουάσιγκτον εναντίον της Ρωσίας, ως μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού παιχνιδιού.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσωρινή ανάπτυξη Αμερικανών στην Vaernes είναι συνεπής με την πολιτική της Ουάσιγκτον να διαβεβαιώσει τους ανήσυχους Ευρωπαίους συμμάχους της σχετικά με τις πολιτικές της Μόσχας προς το ΝΑΤΟ και τα κράτη της Βαλτικής ειδικότερα. Για τη Νορβηγία, η οποία απολαμβάνει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα διαβίωσης στον κόσμο, η μακρόχρονη εγγύηση της ασφάλειας των ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ επέτρεψε την ανάδυσή της από την φτώχεια. Οι παράγοντες αυτοί, σε συνδυασμό με την εξαιρετική πολιτική αβεβαιότητα [18] σε όλο τον κόσμο, εξηγεί γιατί η επικείμενη αμερικανική στρατιωτική παρουσία είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Νορβηγίας, ακόμη και αν η κυβέρνηση περιγράφει την ανάπτυξη [των δυνάμεων αυτών] ως ρουτίνα ή προσωρινή.

Ευτυχώς για την κυβέρνηση Solberg, οι αμυντικές πολιτικές έχουν μετατραπεί σε πολιτικό ποδόσφαιρο μόνο στις παρυφές της νορβηγικής πολιτικής. Η Solberg απολαμβάνει στήριξη για το Μακροχρόνιο Σχέδιο από τα περισσότερα μέλη του κυβερνώντος συντηρητικού μπλοκ στο κοινοβούλιο και από το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα. Αυτό ισχύει επίσης σε σχέση με το σχέδιο να φιλοξενηθούν προσωρινά πεζοναύτες των ΗΠΑ στην Vaernes. Αυτό που είναι ανησυχητικό, ωστόσο, είναι ότι ένα εξέχον μέλος του συντηρητικού κοινοβουλευτικού συνασπισμού ο οποίος είναι μέλος του λαϊκιστικού Κόμματος της Προόδου έχει αντιταχθεί το σχέδιο φιλοξενίας των Αμερικανών πεζοναυτών με τον υπαινιγμό ότι δεν είναι σαφές εάν το Όσλο και η Ουάσιγκτον μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα σχετικά με την πολιτική της Ρωσίας. Αυτό υποδηλώνει ένα πιθανό ρήγμα για την πολιτική άμυνας εντός του Κόμματος της Προόδου, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει εσωτερική αναταραχή για το πώς να ανταποκριθεί στην αυξημένη μετανάστευση.

Αυτές οι δυναμικές, σε συνδυασμό με την επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας, θα μπορούσαν να στήσουν το σκηνικό ώστε η Ρωσία να κατευθύνει πιο πολεμοχαρή ρητορική προς τη Νορβηγία με στόχο να χαλυβδώσει τα αντι-ΝΑΤΟϊκά εκλογικά σώματα της νορβηγικής αριστεράς και να κάνει επιδρομές μεταξύ των δεξιών λαϊκιστών της Νορβηγίας [19].

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/norway/2016-11-09/plan-deploy-us...

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/SigiMideast
[2] https://www.foreignaffairs.com/interviews/2015-08-05/scholar-secretary
[3] https://www.foreignaffairs.com/interviews/2016-04-06/standing-nato
[4] https://www.foreignaffairs.com/issues/2016/95/3
[5] https://www.foreignaffairs.com/topics/nato
[6] http://www.dagsavisen.no/nyemeninger/basepolitikken-forsvant-1.797998
[7] http://www.eu-norway.org/news1/Treaty-on-maritime-delimitation-and-coope...
[8] https://www.thelocal.no/20161031/norway-will-suffer-russia-makes-nuclear...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2016-07-04/nato-a...
[10] http://www.reuters.com/article/us-denmark-russia-idUSKBN0MI0ML20150322
[11] https://www.regjeringen.no/en/aktuelt/norwegian-government-proposes-hist...
[12] http://www.nupi.no/Publikasjoner/CRIStin-Pub/Norway.-the-Joint-Strike-Fi...
[13] http://www.aftenposten.no/norge/politikk/SV-forlater-forhandlinger-om-fo...
[14] http://www.dagbladet.no/2016/04/09/magasinet/pluss/pa_tomannshand/sverre...
[15] http://www.aftenposten.no/norge/Slik-vil-Regjeringen-ha-fremtidens-forsv...
[16] http://www.aftenposten.no/norge/Forsker-mener-Regjeringen-lar-Norskekyst...
[17] http://www.klassekampen.no/article/20160926/ARTICLE/160929975
[18] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2014-10-20/unraveling
[19] https://www.foreignaffairs.com/issues/2016/95/6

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition