Μετά το δημοψήφισμα για την κουρδική ανεξαρτησία

Επιπλέον, το γεγονός ότι οι Ιρακινοί Κούρδοι διεξήγαγαν το δημοψήφισμα -υποστηρίζοντας ότι πέρα από κάποιες ασαφείς γενικές υποσχέσεις, δεν τους έχει προσφερθεί καμία αξιόπιστη εναλλακτική λύση- δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για αδιαλλαξία. Η πόρτα για διάλογο μεταξύ της Βαγδάτης και της Erbil δεν πρέπει να κλείσει. Οι πλευρές αυτής της διαφοράς, καθώς και οι περιφερειακές και διεθνείς δυνάμεις, μπορούν ακόμα να επινοήσουν μια δημιουργική και λειτουργική λύση στην κρίση. Στην ιδανική περίπτωση, αυτές οι συνομιλίες πρέπει να έχουν διεθνή εποπτεία και διαμεσολάβηση, με ένα σαφές και καλά καθορισμένο σύνολο θεμάτων, αποτελεσμάτων και χρονικών πλαισίων.

Αν μη τι άλλο, η διαδικασία δημοψηφίσματος κατέδειξε ξεκάθαρα ένα σημείο: Το status quo που υπάρχει στις σχέσεις της Βαγδάτης-Erbil δεν λειτουργεί. Οι Κούρδοι υποστηρίζουν ότι η Βαγδάτη αρνήθηκε να εφαρμόσει πάνω από 50 άρθρα του (143 άρθρων) ιρακινού συντάγματος, ένα σημείο που επανέλαβε ο Robert Ford [13], επικεφαλής του πολιτικού γραφείου στην αμερικανική πρεσβεία στην Βαγδάτη το 2005 κατά τις διαπραγματεύσεις γύρω από το νέο ιρακινό σύνταγμα. Η διαμάχη μεταξύ Erbil και Βαγδάτης σχετικά με το καθεστώς των αμφισβητούμενων εδαφών, τις δυνάμεις των κουρδικών peshmerga [14], την κατανομή του προϋπολογισμού και την διαχείριση των πόρων υδρογονανθράκων είναι ιδιαίτερα εκρηκτική και πρέπει να επιλυθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα. Σύμφωνα με το ιρακινό σύνταγμα, η ενότητα του κράτους εξαρτάται από την εφαρμογή του συντάγματος, πράγμα που σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να επιλυθούν αυτές οι συνταγματικές διαφωνίες πριν οι συνομιλίες μπορέσουν να αποδώσουν αποτελέσματα.

Ο Ιρακινός Κούρδος ηγέτης Masoud Barzani ψηφίζει στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, στην Erbil, τον Σεπτέμβριο του 2017. AZAD LASHKARI / REUTERS
------------------------------------------------------------

Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η αντίθεσή τους στο κουρδικό δημοψήφισμα δεν θα εκληφθεί ως πράσινο φως από άλλες δυνάμεις (το Ιράκ, το Ιράν και τις δυνάμεις των σιιτικών πολιτοφυλακών) για να πιέσουν τους Κούρδους από όλες τις πλευρές. Μια τέτοια κατάσταση θα προκαλέσει ανοιχτές συγκρούσεις και θα σπείρει τους σπόρους της περιφερειακής κρίσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σημαντική μόχλευση τόσο στην Βαγδάτη όσο και στην Erbil. Αν και αντιτίθενται στην επιλογή της ανεξαρτησίας, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, θα πρέπει επίσης να ωθήσουν την Βαγδάτη στα σοβαρά να ανταποκριθεί στις θεμιτές απαιτήσεις των Κούρδων και να εφαρμόσει τις διατάξεις του συντάγματος. Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ευρύτερη διεθνής κοινότητα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν την διάλυση του Ιράκ και την εμφάνιση ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους ως τη μόνη εναλλακτική λύση στο θέμα.

Μια νέα προσέγγιση θα μπορούσε να εξαρτηθεί από μια ενισχυμένη και σαφώς καθορισμένη ομοσπονδιακή δομή ή συνομοσπονδία [15]. Εδώ ο στόχος δεν θα πρέπει να είναι μόνο η αντιμετώπιση της κουρδικής αναζήτησης για κύρος, αναγνώριση και κυριαρχία: Θα πρέπει επίσης να στοχεύει στην αντιμετώπιση της σουνιτικής περιθωριοποίησης -την αιτία του εξτρεμισμού στο Ιράκ- με το να αναγνωριστεί πολιτικά και να ενδυναμωθεί κι αυτή η ομάδα επίσης. Πράγματι, η κουρδική επιδίωξη για κρατική υπόσταση, η άνοδος του ISIS [16] και η παρουσία στην περιοχή του Κουρδιστάν περίπου 1,8 εκατομμυρίων εσωτερικά εκτοπισμένων [πολιτών] από το υπόλοιπο Ιράκ, έχουν όλα ως αποτέλεσμα τον αυξανόμενο σεχταρισμό του ιρακινού κράτους, την ανάδυση των πολιτοφυλακών στον τομέα της ασφάλειας, και την αποτυχία του πολιτικού του συστήματος.

Αυτή την στιγμή, είτε μια καλύτερα καθορισμένη και εφαρμοσμένη ομοσπονδιακή δομή -με ορισμένες διεθνείς και περιφερειακές εγγυήσεις- είτε μια συνομοσπονδιακή δομή, είναι σχετικά πιο εύλογες επιλογές από ένα νέο ανεξάρτητο κράτος. Εάν η προσπάθεια αυτή είναι επιτυχής, οι Κούρδοι θα εξυπηρετηθούν καλύτερα με το να παραμείνουν ως τμήμα ενός λειτουργικού ομοσπονδιακού ή συνομοσπονδιακού Ιράκ παρά με το να είναι έξω από αυτό. Εάν αυτές οι προσπάθειες αποτύχουν για άλλη μια φορά, τότε οι Κούρδοι θα συνεχίσουν να βρίσκονται στην εξελικτική πορεία τους προς την κρατική υπόσταση, με περισσότερη διεθνή και περιφερειακή συμπάθεια και υποστήριξη.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-10-02/after-kur...