Πώς να διορθωθούν τα Δυτικά Βαλκάνια

Μερικοί Σκοπιανοί υπογραμμίζουν την αύξηση του αριθμού του προσωπικού της ρωσικής πρεσβείας στα Σκόπια ως ένδειξη ότι η Μόσχα επιδιώκει επίσης μεγαλύτερη επιρροή στην πΓΔΜ. Στις αρχές Ιουνίου, εμφανίστηκαν έγγραφα από τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας που υποδεικνύουν [38] ότι η Ρωσία και η Σερβία προσπάθησαν από καιρό να στηρίξουν τους αντι-Δυτικούς εθνικιστές και να «απομονώσουν [την πΓΔΜ] από την επιρροή της Δύσης».

Αν και η Ρωσία ενδιαφέρεται ξεκάθαρα να εμποδίσει την πορεία των δυτικών Βαλκανίων προς την ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αξιωματούχοι στην περιοχή έχουν επίσης λόγο να υπερεκτιμούν την απειλή που θέτει η Μόσχα ώστε να διατηρήσουν την υποστήριξη της ΕΕ και των ΗΠΑ. Κάποιοι παρατηρητές [39] μέχρι που αμφισβήτησαν την εκδοχή της κυβέρνησης του Μαυροβουνίου για τα γεγονότα που περιβάλλουν το αποτυχημένο πραξικόπημα, κατηγορώντας ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος για την υπόθεση και υποδεικνύοντας ότι οι Αρχές υπερέβαλλαν την σοβαρότητα της κρίσης.

Σε γενικές γραμμές, ακόμη και οι πολιτικοί που δίνουν έμφαση στις σχέσεις τους με την Ρωσία κατανοούν ότι η Μόσχα δεν μπορεί να προσφέρει τα ίδια δημοσιονομικά και οικονομικά οφέλη με την Ευρώπη. Λιγότερο από το 10% του εξωτερικού εμπορίου της Σερβίας [40] είναι με την Ρωσία, ενώ το 64% είναι με την ΕΕ. Παρά το ότι δέχθηκε την έγκριση του Πούτιν [41] πριν τις φετινές εκλογές, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ήταν ειλικρινής [42] σχετικά με την σημασία της ένταξης στην ΕΕ για την χώρα του˙ μια εμπορική συμφωνία με την ρωσική Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, εν τω μεταξύ, έχει ανακοινωθεί αλλά δεν έχει οριστικοποιηθεί.

Η αναγνώριση από τον Βούτσιτς ότι η Σερβία χρειάζεται την ΕΕ, δίνει στις Βρυξέλλες μόχλευση για να αντισταθούν κατά της απομάκρυνσης της χώρας του [43] από την δημοκρατία. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αυτή την μόχλευση, φοβούμενοι ότι η Σερβία και οι γείτονές της θα στραφούν μακριά από την Ευρώπη και θα αγκαλιάσουν την Ρωσία.

ΕΝΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΜΕΛΛΟΝ

Επί δύο δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ [44] συνέβαλαν στην διατήρηση της ειρήνης στα Δυτικά Βαλκάνια. Ωστόσο, η δέσμευση της περιοχής με την Δύση απέτυχε σε μεγάλο βαθμό να βελτιώσει την καθημερινή ζωή των περισσότερων κατοίκων της. Σε όλο και περισσότερους ανθρώπους στην περιοχή, η ένταξη στην ΕΕ φαίνεται απομακρυσμένη -και άσχετη. Και μαζί με τις εθνοτικές μειονότητες και τα γειτονικά κράτη, η Ευρώπη έγινε ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος για τους πολιτικούς που επιδιώκουν να εκτρέψουν [από τον εαυτό τους] την ευθύνη για την στασιμότητα της περιοχής τους.

Ωστόσο, η ένταξη στην ΕΕ παραμένει ο καλύτερος τρόπος για την προώθηση της μεταρρύθμισης και της συνεργασίας στην περιοχή. (Η επέκταση της ένταξης στο ΝΑΤΟ για τα κράτη της περιοχής πρέπει να παραμείνει στο τραπέζι, αλλά η συμμαχία δεν θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα σε αυτό, δεδομένου ότι θα έκανε σχετικά λίγα για να αντιμετωπίσει τα άμεσα προβλήματα των Βαλκανίων). Η ΕΕ βασίζεται στην αρχή της συγκέντρωσης της κυριαρχίας και των ανοικτών συνόρων. Όπως κατανοούσαν οι ιδρυτές της ΕΕ, αυτό το μοντέλο αποτελεί την καλύτερη ελπίδα για την υπέρβαση των φόβων και του μίσους που οδήγησαν την Ευρώπη να διχαστεί δύο φορές στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα και που εξακολουθεί να ταράσσει τα δυτικά Βαλκάνια σήμερα. Επιπλέον, τα επίδοξα μέλη πρέπει να τηρούν τα πρότυπα της ΕΕ [45] σχετικά με την δημοκρατική διακυβέρνηση, το κράτος δικαίου, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων) και τις οικονομικές πολιτικές προσανατολισμένες προς την αγορά.

Η εκπλήρωση αυτών των προϋποθέσεων και η ένταξή τους στην ΕΕ θα βοηθούσε τα βαλκανικά κράτη να προστατευθούν από την αστάθεια στη νοτιοανατολική πλευρά της Ευρώπης. Η εναλλακτική λύση είναι να αφεθεί η περιοχή να καταστραφεί. Η πάλη των δυτικών Βαλκανίων με την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και την αντιμετώπιση της τζιχαντιστικής ριζοσπαστικοποίησης [46] έχει ήδη καταστήσει τα κράτη της ΕΕ λιγότερο ασφαλή. Ο κίνδυνος μιας μεγαλύτερης κρίσης που θα προέρχεται από κάποιο συνδυασμό εθνικισμού, διαφθοράς και ρωσικής παρέμβασης είναι ακόμη πιο ανησυχητικός.

Η τοποθέτηση και των έξι από τα υπόλοιπα κράτη των δυτικών Βαλκανίων σε μια επίσημη πορεία ένταξης στην ΕΕ, με την προσφορά συγκεκριμένων ωφελημάτων και διαβεβαιώσεων ότι είναι δυνατή η ένταξη κατά την πορεία, είναι απαραίτητη. (Οι συνομιλίες για την ένταξη βρίσκονται σε εξέλιξη με την Σερβία και το Μαυροβούνιο˙ η Αλβανία και η πΓΔΜ δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αν και είναι επισήμως υποψήφιες χώρες). Οι Βρυξέλλες πρέπει να κάνουν καλύτερη δουλειά εξηγώντας τα οφέλη της ένταξης και οι ανώτεροι αξιωματούχοι της Ευρώπης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον το ίδιο εμφανείς όπως οι Ρώσοι ομόλογοί τους στην περιοχή. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο να καταστήσει τα δυτικά Βαλκάνια προτεραιότητα στο αναπτυσσόμενο ενδιαφέρον του μπλοκ για την αμυντική συνεργασία. Τα κράτη της ΕΕ θα πρέπει ιδιαίτερα να επικεντρωθούν στην εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας με την Σερβία, τόσο λόγω της στενής σχέσης του Βελιγραδίου με το ΝΑΤΟ (που χρονολογείται από τον βομβαρδισμό του 1999) όσο και επειδή το να έχει την Σερβία από κοντά, θα διευκόλυνε στο μέλλον την επέκταση της συνεργασίας με άλλα κράτη που έχουν ανθεκτικές σερβικές μειονότητες, δηλαδή την Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο. Η ΕΕ πρέπει επίσης να κάνει καλύτερη δουλειά στην παροχή συγκεκριμένων κινήτρων στους απλούς πολίτες, για παράδειγμα μέσω της χρηματοδότησης της επέκτασης του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών της ΕΕ [47] στα δυτικά Βαλκάνια. Όλα αυτά τα βήματα θα πρέπει να έχουν ως προϋπόθεση την πρόοδο των βαλκανικών κυβερνήσεων προς την μεταρρύθμιση και την περιφερειακή συνεργασία.