Πετρέλαιο και στρατιωτική στρατηγική των ΗΠΑ

Ο τελικός σημαντικός κίνδυνος για την ροή πετρελαίου από τον Κόλπο είναι ότι μια σημαντική πετρελαιοεξαγωγική χώρα μπορεί να πέσει θύμα μαζικής εσωτερικής αστάθειας που να παρεμποδίζει την πετρελαϊκή παραγωγή της. Η Σαουδική Αραβία αντιπροσωπεύει το εφιαλτικό σενάριο. Όχι μόνο η χώρα παράγει περισσότερο από το 10% της παγκόσμιας παραγωγής, αλλά διαθέτει επίσης πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιστάθμιση των διαταραχών αλλού. Προς το παρόν, ωστόσο, οι εξαγωγές της Σαουδικής Αραβίας φαίνονται ασφαλείς. Οι δυνάμεις ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας προστατεύουν κρίσιμους κόμβους στην πετρελαϊκή υποδομή της χώρας και τα υπόλοιπα εξαρτήματα του συστήματος μπορούν να επισκευαστούν γρήγορα, οπότε η δολιοφθορά από μια τρομοκρατική ομάδα θα αποτύχει. Παρ' όλο που η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες, δεν υπάρχει μεγάλη προοπτική για το είδος των γεγονότων που θα προκαλούσαν τεράστιες διαταραχές για μια εκτεταμένη περίοδο, όπως ένας εμφύλιος πόλεμος ή μια επανάσταση. Η βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας θεωρείται ευρέως ως νόμιμη, μεγάλο μέρος του πληθυσμού ωφελείται από τον πετρελαϊκό πλούτο της χώρας και οι δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος είναι εξαιρετικά ικανές -και αυτό εξηγεί γιατί η Σαουδική Αραβία κατάφερε να ξεπεράσει την Αραβική Άνοιξη. Επιπλέον, στην απίθανη περίπτωση εμφυλίου πολέμου ή επανάστασης, κάθε νέο καθεστώς θα συνεχίσει να πωλεί το πετρέλαιο της χώρας, δεδομένου του βαθμού στον οποίο εξαρτάται η οικονομία από αυτό. Ακόμα και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες τερμάτιζαν την άμεση στρατιωτική τους δέσμευση στον Κόλπο, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να διαφυλάττουν διακριτικά την εσωτερική ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας, εκπαιδεύοντας τις δυνάμεις εσωτερικής ασφάλειας της χώρας, ανταλλάσσοντας πληροφορίες και πωλώντας όπλα και εξοπλισμό στην κυβέρνηση.

Εν ολίγοις, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσιζαν να εγκαταλείψουν την στρατιωτική τους δέσμευση στον Κόλπο, η πιθανότητα μιας μεγάλης πετρελαϊκής διαταραχής στην περιοχή θα αυξηθεί κάπως, κυρίως στο Στενό του Ορμούζ, αλλά θα παραμείνει μικρή. Αλλά πόσο δαπανηρή θα αποδειχθεί μια τέτοια διαταραχή;

Ιρανική ναυτική πολεμική άσκηση στον Περσικό Κόλπο, τον Απρίλιο του 2010. FARS NEWS / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΙΑΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ

Οι προβλέψεις των ειδικών σχετικά με τις οικονομικές απώλειες που θα προκαλούσε μια διαταραχή του πετρελαίου ποικίλλουν ευρέως, αλλά οι καλύτερες τρέχουσες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι η μείωση της προσφοράς κατά 1% θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παγκόσμιας τιμής του πετρελαίου κατά 8%. Χρησιμοποιώντας αυτά τα μαθηματικά, μια διαταραχή μεγέθους περίπου δέκα εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως -που θα αποτελούσε πλήρη απώλεια των σαουδαραβικών εξαγωγών ή περίπου 60% πτώση των εξαγωγών μέσω του στενού Hormuz- θα είχε σαν αποτέλεσμα να διπλασιαστεί η τιμή του πετρελαίου. Ωστόσο, ο κόσμος δεν έχει βιώσει ποτέ μια τέτοια τεράστια αναστάτωση, οπότε είναι δύσκολο να μετρηθεί ο πραγματικός αντίκτυπος στις τιμές από ένα τέτοιο γεγονός, και υπάρχει ο κίνδυνος να είναι μεγαλύτερος.

Οι εκτιμήσεις της ευαισθησίας της οικονομίας των ΗΠΑ στις τιμές του πετρελαίου ποικίλλουν επίσης ευρέως, αλλά μια λογική εκτίμηση είναι ότι ο διπλασιασμός της τιμής του πετρελαίου θα συρρίκνωνε το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 3% -ή περίπου 550 δισ. δολάρια. Φυσικά, οι μικρότερες διαταραχές θα είχαν ως αποτέλεσμα μικρότερες οικονομικές απώλειες και η πιο καταστροφική διαταραχή -ένα μακρόχρονο, πλήρες κλείσιμο του στενού του Hormuz- θα προκαλούσε μεγαλύτερες.

Αλλά το πραγματικό κόστος για τις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν πολύ μικρότερο, διότι η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αντλήσει από το στρατηγικό απόθεμα πετρελαίου, το υπόγειο πετρελαϊκό απόθεμά της για επείγουσες καταστάσεις (Strategic Petroleum Reserve, SPR), για να ανακουφίσει την πίεση στις τιμές. Τα περίπου 700 εκατομμύρια βαρέλια που αποθηκεύονται επί του παρόντος στο SPR αποτελούν μέρος των άνω των τεσσάρων δισεκατομμυρίων βαρελιών που κατέχουν τα μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), ενός οργανισμού που ιδρύθηκε το 1974 για να συντονίσει τις συλλογικές αντιδράσεις στις μεγάλες διαταραχές του πετρελαίου. Αυτά τα τέσσερα δισεκατομμύρια βαρέλια αρκούν για να αντικαταστήσουν το πετρέλαιο που θα χαθεί κατά την διάρκεια ενός πλήρους, οκταμήνου κλεισίματος των στενών του Hormuz. Κατά τους πρώτους μήνες της κρίσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να απελευθερώσουν περίπου 4,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από το SPR και οι άλλες χώρες του ΙΕΑ θα μπορούσαν να απελευθερώσουν επιπλέον 8,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από τα αποθέματά τους. Η Κίνα, η οποία δεν είναι μέλος του ΙΕΑ, θα μπορούσε να αξιοποιήσει το στρατηγικό απόθεμα πετρελαίου που οικοδομεί, το οποίο αναμένεται να έχει την ικανότητα να αντικαταστήσει τις εισαγωγές πετρελαίου της Κίνας για 90 ημέρες.

Αυτό σημαίνει ότι εάν ο κόσμος βιώσει μια τεράστια πετρελαϊκή διαταραχή από τον Περσικό Κόλπο, μια συντονισμένη διεθνής απελευθέρωση διαφόρων αποθεμάτων θα μπορούσε αρχικά να αντικαταστήσει την συντριπτική πλειοψηφία της καθημερινής απώλειας. Σε όλα τα σενάρια εκτός από τα χειρότερα -πολύ πιο σοβαρά από ό, τι έχει φανεί ποτέ πριν- ο αντίκτυπος μιας σοβαρής διαταραχής θα μετριαζόταν σε μεγάλο βαθμό.

ΚΟΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ