Το ευρώ σε παρακμή

Η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας πέτυχε [να αποκτήσει] ένα τεράστιο κύρος στην σύγχρονη πολιτική ζωή, με ελάχιστη αμφισβήτηση της λογικής ή της αποτελεσματικότητάς της. Όμως, τα αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας ήταν πάντοτε μικτά στην καλύτερη περίπτωση. Αυτή η αντίφαση μπορεί να εξηγηθεί από αυτό που ονομάζω την εξάπλωση μιας «ορθολογικής φαντασίας» [7]. Κυβερνήσεις όπως αυτές της ευρωζώνης επιλέγουν να μεταβιβάσουν την οικονομική εξουσία για να αποκτήσουν σημαντικές νομιμοποιητικές και συμβολικές ιδιότητες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ελκυστικές σε περιόδους αβεβαιότητας ή οικονομικής δυσπραγίας.

Αυτή η δυναμική είναι λογική και χρήσιμη, αλλά μόνο όταν τοποθετείται σε ένα πολύ συγκεκριμένο πολιτιστικό και ιστορικό πλαίσιο που νομιμοποιεί αυτή την μεταβίβαση -στην κουλτούρα του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά η μετάβαση σε μια ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα μοιάζει να προστατεύει τη νομισματική πολιτική από τα πολιτικά. Στην πραγματικότητα, όπως υποστήριξε η Jacqueline Best [8] στο Foreign Affairs, εδραιώνει ένα συγκεκριμένο σύνολο ιδεολογιών και κομματικών θέσεων που ευνοούν ορισμένες κοινωνικές ομάδες, κυρίως επενδυτές, έναντι άλλων, όπως οι εργαζόμενοι. Η ΕΚΤ επωφελήθηκε από την ισχυρή συναίνεση σχετικά με την σκοπιμότητα της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας, η οποία αποτελούσε μέρος της νεοφιλελεύθερης στροφής της δεκαετίας του 1990 και μετά.

Το ερώτημα είναι αυτό: Μετά από αρκετές δεκαετίες χαμηλού πληθωρισμού και αργής ανάπτυξης, αυτή η ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα θα νομιμοποιήσει την δυναμική συγκράτηση; Αυτό δεν είναι καθόλου σαφές, καθώς οι καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας που επιβάλλονται σε χώρες οφειλέτες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν δημιουργήσει βαθιές πολιτικές αποκλίσεις και ενίσχυσαν τις φλόγες λαϊκιστικών αντιδράσεων κατά της μονωμένης τεχνοκρατίας της ΕΕ. Καθώς τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα εμφανίζονται σε ολόκληρη την ΕΕ για να αμφισβητήσουν την ορθόδοξη φιλελεύθερη συναίνεση που κυβέρνησε την ΕΕ, δεν είναι σαφές εάν τα νομιμοποιητικά θεμέλια της ΕΚΤ και του ευρώ κρατάνε ακόμα σήμερα. Εάν η αιτιολόγηση της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ αμφισβητηθεί, αλλά η θεσμική διαμόρφωση της ΕΕ δεν εκσυγχρονισθεί για να δανείσει στο ευρώ το πολιτικό κύρος που χρειάζεται, οι πιθανότητες είναι υψηλές ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να παλέψει πάρα πολύ.

Ακριβώς όπως οι παρατηρητές φοβούνται τώρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε μια δομικά εξασθενημένη θέση λόγω της φαινομενικής απόρριψης του ρόλου του των ΗΠΑ ως «απαραίτητου έθνους» [9] από τον πρόεδρο Donald Trump, η ατελής πολιτική εξέλιξη της ΕΕ και η αντίδραση εναντίον της νομιμοποιητικής ιδεολογίας της ΕΚΤ θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητα της Ευρώπης να ελιχθεί σε μελλοντικές κρίσεις. Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν την ΕΕ τουλάχιστον μια «γεννήτρια ρίσκου» και έναν δυνητικό «καταστροφέα» στην παγκόσμια χρηματοοικονομική τάξη στην χειρότερη περίπτωση. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν μπορεί να αντέξει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-01-12/euro-decline

Σύνδεσμοι:
[1] http://blogs.lse.ac.uk/usappblog/2016/04/28/paul-krugmans-argument-that-...
[2] https://global.oup.com/academic/product/the-populist-temptation-97801908...
[3] http://studylib.net/doc/8385577/the-eurobond-proposals--comments--and-sp...
[4] http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07036337.2014.990137
[5] https://global.oup.com/academic/product/the-politics-of-everyday-europe-...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/1999-03-01/bank-democracy
[7] http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/713601585
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2017-12-06/bring-politics-...
[9] https://www.ft.com/content/782381b6-ad91-11e6-ba7d-76378e4fef24