Το μέλλον του αντιπολιτευτικού κινήματος του Navalny | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το μέλλον του αντιπολιτευτικού κινήματος του Navalny

Γιατί θα συνεχίσει να αμφισβητεί το Κρεμλίνο

Τον Μάρτιο του 2017, ο επικριτής του Κρεμλίνου και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς, Alexei Navalny [1], δημοσιοποίησε μια συγκλονιστική βιντεο-έρευνα σχετικά με τα μυστικά οικονομικά του Ρώσου πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Αποκάλυψε [2] ότι ο Μεντβέντεφ μπόρεσε να συγκεντρώσει μια τεράστια περιουσία ενώ βρισκόταν στην εξουσία, αποκτώντας πολλά αρχοντικά στην Ρωσία, μια βίλα και γη στην Ιταλία και άλλα περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η έρευνα προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον μεταξύ των Ρώσων και είχε περίπου 26 εκατομμύρια επισκέψεις στο YouTube μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Τις εβδομάδες που ακολούθησαν την δημοσιοποίηση του βίντεο, η Ρωσία [3] έγινε μάρτυρας μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς σε ολόκληρη την χώρα. Παρόλο που ο Navalny είχε ανακοινώσει τα σχέδιά του να κατέβει για πρόεδρος ήδη από τον Δεκέμβριο του 2016, αυτές οι διαδηλώσεις σηματοδότησαν την ανεπίσημη έναρξη της εκστρατείας του. Από την αρχή, ωστόσο, ήταν σαφές ότι το Κρεμλίνο δεν θα ανεχόταν μια υποψηφιότητα Navalny και θα αντιδρούσε για να μπλοκάρει τις δραστηριότητές του σε όλη την Ρωσία. Πράγματι, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το όνομά του δεν θα εμφανιστεί στην προεδρική ψηφοφορία τον Μάρτιο του 2018. Παρά το πλήγμα αυτό, ωστόσο, το καθεστώς απέτυχε εν πολλοίς να καταστείλει τις πολιτικές δραστηριότητες του Navalny και των οπαδών του. Παρόλο που μπορεί να αποκλειστεί από την επίσημη διεκδίκηση του αξιώματος, ο Navalny θα παραμείνει μια κεντρική πρόκληση για την κυβέρνηση του Πούτιν. Μπόρεσε να δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο πολιτικό μηχανισμό με ισχυρή κινητοποίηση, που να λειτουργεί σε ολόκληρη την χώρα, και ικανό να παρουσιάσει στην επόμενη γενιά Ρώσων μια πραγματική εναλλακτική λύση στον αυταρχισμό του Πούτιν.

18012018-1.jpg

Ο Ρώσος ηγέτης της αντιπολίτευσης Alexei Navalny μιλά στα μέσα ενημέρωσης μετά την υποβολή των δικαιολογητικών του για να εγγραφεί ως προεδρικός υποψήφιος στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή στη Μόσχα, τον Δεκέμβριο του 2017. TATYANA MAKEYEVA / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------------------

Η ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ

Κατά την διάρκεια του τελευταίου έτους, ο Navalny και η ομάδα του κατέδειξαν ότι παρά τους κρατικούς περιορισμούς, την πολιτική πίεση και την υποτιθέμενη πολιτική παθητικότητα του ρωσικού κοινού, ένα αφοσιωμένο αντιπολιτευτικό κίνημα μπορεί να οικοδομήσει πραγματική δυναμική στην χώρα. Η ομάδα του ήταν σε θέση να ανοίξει 84 περιφερειακά γραφεία, προσελκύοντας περισσότερους από 200.000 εθελοντές στην Ρωσία. Το κανάλι του στο YouTube [4], το οποίο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους νέους Ρώσους, προσφέρει τακτικές ενημερώσεις μέσω σύντομων βίντεο που παρέχουν σχόλια για την διαφθορά, σημαντικά γεγονότα στην Ρωσία και την κατάσταση της εκστρατείας του˙ διαθέτει επίσης μια online ζωντανή συζήτηση [5]. Όλα αυτά κρατούν το ακροατήριό του ενημερωμένο και κινητοποιημένο. Ούτε καν ένας άλλος Ρώσος πολιτικός δεν έχει δείξει παρόμοια ανδρεία στην αξιοποίηση των νέων μέσων ενημέρωσης.

Η ικανότητα του Ναβάλνι να εμπλέξει νεότερες γενιές Ρώσων δεν έχει περάσει απαρατήρητη από το Κρεμλίνο και τους υποστηρικτές του στο ρωσικό κοινό. Μεγάλο μέρος της ρουτίνας του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά την διάρκεια του προηγούμενου έτους είχε ως στόχο την αύξηση της εμπλοκής του με την ρωσική νεολαία. Ο Πούτιν μέχρι που έχασε και την δική του ανάδειξη της προεδρικής υποψηφιότητας για να παραστεί στην Χριστουγεννιάτικη παράσταση για τα παιδιά στο Κρεμλίνο, ένα ετήσιο γεγονός στο οποίο δεν είχε εμφανιστεί από το 2005. Καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου εμφανίστηκαν δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες διαδεδομένες ιστορίες τοπικών δασκάλων υποστηρικτών του Πούτιν, να κάνουν κατήχηση στους μαθητές τους για τους κινδύνους που θέτει ο Navalny [6] στην χώρα, απεικονίζοντάς τον συνήθως ως πράκτορα της Δύσης ή ως ταραχοποιό πεινασμένο για δύναμη και χρήμα, που στρέφεται στην υποκίνηση μιας εξέγερσης σαν την [Euro]maidan.

Το μεγαλύτερο επίτευγμα της προεκλογικής εκστρατείας του Navalny ήταν η εθνική του περιοδεία το περασμένο φθινόπωρο, η οποία περιελάμβανε σειρά συναντήσεων με τους οπαδούς του βγάζοντας χιλιάδες [ανθρώπους] στους δρόμους 27 μεγάλων πόλεων σε ολόκληρη την χώρα. Αυτή η αμερικανικού τύπου εκστρατεία είναι ασυνήθιστη στην Ρωσία και ήταν ένα κανονικό κομμάτι της πολιτικής ζωής μόνο στην δεκαετία του 1990, εξατμιζόμενη σταδιακά κατά την εποχή του Πούτιν. Όμως, ενάντια στις πιθανότητες -ο συχνά άθλιος καιρός και η συνεχής αντίδραση από τις τοπικές Αρχές και την αστυνομία- ο Navalny ήταν σε θέση να «χτυπήσει» σε όλες τις μεγάλες εκλογικές πόλεις της χώρας. Η κορυφή της καμπάνιας του ήταν ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε την διαδικασία ανακήρυξης της προεδρικής υποψηφιότητάς του. Για να αποδείξει ακόμη μια φορά ότι ο Navalny έχει εθνική υποστήριξη, η ομάδα του διοργάνωσε 20 ξεχωριστές εκδηλώσεις κατάθεσης υποψηφιότητας σε 20 διαφορετικές πόλεις. Συνολικά, περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της χώρας για να ψηφίσουν υπέρ της υποψηφιότητάς του.

ΤΟ ΚΡΕΜΛΙΝΟ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ

Φαίνεται ότι ο κύριος στόχος του Κρεμλίνου ήταν να εξαντλήσει την εκστρατεία του Navalny, στοχεύοντας όχι μόνο το κεντρικό προσωπικό της αλλά και τους περιφερειακούς ηγέτες και τους εθελοντές. Από τις 27 πόλεις της περιοδείας της φθινοπωρινής εκστρατεία του, οκτώ έγιναν στόχος σκληρής καταστολής. Στην Tambov, ο συντονιστής του γραφείου του Navalny κρατήθηκε για επτά ημέρες και δύο άλλα στελέχη τιμωρήθηκαν με φυλάκιση 25 και 20 ημέρες αντίστοιχα, με ένα πρόστιμο 300.000 ρούβλια (περίπου 5.150 δολάρια) για επανειλημμένες παραβιάσεις του νόμου της Ρωσίας για τις δημόσιες συγκεντρώσεις. Ο Navalny, η ομάδα της καμπάνιας του και οι εθελοντές του έχουν μαζέψει περισσότερες από 2.000 ημέρες φυλάκισης από την αρχή της εκστρατείας. Περιλαμβάνονται 65 ημέρες για τον Leonid Volkov, τον επικεφαλής της εκστρατείας, 60 ημέρες για τον ίδιο τον Navalny, 25 ημέρες για τον πρώην επικεφαλής του γραφείου της Μόσχας Νικολάι Λυάσκιν, και δέκα ημέρες για τον Ρομάν Ρουμπάνοφ, διευθυντή του Ιδρύματος Αντι-διαφθοράς του Navalny. Έχουν επίσης επιβληθεί συνολικά πρόστιμα πάνω από 10.000.000 ρούβλια (περίπου 174.000 δολάρια), η πληρωμή των οποίων έγινε με έρανο με πάνω από 5.000 άτομα να συμμετέχουν.

Σε όλη την διάρκεια της εκστρατείας, ο Navalny και τα μέλη της ομάδας του δέχθηκαν σωματικές ειθεσεις, αντιμετώπισαν απειλές θανάτου και βίωσαν άλλες μορφές εκφοβισμού. Σε μια τακτική που χρησιμοποιείται συχνά, η κυβέρνηση έχει εισβάλει σε διάφορα γραφεία της εκστρατείας του Navalny σε ολόκληρη την χώρα και έχει κατασχέσει μόνιμα τον εξοπλισμό τους. Χάρη στις επιτυχημένες προσπάθειες της εκστρατείας, ωστόσο, ο Navalny κατάφερνε να ξαναφτιάξει και να αντικαταστήσει την υποδομή αμέσως κάθε φορά. Είναι σαφές ότι η ξεκάθαρη προσπάθεια της κυβέρνησης να απενεργοποιήσει την εκστρατεία απλώς έδωσε περισσότερη υποστήριξη στον αρχηγό της αντιπολίτευσης.

Το τελευταίο πλήγμα ενάντια στις προεδρικές ελπίδες του Ναβάλνι, ωστόσο, ήρθε στις 25 Δεκεμβρίου, όταν η Ρωσική Κεντρική Εκλογική Επιτροπή τού αρνήθηκε να εγγραφεί ως προεδρικός υποψήφιος. Η Επιτροπή παραπέμπει στην καταδίκη του Navalny για υπεξαίρεση το 2013, ως απαγορευτική για να τύχει επιλεξιμότητας. Ωστόσο, η νομιμότητα αυτής της καταδίκης είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [7] την χαρακτήρισε «αυθαίρετη και προδήλως παράλογη» και η συντριπτική πλειονότητα των ανεξάρτητων δικηγόρων από την Ρωσία και πέρα από αυτήν, την αναγνώρισε ως έχουσα πολιτικά κίνητρα και ούσα μεροληπτική. (Ο αδελφός του Navalny, Oleg, ο οποίος επίσης διώχθηκε, εξακολουθεί να εκτίει ποινή φυλάκισης και πρόκειται να αποφυλακιστεί τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους).

ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΨΗΦΟΦΟΡΩΝ

Οι προσπάθειες του Κρεμλίνου να υπονομεύσει το Navalny δεν προκαλούν έκπληξη. Φυσικά, ο Πούτιν σχεδόν σίγουρα θα κέρδιζε ακόμα και αν ο Νάβαλνι είχε την άδεια να κατεβεί στις εκλογές. Αλλά για το Κρεμλίνο, θα ήταν απλά απαράδεκτο να επιτρέψει να ανταγωνιστεί κάποιος ο οποίος επιτίθεται άμεσα στον Πούτιν, εκθέτει συστηματικά τις κλεπτοκρατικές δραστηριότητες του καθεστώτος και επικρίνει όλες τις βασικές προσωπικότητες του εσωτερικού κύκλου του Πούτιν. Κατά την δεκαετία του 2000, ο Πούτιν μπόρεσε είτε να περιθωριοποιήσει τους φιλελεύθερους πολιτικούς αντιπάλους του είτε να τους ενσωματώσει στο σύστημα του Κρεμλίνου. Ο 41χρονος Navalny, ωστόσο, έχει ένα χάρισμα και μια πολιτική ζωτικότητα που θα μπορούσε να προσελκύσει πολύ μεγαλύτερο αριθμό Ρώσων από ό, τι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να ανεχτεί ποτέ, εάν του επέτρεπε να κάνει μια ανεμπόδιστη προεκλογική εκστρατεία.

Δεδομένου ότι ο Πούτιν ανησυχεί για την εικόνα του Κρεμλίνου και θέλει να θεωρηθεί ότι έχει την ισχυρή υποστήριξη του λαού του, επιδιώκει να επιτύχει ένα «70 στα 70» αποτέλεσμα –το 70% των ψήφων υπέρ του Πούτιν με 70% συμμετοχή των ψηφοφόρων. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα απαιτεί από το Κρεμλίνο να βρει τρόπους για να παρακινήσει τους ψηφοφόρους του Πούτιν να εμφανιστούν και να ψηφίσουν γι’ αυτόν, παρά την άνευ προηγουμένου προβλεψιμότητα του αποτελέσματος των εκλογών.

Δύο συγκεκριμένες εξελίξεις μπορεί να συμβάλουν στην αύξηση της προσέλευσης των ψηφοφόρων. Πρώτη είναι η υποψηφιότητα της Ksenia Sobchak, μιας διάσημης προσωπικότητας των μέσων ενημέρωσης και της τηλεόρασης. Είναι μέλος του μεγαλύτερου αντιπολιτευτικού κινήματος και η κόρη του Ανατόλι Σόμπτσακ, πρώην δημάρχου της Αγίας Πετρούπολης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, υπό τον οποίο ο Πούτιν ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα. Η Σόμπτσακ μπόρεσε ελεύθερα και δημοσίως να κατηγορήσει τον Πούτιν για μυριάδες αδυναμίες και αποτυχίες, συμπεριλαμβανομένης της προσάρτησης της Κριμαίας, χωρίς το Κρεμλίνο να παρεμβαίνει. Έχει εμφανιστεί ακόμη και στην κρατική τηλεόραση, όπου ο Navalny βρίσκεται στην μαύρη λίστα για να μπορεί να κάνει το ίδιο. Κατεβαίνει στις εκλογές ως μια πολύ φιλελεύθερη και προοδευτική εναλλακτική και κυκλοφορούν φήμες ότι το Κρεμλίνο ζήτησε από την Σόμπτσακ να παραμείνει ως μια ψεύτικη αντίπαλος για να προσελκύσει τόσο τους δυνητικούς εκλογείς του Ναβάλνι όσο και, πιο σημαντικό, εκείνους που έχουν μια έντονα αρνητική γνώμη γι’ αυτήν, για να εμφανιστούν στις κάλπες έτσι ώστε το ποσοστό συμμετοχής να προσεγγίσει το 70%. Η Sobchak φαίνεται να χρησιμοποιεί την εκστρατεία ως ευκαιρία να παρουσιαστεί σαν μια νομιμοποιημένη πολιτικός και να προετοιμάσει τον εαυτό της και τον ρωσικό λαό για μελλοντικές εναλλακτικές λύσεις μετά τον Πούτιν. Δεν έχει, ωστόσο, σε εθνικό επίπεδο τίποτα κοντά στην πολιτική υποδομή που διαθέτει ο Navalny.

Εν τω μεταξύ, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας κάνοντας την έκπληξη απέρριψε τον από μακρού χρόνου προεδρικό υποψήφιο Γκενάντι Ζιουγάνοφ από το ψηφοδέλτιό του, αντικαθιστώντας τον με τον Πάβελ Γκρουντινίν, έναν χαρισματικό και πολύ λαϊκιστή αριστερόστροφο πολιτικό με καθαρό παρελθόν που κάνει για έναν νεότερο, φρέσκο υποψήφιο. Και οι δύο αυτές εξελίξεις θα πρέπει θεωρητικά να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη συνολική προσέλευση, αλλά εξακολουθεί να είναι ασαφές εάν αυτό θα ήταν αρκετό ώστε το Κρεμλίνο να επιτύχει το όριο του 70%.

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΤΑ;

Απαντώντας στον αποκλεισμό του από τις εκλογές, ο Navalny ανακοίνωσε ήδη ένα προγραμματισμένο ενεργό μποϋκοτάρισμα των εκλογών, παροτρύνοντας τους υποστηρικτές του να εμφανιστούν για να παρακολουθήσουν την συμμετοχή [στις κάλπες], αλλά αρνούμενοι να ψηφίσουν. Έχει επίσης ανακοινώσει μια εθνική διαμαρτυρία που έχει προγραμματιστεί για τις 28 Ιανουαρίου για την υποστήριξη του μποϊκοτάζ.

Το μεγαλύτερο ερώτημα, ωστόσο, είναι τι θα κάνει ο Navalny μετά τις 18 Μαρτίου και ποια θα είναι η στρατηγική του για την μετεκλογική περίοδο. Έτσι όπως φαίνεται, η τέταρτη θητεία του Πούτιν μπορεί να αποδειχθεί μια ακόμα πιο κατασταλτική και περιοριστική πολιτική περίοδος από την τρέχουσα. Ο Navalny έχει αποδειχθεί ήδη ο πιο επιτυχημένος πολιτικός της αντιπολίτευσης στην Ρωσία σήμερα, και είναι απίθανο να παραιτηθεί από τις έρευνές του κατά της διαφθοράς. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τις πολιτικές του φιλοδοξίες, θα πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα από αυτό για να κρατήσει την προσοχή του λαού και να προετοιμαστεί για την επόμενη ευκαιρία να εκλεγεί.

Το Κρεμλίνο με την σειρά του θα αντιμετωπίσει πραγματικά διλήμματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα περιορίσει τον Navalny και την διευρυνόμενη πολιτική υποδομή του σε όλη την Ρωσία. Το ρωσικό Υπουργείο Δικαιοσύνης εξετάζει ήδη την εκκαθάριση του ιδρύματος της εκστρατείας του Navalny, το οποίο χρηματοδοτεί τα εθνικά του γραφεία και τις δραστηριότητες της εκστρατείας του. Ωστόσο, οι πιο επακόλουθες κυβερνητικές αποφάσεις σχετικά με το πώς να χειριστεί τον Navalny πιθανότατα να μην έρθουν αμέσως μετά τις εκλογές, όταν όλη η εστίαση του καθεστώτος θα είναι στο να διασφαλιστεί ότι η τέταρτη θητεία του Πούτιν θα είναι όσο το δυνατόν ομαλότερη.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2018-01-16/fu...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2013-07-25/wh...
[2] https://www.youtube.com/watch?v=qrwlk7_GF9g
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2017-02-13/tr...
[4] https://www.youtube.com/user/NavalnyRu
[5] https://www.youtube.com/channel/UCgxTPTFbIbCWfTR9I2-5SeQ/videos
[6] https://meduza.io/en/news/2017/05/24/samara-schools-send-out-anti-extrem...
[7] https://www.rferl.org/a/aleksei-oleg-navalny-yves-rocher-case-echr-unfai...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition