Το πρόβλημα οράματος της Angela Merkel

Αλλά ακόμα κι αν η Μέρκελ έκανε ησύχως όσα μπορούσε για να σταματήσει την ροή των προσφύγων, αρνήθηκε να αναστρέψει πορεία δημοσίως ή να ξεκινήσει μια ειλικρινή συζήτηση για τις προκλήσεις που έθεσαν οι νεοφερμένοι. Αυτή η επιφυλακτικότητα παρείχε ένα άνοιγμα στην άκρα δεξιά ώστε να τροφοδοτήσει τους φόβους των απλών πολιτών. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Γερμανοί ήταν πραγματικά διχασμένοι για το πώς να χειριστούν την κρίση των προσφύγων. Οι ερωτηθέντες είχαν πραγματική συμπόνια για τους ανθρώπους που έφυγαν από την σφαγή στην Συρία και ήταν υπερήφανοι για την ανθρωπιστική αντίδραση της χώρας τους. Ωστόσο, ανησυχούσαν επίσης ότι μια συνεχιζόμενη εισροή θα αποδειχθεί μη διαχειρίσιμη, και βρήκαν τις ειδήσεις για σοβαρά εγκλήματα ανησυχητικές. Αν η Μέρκελ διαβεβαίωνε τους συμπατριώτες της ότι το καλοκαίρι του 2015 δεν θα επαναλαμβανόταν και μιλούσε ειλικρινά για τις θεσμικές αποτυχίες που επέτρεψαν σε μερικούς εγκληματίες να παραμείνουν ατιμώρητοι, θα μπορούσε να είχε προκαταλάβει την ταχεία άνοδο της ακροδεξιάς. Αντ’ αυτού, η καγκελάριος δεν έδειξε ποτέ το όραμά της για το μέλλον της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας. Οι δεξιοί ταραχοποιοί μπορούσαν να ισχυριστούν ότι επεδίωκε να «αντικαταστήσει» τον πληθυσμό της Γερμανίας, ή ότι οι πολιτικοί της κύριας τάσης δεν ήταν πρόθυμοι να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες ανησυχίες για τα σεξουαλικά εγκλήματα, χωρίς να χρειάζεται να παλέψουν με ένα πραγματικό αντι-αφήγημα. Ως αποτέλεσμα, ένα ακροδεξιό κόμμα, για πρώτη φορά από το 1945, κατάφερε να εδραιωθεί ως σημαντική δύναμη στην γερμανική πολιτική.

Αλλά μπορεί να είναι η αποτυχία της Μέρκελ να αντιμετωπίσει την εξάπλωση του αυταρχικού λαϊκισμού πέρα από τα γερμανικά σύνορα που τελικά θα φθάσει να καθορίσει την κληρονομιά της. Η περίπτωση της Ουγγαρίας είναι ιδιαίτερα διαβόητη. Ακόμη και όταν καθίστατο όλο και πιο προφανές ότι ο Βίκτορ Όρμπαν ήταν αποφασισμένος να εδραιώσει την εξουσία του εις βάρος του κράτους δικαίου, η Μέρκελ δεν κατόρθωσε να συντονίσει οποιαδήποτε βασισμένη σε αρχές απάντηση. Δεν κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να ξεκινήσει την διαδικασία εκδίωξης της Ουγγαρίας ή ακόμη και να σταματήσει τις γενναιόδωρες πληρωμές της προς την χώρα. Ακόμα χειρότερα, επέτρεψε στο Fidesz, το κίνημα του οποίου ηγείται ο Όρμπαν, να παραμείνει στην σημαντική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην οποία ανήκει και το δικό της κόμμα, η CDU.

Μέχρι τώρα ο Orban ουσιαστικά διέλυσε την φιλελεύθερη δημοκρατία στην Ουγγαρία. Και επειδή έχει σφυρηλατήσει ισχυρές συμμαχίες με άλλες αυταρχικές κυβερνήσεις (για παράδειγμα με την Πολωνία), μπορεί εύκολα να εμποδίσει τους μηχανισμούς που θα επέτρεπαν στην ΕΕ να τον καταστήσει υπόλογο. Με άλλα λόγια, τώρα φαίνεται πολύ πιθανό ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να ανέχεται de facto δικτατορίες στην καρδιά της για το προσεχές μέλλον. Αλλά αυτό υπονομεύει την ίδια την βάση της νομιμοποίησης της ένωσης. Οι Γερμανοί πολίτες έχουν κατανοήσει ιστορικά την υπόθεση μοιράσματος μέρους της κυριαρχίας τους με άλλες δημοκρατίες, όπως η Γαλλία. Αλλά τελικά θα θεωρήσουν απαράδεκτο να πράξουν το ίδιο και με αυταρχικούς ισχυρούς άνδρες στην Βαρσοβία ή την Βουδαπέστη.

Η Άνγκελα Μέρκελ θα ήταν εξαιρετική ηγέτις σε συνηθισμένες εποχές. Η αβάσταχτη ειρωνεία του ιστορικού της είναι ότι συνέβη να πάρει την εξουσία σε μια στιγμή στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας που η χώρα -και ο κόσμος- χρειαζόταν απεγνωσμένα ο καγκελάριος να ακολουθήσει ένα τολμηρό όραμα.

Αυτό καθιστά ακόμη πιο ανησυχητικό το γεγονός ότι η Μέρκελ ουσιαστικά περιθωριοποίησε τα πιο ταλαντούχα και οραματικά μέλη του κόμματός της τα τελευταία χρόνια. Πράγματι, η φυσική κληρονόμος της, η Annegret Kramp-Karrenbauer, μοιράζεται πολλές από τις αδυναμίες της χωρίς να έχει επωφεληθεί από τα δυνατά της. Και έτσι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει τώρα η Γερμανία δεν είναι, όπως πολλοί σχολιαστές πρότειναν την περασμένη εβδομάδα, μια αλλαγή πορείας. Αντίθετα, είναι ότι η επιλεγείσα διάδοχος θα διαπράξει το ίδιο ακούσιο αμάρτημα για το οποίο θα μνημονεύεται η θητεία της Μέρκελ: Σε μια εποχή που η Γερμανία χρειάζεται απεγνωσμένα να αντιμετωπίσει τις σοβαρές κρίσεις που αγνοεί στα τελευταία δώδεκα χρόνια, είναι πιθανό ότι θα συνεχίσει να προσποιείται ότι η «πολιτική όπως συνήθως» αποτελεί μια στρατηγική για την υπεράσπιση των καταπολεμούμενων αξιών της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2018-11-02/angela-merkels...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2017-09-24/merkels-next-...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2018-10-15/twilight-germ...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition