Το γεωπολιτικό επίκεντρο του 21ου αιώνα
Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, κράτη όπως η Ελλάς, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο, όπως και το Ιράν και η ΕΕ (μέσω της Ελλάδος και της Κύπρου, αλλά και της Γαλλίας και της Ιταλίας, ενεργειακές εταιρείες των οποίων είναι παρούσες στην περιοχή). Εμπλοκή στις υποθέσεις της περιοχής έχουν επίσης μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.
Ο Δρ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ Ν. ΜΑΡΚΕΤΟΣ είναι αναλυτής Γεωστρατηγικής της Ενέργειας, Επιστημονικός Συνεργάτης/Διδάσκων στο Ινστιτούτο Διαρκούς Επιμόρφωσης (ΙΔΕ), ΓΕΕΘΑ, βοηθός καθηγητή στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Οικονομία, Άμυνα, Ασφάλεια» στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, και Μέλος της Επιτροπής «Γεωπολιτική-Ενέργεια» στο Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ).
- previous-disabled
- Page 1of 4
- next
Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Nicolas Spykman, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Yale, διείδε τον ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας για τον έλεγχο αυτού που ονόμασε ασιατικό «Αναχωματικό Δακτύλιο» (Rimland). Στο βιβλίο του «Η Γεωγραφία της Ειρήνης» [1], έγραψε ότι «η Κίνα θα καταστεί μια ηπειρωτική δύναμη τεράστιων διαστάσεων που θα ελέγχει ένα μεγάλο τμήματος των ακτών» μιας ομάδας περιφερειακών θαλασσών που ονόμασε «Ασιατική Μεσόγειο», «έναν κατ’ εξοχήν νησιωτικό κόσμο», αποτελούμενο από την Θάλασσα της Ιαπωνίας, την Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας και την Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η «Ασιατική Μεσόγειος» ελέγχει την πρόσβαση της Κίνας στον Ειρηνικό Ωκεανό και τις θαλάσσιες οδούς επικοινωνίας (SLOCs) που συνδέουν τον Ειρηνικό με τον Ινδικό Ωκεανό. Αυτή η Ασιατική Μεσόγειος έχει πολλές ομοιότητες με την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου η Τουρκία λειτουργεί κατά τρόπο ανάλογο προς αυτόν της Κίνας.
Ο καθηγητής Spykman προειδοποίησε ότι «μια σύγχρονη, ενδυναμωμένη και στρατοκρατούμενη Κίνα 400 εκατομμυρίων ανθρώπων θα αποτελέσει απειλή όχι μόνο για την Ιαπωνία αλλά και για την θέση των Δυτικών δυνάμεων στην Ασιατική Μεσόγειο», τα παράλια μιας ομάδας περιφερειακών θαλασσών που στρέφουν τις σύγχρονες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής προς τον άξονα Ασίας-Ειρηνικού, με την βοήθεια ορισμένων προ πολλού εγκατεστημένων στρατιωτικών βάσεων στην Ιαπωνία και στις Φιλιππίνες. Σκοπός αυτών των βάσεων είναι η αναχαίτιση κάθε προσπάθειας της Κίνας να αναπτύξει υπερβολική ισχύ στην περιοχή, ένα γεωπολιτικό πεδίο μάχης μεταξύ Κίνας, Ηνωμένων Πολιτειών, Ιαπωνίας και μικρότερων περιφερειακών δυνάμεων, όλων εις άγραν μεριδίου ενεργειακών πόρων, οικονομικής επιρροής, ελέγχου σημαντικών θαλάσσιων οδών, πολιτικού ελέγχου της περιοχής και της συνολικής ισορροπίας ισχύος στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού [2].
Χάρτης 1: «Ο ελέγχων τον «Ανασχετικό Δακτύλιο κυβερνά την Ευρασία, ο κυβερνών την Ευρασία ελέγχει την μοίρα του κόσμου».
-----------------------------------------------------------------------
Ο «Νέος Κόσμος» και η «Κεντρική Γη» αντιπαρατάσσονται για τον έλεγχο της περιοχής του «Ανασχετικού Δακτυλίου» (Rimland) του Ν. Spykman.
Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ SPYKMAN ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΨΥΧΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Η συγκέντρωση στην περιοχή της δυτικής Ευρασίας ποσοστού 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου (κύριου καυσίμου της μεταβατικής περιόδου απανθρακοποίησης προς αποτροπή πλήρους αποσταθεροποίησης του κλίματος, βλ. Χάρτη 2 κατωτέρω), απεικονίζει την γεωστρατηγική σημασία της στρατηγικής του Spykman. Κυρίως, όμως, υπογραμμίζει το βασικό συμφέρον των ΗΠΑ, δηλαδή την παρεμπόδιση όποιας δύναμης ή συνασπισμού δυνάμεων από την οριοθέτηση μεγάλων περιοχών του κόσμου και μετατροπή τους σε σφαίρες επιρροής. Η γενεσιουργός αιτία αυτής της πολιτικής της Ουάσιγκτον έγκειται στην επιθετική προσπάθεια της Κίνας να μετατρέψει την Θάλασσα της Νότιας Κίνας σε «κινεζική λίμνη», λόγω της τεκτονικής αλλαγής στο στρατηγικό περιβάλλον του Πεκίνου που επισυνέβη κατά την επαύριο της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Η Κίνα, για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία της, δεν αντιμετωπίζει πλέον καμία απειλή στα βόρεια σύνορά της και αυτή η τεράστια γεωπολιτική εξέλιξη εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις επεκτατικές κινήσεις του κινεζικού στρατού στην ανατολική ακτή και τα νοτιοδυτικά σύνορά της. Επιβεβαιώνει δηλαδή, την αντίληψη των ηπειρωτικών δυνάμεων όπως η Κίνα και η Ρωσία, ότι τα κράτη όταν είναι ισχυρά και ενωμένα επεκτείνονται, ενώ αντιθέτως όποτε είναι αδύναμα και διαιρεμένα ανυπερθέτως συρρικνώνονται [3].
Χάρτης 2. Η στρατηγική περιοχή συγκέντρωσης μεγάλου μέρους των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου (T. Boon von Ochssee, ‘Mackinder and Spykman and the New World Energy Order’, CIEP, 2007, σελ. 3).
--------------------------------------------------------------------------------
Υπ’ αυτή την έννοια, η Κίνα, ως μέρος της στρατηγικής στροφής της προς την Δύση (Go West Strategy), χρησιμοποιεί την «Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός» (Belt and Road Initiative/ BRI) προκειμένου να δημιουργήσει δικό της σύστημα οικονομικών κόμβων στην ηπειρωτική Ασία, μέσω δικτύων αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών που θα ενώνουν το Πεκίνο με την Κεντρική, Νοτιοδυτική και Νοτιοανατολική Ασία, ώστε να εισάγει πρώτες ύλες και ενεργειακούς πόρους και να εξάγει βιομηχανικά προϊόντα κινεζικής κατασκευής στις εν λόγω περιοχές και πέραν αυτών [4]. Επιπροσθέτως, το Πεκίνο κατασκευάζει τον θαλάσσιο Δρόμο του Μεταξιού με στόχο να συνδέσει την Νότια Θάλασσα της Κίνας με τη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα μέσω του Ινδικού Ωκεανού, πραγματοποιώντας επενδύσεις στις υποδομές διαφόρων κρατών, επιδιώκοντας δι’ αυτού του τρόπου να κρατά ανοικτές τις θαλάσσιες οδούς επικοινωνίας (SLOCs) για την διέλευση ενεργειακών πόρων και πρώτων υλών.
Χάρτης 3: Οι έξι γεωοικονομικοί διάδρομοι της πρωτοβουλίας της Κίνας BRI (Belt and Road Initiative), Geopolitical Intelligence Services (GiS, www.GISreportsonline.com).
-------------------------------------------------------------------------------------
- previous-disabled
- Page 1of 4
- next