Το γεωπολιτικό επίκεντρο του 21ου αιώνα

Κινούμενες στο ανωτέρω στρατηγικό περιβάλλον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοί τους αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες προκλήσεις στην περιοχή της Μεσογείου, τόσο εκ μέρους της Ρωσίας (ανάπτυξη πολεμικών πλοίων στα ανοικτά των συριακών ακτών), όσο και από την Κίνα μέσω προσφοράς κατασκευής υποδομών και χρηματοπιστωτικής βοήθειας σε εύθραυστες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η Ουάσιγκτον οφείλει να επανεργοποιήσει το ενδιαφέρον της για την περιοχή, καθώς η αναδυόμενη Κίνα εκτελεί σαφείς κινήσεις προβολής της ως παγκόσμιας δύναμης στην περιοχή της Μεσογείου.

Όντως, το Πεκίνο επιδιώκει απόκτηση δικαιώματος αρνησικυρίας (veto) μέσω άσκησης γεωοικονομικής επιρροής επί αποφάσεων κρατών της περιοχής, οικονομικού και διπλωματικού χαρακτήρα, αλλά και επί θεμάτων ασφαλείας, καθώς γνωρίζει ότι η πρόσβαση στην Μεσόγειο θάλασσα ισοδυναμεί με πρόσβαση στον κόσμο. Προς επίρρωση του ανωτέρω συλλογισμού, η πρόσβαση, επί παραδείγματι, στον Περσικό Κόλπο από τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ μέσω της Μεσογείου και της διώρυγας του Σουέζ δεν είναι συντομότερη συγκρινόμενη με αυτή από τις δυτικές ακτές μέσω του Ειρηνικού και Ινδικού ωκεανού; Εν προκειμένω, η Κίνα έχει αρχίσει να καλλιεργεί αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς εκτιμά ότι η Μεσόγειος είναι το ιδανικό σημείο άσκησης πίεσης στην πολιτική των ΗΠΑ, περιλαμβανόμενης της ικανότητας της Ουάσιγκτον να ανταποκρίνεται σε απειλές προερχόμενες από το Ιράν ή από βίαιες εξτρεμιστικές οργανώσεις της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής [10].

Σημαντικές διμερείς εμπορικές ευκαιρίες και επενδυτικά σχέδια της Κίνας στην Ελλάδα, Αίγυπτο, Αλγερία, Τουρκία, Ισραήλ και Ιταλία προσδίδουν, ιδιαιτέρως στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, εναλλακτική έναντι των ΗΠΑ. Είναι πασιφανές ότι η Κίνα και η Ρωσία έχουν ήδη καταστήσει την Μεσόγειο θάλασσα και την Ευρώπη προτεραιότητα για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου σύνδεσης της Αφρικής με την Άπω Ανατολή μέσω του Ινδικού ωκεανού, και κάνουν χρήση των θαλάσσιων οδών επικοινωνίας (SLCOs) ώστε να προβάλουν θαλάσσια ισχύ και συνακολούθως να κατισχύσουν οικονομικώς και πολιτικώς στην παγκόσμια αρένα.

Η πρόσφατη ανακάλυψη προσοδοφόρων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στον βυθό της Ανατολικής Μεσογείου, η επιθετική στρατιωτικο-διπλωματική στάση της Τουρκίας και η αντι-τουρκική ευθυγράμμιση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Αιγύπτου, υπογραμμίζουν τις ομοιότητες της κατάστασης σ’ αυτή την περιοχή με την πολιτική της Κίνας στη Νότια Θάλασσα της Κίνας. Και οι δύο περιοχές συνιστούν χώρο υψίστης σημασίας για το διεθνές εμπόριο, και επίσης πεδίο εικαζόμενο ως πλούσιο σε φυσικούς πόρους. Επ’ αμφοτέρων των περιοχών επίσης, προβάλλουν απαιτήσεις σημαντικά κράτη, η Κίνα στην Νότια θάλασσα της Κίνας και η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, εξωθώντας γειτονικά κράτη να αντιδρούν μέσω ενδυνάμωσης της αμοιβαίας συνεργασίας τους. Παρομοίως των ενεργειών της Κίνας στη Νότια Θάλασσα της Κίνας, η Τουρκία αναπτύσσει ήδη μονάδες επιβολής ναυτικής ισχύος, διεξάγει υβριδικό πόλεμο, σχηματίζει ναυτική πολιτοφυλακή, ενεργοποιεί στρατιωτικές υλικοτεχνικές υποδομές και εκτελεί κινήσεις εκφοβισμού, αυξάνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο επεισοδίου που μπορεί να μετεξελιχθεί σε ευρύτερη ένοπλη σύγκρουση [11].

ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Αφενός, μέσω του ανοίγματος της πρώτης υπερπόντιας στρατιωτικής βάσης της Κίνας στο Djibouti, τον κρίσιμο κόμβο στην Ερυθρά θάλασσα, και αφετέρου, μέσω της ενεργούς στρατιωτικής εμπλοκής της Ρωσίας στην Συρία, αμφότερες αυτές οι δυνάμεις θέτουν τις προϋποθέσεις πιθανής ανάσχεσης της αμερικανικής επιρροής στην Μεσόγειο και τον Περσικό Κόλπο. Δεδομένου ότι σύμφωνα με δημοσίευση του World Energy Outlook (Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας), στην Κίνα αναλογεί το 40% αύξηση κατανάλωσης ενέργειας, και ότι η περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού θα καθίσταται ολοένα περισσότερο εξαρτώμενη από την Μέση Ανατολή (έως το 2030, 80% για την Κίνα και 90% για την Ινδία), η εξάρτηση του Πεκίνου από τη Μέση Ανατολή θα συγκρίνεται μόνο με την εξάρτησή του σε ενέργεια από την πρώην σοβιετική Κεντρική Ασία.

Τα ανωτέρω συγκλίνουν στην θέση ότι, προφανώς η Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ), επί τη βάσει της γεωπολιτικής σχολής του καθηγητή Spykman, απαιτείται να αναπτύξει ισχυρές ναυτικές δυνάμεις και να διατηρεί ισχυρή παρουσία στον «Αναχωματικό Δακτύλιο» (Rimland) από την Θάλασσα της Νότιας Κίνας και κατά μήκος του Ινδικού ωκεανού στην Μεσόγειο θάλασσα, είτε μέσω στρατιωτικών βάσεων είτε φιλοαμερικανικών συμμαχικών κυβερνήσεων στη Μέση Ανατολή και το νότιο μέρος της Κεντρικής Ασίας, ώστε να ανασχεθεί η άνοδος της Κίνας ως παγκόσμιας δύναμης.

Το Πεκίνο στοιχηματίζει στο Ιράν το οποίο καθίσταται το απόλυτο επίκεντρο των γεωπολιτικών εξελίξεων του 21ου αιώνα, καθώς κυριαρχεί στις εμπορικές οδούς της Κεντρικής Ασίας και αποτελεί κόμβο υδρογονανθράκων για όλη την περιοχή του Ινδικού ωκεανού, διαθέτοντας ακτογραμμή 1.500 χιλ. από το Ιράκ μέχρι το Πακιστάν. Η Τεχεράνη είναι το κλειδί για τον σχεδιασμό της Κίνας και το κλειδί για το μέλλον της Ευρασίας. Συνεπώς, ο ευρω-κεντρικός κόσμος της παρελθούσης χιλιετίας ίσως τελικώς παρέλθει, καθώς η Βόρειος Αμερική και ο ευρύτερος Ινδικός ωκεανός έρχονται στο προσκήνιο [12].

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: