Η εξωτερική πολιτική του Κουβέιτ αλλάζει

Σε ό,τι αφορά την πρόσφατη θεαματική μεταβολή της στάσης του σαουδαραβικού περιφερειακού παράγοντα έναντι του Ισραήλ, και με δεδομένη την κουβεϊτιανή συντηρητική θεώρηση της πραγματικότητας, εύκολα εξηγείται, κατόπιν των ανωτέρω, γιατί ο Οίκος Αλ-Σαμπάχ κρατά αποστάσεις ασφαλείας από την απόφαση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ –εξέλιξη που ενθαρρύνθηκε από την Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι, σε περίπτωση κατά την οποία μια τέτοια θεαματική μεταστροφή σημειωνόταν μεταξύ των ετών 1991 και 2006 (δηλαδή, από την απελευθέρωση του Κουβέιτ και ενόσω οι σχέσεις με τους Παλαιστινίους δοκιμάζονταν) δεν θα ήταν καθόλου απίθανο το Κουβέιτ να σκεφτόταν σοβαρά να εξομαλύνει τις σχέσεις του με το Ισραήλ. Υπό την δεδομένη συγκυρία όμως, μια τέτοια κίνηση δεν φαίνεται εφικτή για τους ακόλουθους λόγους:

Τελευταία φορά που ο Εμίρης του Κουβέιτ συναντήθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ήταν στις αρχές Σεπτεμβρίου 2018 στον Λευκό Οίκο. Δεν γνώριζε τότε ότι η υγεία του είχε ήδη κλονισθεί, κάτι που πληροφορήθηκε τον Αύγουστο του επομένου έτους, οπότε και άρχισε μια μακρά πορεία νοσηλείας, που τον έφερε τον Ιούλιο του 2020 νοσηλευόμενο ξανά στις ΗΠΑ, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 29 Σεπτεμβρίου 2020. Η συγκεκριμένη ακολουθία των γεγονότων κατέστησε το Κουβέιτ ουσία ακυβέρνητο, ενόσω διαδραματίζονταν οι θεαματικές εξελίξεις του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου 2020, ενόσω η αμερικανική διπλωματία προωθούσε την επισημοποίηση των διμερών σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν.

Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας ως προς το ποια ακριβώς θα έπρεπε να είναι η στάση που θα κρατήσει το Κουβέιτ ενόψει των δραστικών ανακατατάξεων, ο επικείμενος θάνατος του Εμίρη, ήταν αυτός που ουσιαστικά διέσωσε την εξαιρετικά προσεκτική συντηρητική εξωτερική πολιτική που εφαρμόζει η κουβεϊτιανή διπλωματία από το 1991 μέχρι σήμερα. Σε αντίθετη περίπτωση, και μάλιστα σε περίοδο αλλαγής σκυτάλης στην πολιτική ηγεσία, κάθε ριψοκίνδυνη ενέργεια θα ήταν πιθανό να προκαλέσει ανυπολόγιστες εντάσεις, τόσο στο εσωτερικό της κουβεϊτιανής κοινωνίας, όσο και ανάμεσα σε φερέλπιδες διαδόχους του θρόνου. Άλλωστε, ο απόηχος της εξομάλυνσης των σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ είχε ήδη προκαλέσει σθεναρές επικρίσεις στην κουβεϊτιανή κοινή γνώμη, με χαρακτηριστικότερο γεγονός την κοινή δήλωση 38 από τους 50 βουλευτές του κοινοβουλίου, που απαιτούσαν από την κυβέρνηση του Κουβέιτ να διαβεβαιώσει δημοσίως ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε κανενός είδους ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων της χώρας με το Ισραήλ. Την ίδια περίοδο, 40 σωματεία και κοινωνικοί φορείς προχώρησαν σε ανάλογα διαβήματα, με σκοπό να αποτραπεί κάθε πιθανό βήμα προσέγγισης με τον «σιωνιστικό εχθρό», όπως συχνά αποκαλείται το Ισραήλ στα τοπικά ΜΜΕ. Τέλος, το βαθύ κράτος του Κουβέιτ πάντοτε λαμβάνει σοβαρά υπ’όψιν το δεδομένο ότι σημαντική μερίδα της τοπικής κοινωνίας πάντα θα παραμένει ευάλωτη στην ιρανική διεισδυτικότητα σε πολιτικό, εθνοτικό και θρησκευτικό επίπεδο.

ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΕΞΟΜΑΛΥΝΣΗΣ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΟΥΒΕΪΤ-ΙΣΡΑΗΛ

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, μια ακριβώς εβδομάδα προτού ο Εμίρης Σαμπάχ Αλ-Άχμεντ Αλ-Τζάμπερ Αλ-Σαμπάχ αποβιώσει, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες το Κουβέιτ να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν πολύ σύντομα. Οι δηλώσεις Τραμπ δημιούργησαν έντονες αντιδράσεις στα μέλη του κουβεϊτιανού κοινοβουλίου, τοπικών φορέων και σωματείων και στην κοινή γνώμη γενικότερα. Από την άλλη πλευρά, όμως, την ίδια χρονική περίοδο μεταδόθηκαν στα ισραηλινά ΜΜΕ συνεντεύξεις κουβεϊτιανών διανοουμένων, μελών της τοπικής ακαδημαϊκής κοινότητας, που υπεραμύνονταν του ενδεχομένου εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων της χώρας τους με το Ισραήλ, επικαλούμενοι την ανάγκη αντιμετώπισης του ιρανικού επεκτατισμού.

Τις τελευταίες ημέρες, συζητήθηκε αρκετά μια συνέντευξη που παραχώρησε σε κουβεϊτιανό τηλεοπτικό σταθμό ο πρώην υπουργός Πληροφοριών της χώρας, Σάμι Αλ-Νεσφ, ο οποίος τώρα δραστηριοποιείται στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Arab Council for Regional Integration. Ο Αλ-Νεσφ εμφανίζεται υπέρμαχος της εξομάλυνσης των σχέσεων Κουβέιτ-Ισραήλ, και θέλοντας να ενεργοποιήσει το θυμικό των τηλεθεατών, ανέτρεξε στο δυσάρεστο παρελθόν των σχέσεων του Κουβέιτ με την τότε παλαιστινιακή ηγεσία υπό τον Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος χαιρέτισε την κατάληψη της χώρας από το Ιράκ τον Αύγουστο του 1990.

Το βασικό ερώτημα που έθεσε στην συνέντευξή του ο Αλ-Νεσφ ήταν το εξής: Άραγε ποιες αποφάσεις πρόκειται να λάβει η ηγεσία της χώρας, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ζητήσουν από το Κουβέιτ να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν; Πώς θα αντισταθούν σε αυτό το αίτημα της αμερικανικής υπερδύναμης, χάρη στην οποία το Κουβέιτ ανέκτησε το 1991 την θέση του στον χάρτη; Ανεξαρτήτως της σκοπιμότητας της εκφοράς των συγκεκριμένων ερωτήσεων με αποδέκτη την ποικίλως ευαισθητοποιημένη κουβεϊτιανή κοινή γνώμη, η πραγματικότητα είναι καλό να μην κρύβεται.

Χωρίς καμία απολύτως αμφιβολία, αργά ή γρήγορα, θα κληθεί να δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις για αυτά τα ερωτήματα στον Λευκό Οίκο, στις υπόλοιπες μοναρχίες του Κόλπου και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, αλλά κυρίως στην ίδια την κοινή γνώμη της χώρας του ο νέος Εμίρης του Κουβέιτ, Ναουάφ Αλ-Άχμαντ Αλ-Τζάμπερ Αλ-Σαμπάχ, που ανέλαβε καθήκοντα στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, διαδεχόμενος τον προκάτοχο και ετεροθαλή του αδελφό. Οι απαντήσεις δεν αποκλείεται να βρεθούν ενόσω θα ενισχύονται οι πιέσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το Κουβέιτ εκ μέρους των ισχυρότερων περιφερειακών παικτών –γεγονός που εκτιμάται ότι δεν θα αργήσει πολύ να συμβεί.

Ο πρώτος μήνας προσαρμογής του νέου κουβεϊτιανού ηγέτη συμπίπτει με τις τελευταίες εβδομάδες που μεσολαβούν μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2020, ημέρα διεξαγωγής των αμερικανικών προεδρικών εκλογών –το αποτέλεσμα των οποίων αναμένεται να κρίνει πολλά.